Halde para etmiyor markette para yetmiyor

Salgınla mücadele kapsamında alınan önlemler tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de üreticiyi ve komisyoncuları zorlu bir sürece itti. Koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle Türkiye'de özellikle sebzede ciddi bir arz fazlası oluşurken, hallerde ise fiyatlar dip yaptı. Vaka ve ölüm sayılarının giderek artması üzerine 17 günlük 'tam kapanma' sürecine girilirken, özellikle semt pazarlarının kapanmasıyla tarlada da halde de ürünler elde kaldı. Birçok sebze ve meyvede hasat dönemi olması dolayısıyla arz patlaması yaşanırken, oteller ve restoranların kapanması, insanların evden çıkmaması ve alışverişlerin sadece marketlerden yapılması fiyatlara tavan yaptırdı. Hal fiyatları ile market fiyatları arasındaki uçurum tüketiciyi de zorlarken, "milli servet çöpe gidiyor" diyen hal komisyoncuları acilen çözüm bulunmazsa üreticinin de kendilerinin de sürecin altından kalkamayacağını söylüyor. Mersin Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hal Kompleksi'nde faaliyet yürüten komisyoncular, hem üreticinin hem tüketicinin hem de kendilerinin korunması için bir an önce semt pazarlarının sınırlı da olsa açılmasını istiyor.

Tam kapanma marketlere yaradı

Mersin Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Münir Şen, tam kapanma sürecinde üreticilerin ve komisyoncuların yaşadıkları sıkıntıları anlattı. Şu anda çok ciddi sıkıntılar yaşadıklarını vurgulayan Şen, "Tam kapanma hasat zamanına denk geldiği için maalesef ürettiğimiz ürünler şu an halde kalıyor, satılamıyor. Üretici zor durumda. Pazar yerlerinin kapalı olması, lokantaların çalışmaması, otellerin sınırlı sayıda müşteri alması ve nihai tüketim noktalarındaki sınırlı kapanmadan dolayı şu anda maalesef arz-talep dengesizliği söz konusu. Ciddi anlamda talep olmadığı için fiyatlar şu an maliyetinin çok altında seyretmekte. Bir taraftan üretici ürettiğini satamıyor, komisyoncu ürünü pazarlayamıyor, pazarcı çalışamıyor, vatandaş da ürüne ulaşamıyor. Pazar yerlerinin kapalı olması ve sadece marketlerin hizmet vermesinden dolayı ürünleri çok yüksek fiyatlara satıyorlar" dedi.

Halden markete fiyatlar katlandı

Hal fiyatlarıyla market fiyatları arasındaki uçurumu kamuoyunun gözleri önüne sermek için zincir marketlerden birer kilogram sebze aldıklarını, farkın inanılmaz boyutlarda olduğunu söyleyen Münir Şen, fiyat farklarını şöyle anlattı: "Halde dolma biber 2.5-3 TL arası ama bir marketten aldığımız zaman fiyat 9.95 TL, başka bir markette 12.90 TL, yani yüzde 450'ye varan fiyat farkı söz konusu. Köy biberi halde 2 TL, market fiyatı 10.90 TL, fiyat farkı yüzde 500. Sivri biber hal fiyatı 1.50 TL, market fiyatı bir yerde 6.95 TL, başka bir markette 10.90 TL, yüzde 700 fiyat farkı söz konusu. Salatalık hal fiyatı 30 kuruş ile 50 kuruş arası, markette ise fiyat 6.25 TL, 5.95 TL, yani yüzde bin 500 ile bin 250'ye varan fiyat farkları söz konusu. Domates halde 2-2.5 TL arası işlem görüyor, markete gittiğiniz zaman karşınıza 7.50 TL fiyat çıkıyor, fiyat farkı yüzde 300. Sadece marketlerin çalışıyor olması, vatandaşa ikinci bir seçenek sunulmadığı için mecburen markette bu fiyatlarla almak durumunda kalıyor ama gerçek ihtiyacını değil, 2 kilo alacağına yarım kilo, 1 kilo alıyor."

'Derhal çözüm bulunmazsa kıtlı olur'

Bu sorunlara derhal çözüm bulunmazsa sıkıntıların artacağı uyarısında bulunan Şen, "Bugün derhal bir çözüm bulunmazsa bir hafta 10 gün sonra artık hiçbir şey ifade etmeyecek, bu ürünler tarlada, çiftçi sistemin dışında kalacak. Bayramdan sonra da ürün kıtlığıyla karşı karşıya kalacağız. Fiyatlar ciddi anlamda yükselecek ve bu da enflasyona direkt etki edecek. Talebimiz, sınırlı da olsa pazar yerlerinin açılması. Bu hem marketteki yoğunluğu azaltır hem pazarcı esnafının mağduriyeti giderilir, hem vatandaşımız da taze ürünü daha ucuz fiyata alır" diye konuştu.