İmam Cafer’in oluşturduğu büyük ilim mektebinin muhafazası -2-

Bu talebeler vasıtası ile Abbâsî hâkimiyetinin olduğu her yere ulaşılmış ve Ehl-i Beyt Ekolü, Abbâsî geleneklerini silip atmıştır.

Ehl-i Beyt Ekolü ile beraber İslam, sapan çizgisinden düzeliyor, hak bâtıldan ayrılıyordu.

İmam Kâzım, ömrünün on yıla yakın kısmını zindanda geçirmiştir. Bu önemli bir süredir.

İmam Mûsâ b. Ca'fer'in dönemi, bu sebeple İmam'a vekillerin tayin edildiği yenilik dönemidir.

Daha sonra, İmam Muhammed Takî, İmam Ali en-Nakî, Hasan Askerî ve İmam Mehdî'nin de uygulayacağı vekâlet dönemi, İmam Kâzım ile başlamıştır.

Ehl-i Beyt sevdalılarının yoğun olarak yaşadığı bölgelere, kendisine vekâleten talebelerinden ve yârenlerine güvendiği kişileri göndermiştir.

Bu bir grup yetişmiş insan, hem Ehl-i Beyt Ekolü'nü, İslamî hükümleri öğretmekte, hem de İmam adına mâlî işleri de yürütmekteydi. İmam'ın hakkını toplayarak fakirler arasında pay etmekteydiler.

Gösterilen bu ilmî başarı özellikle Hârun Reşid döneminde, İmam ile talebeleri arasındaki bağın kesilme gayretlerinden de bellidir.

Hârun Reşid açıkça ve defalarca İmam Kâzım'ı hapsetmiş, öldürmek istemiştir.

İmam Mûsâ b. Ca'fer, Ehl-i Beyt mektebinde pek çok değerli insan yetiştirdiği gibi kendinden sonraki nesillere dev bir kültür mirası da bırakmıştır.

Yaklaşık bin sayfalık üç cüzden oluşan Müsned'de, akaid, tarih, eğitim, ahlâk, şer'i hükümler, dualar, ziyaretler hakkında bilgilerin yanında; münazaraları ve talebelerinin değerlendirmeleri de yer almaktaydı.

Müsned'in birinci cildinde şu bablar yer almaktaydı: Akıl ve ilim, on bab; tevhid 14 bab; nebiler ve imamlar tarihi 14 bab; nübüvvet ve imamet 22 bab; sahabilerin tanıtımı 41 bab; İmam Kâzım'ın râvilerinin tanıtımı 638 bab; iman ve küfür 42 bab; ahlâk ve muaşeret 152 bab.

Müsned'in ikinci cildinde şu bölümler vardı:

Kitabu'l-Kur'an 51 bab; kitabu'd-dua 51 bab; el-ihticacat 8 bab; kitabu't-taharet 73 bab; kitabu's-salât 41 bab; kitabu's-savm 25 bab; kitabu'z-zekât 28 bab; kitabu'l-mâişet 59 bab; kitabu's-sefer 8 bab; kitabu'l-hac 68 bab; kitabu's-ziyaret 7 bab; kitabu'l-cihad 5 bab; kitabu'n-nikah 40 bab; kitabu't-talak 30 bab.

Müsned'in üçüncü cildinde ise şu bölümler vardı:

Kitabu'l-evlad 12 bab; kitabu't-tecemmül ve'z-ziynet 43 bab; kitabu'r-revâtib 12 bab; kitabu'l-et'ime 68 bab; kitabu'l-eşribe 13 bab; kitabu'l-ıtk 12 bab; kitabu'l-eyman ve'n-nuzur 9 bab; kita- bu'l-vasiyet 15 bab; kitabu'l-irs 11 bab; kitabu'l-cenaiz 29 bab; ki- tabu'l-haşri ve'l-meadi ve'l-adabi ve's-sunen. 

İmam Mûsâ b. Ca'fer ilimle ilgili şunu buyurmuştur: "İnsanların ilimlerinin dört hususla ilgili olduğunu gördüm.

Birincisi; Rabb'ini bilmen, ikincisi; Rabb'inin sende ne yaptığını bilmen, üçüncüsü; Rabb'inin senden ne istediğini bilmen, dördüncüsü; seni dininden neyi çıkaracağını bilmen."

Müsned'in kapsadığı konular, bu hususların tamamını izah etmektedir. (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Musa Kazım eserinden)