Hac mevsimi (2)

Allah Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu:"Herhangi bir çocuk hac edip de sonra akıl baliğ olursa ona başka bir hac daha yapması gerekir. Herhangi bir bedevî haccedip de sonra hicret ederse, onun diğer bir hac îfâ etmesi gerekir. Herhangi bir köle hac edip de sonra azat olursa, ona da başka bir hac yapması icap eder."( el-Mu'cemu'l-Evsat'ta. )4) Hür olmak Köleler ve cariyeler hacla yükümlü değillerdir. Bunların yaptıkları haclar birer nafiledir. Bunlar azad edildikten sonra diğer şartlara sahib bulundukları takdirde hac etmeleri gerekir. 5) Haccın farz olduğunu bilmiş olmak. Gayrimüslimlere ait bir memlekette bulunup İslâm'ı kabul eden kimse, haccın farz olduğunu bilmedikçe, hac ile yükümlü olmaz. Fakat İslâm ülkesinde böyle bilmemezlik özür sayılmaz. Onun için İslâm yurdunda bulunan bir gayrimüslim, haccın farz olduğunu bilsin veya bilmesin Müslüman olurda hac şartlarına sahip bulunursa, hac ona farzdır. 6) Hac görevini güçlük olmaksızın gidip yerine getirmeye yeterli bir vakit bulunmalıdır. Bunun için bir kimse hac görevi yerine getirmeye elverişli bir vakit bulmadan ölürse, bu farzla mükellef tutulmaz. 7) hacca gidip gelinceye kadar kendisinin ve aile halkının âdete göre nafakaları bulunmalıdır. Temel ihtiyaçlardan sayılan malların bulunması ile hac farz olmaz. Fakat ihtiyaçtan fazla gelir getiren bir mal veya eşya bulunsa, bunları satıp hac etmek gerekir. Bir evde kira ile oturmak da, haccın farz olmasına engel değildir. Bir kimsenin oturduğu ev çok kıymetli olur da onu satıp elde edeceği para ile hem normal ev alma hem de hacca gitme imkânı doğacaksa söz konusu evi satması gerekmez. (Şafiilere göre gerekir.) Geçimini sadece ticaretle sağlayan bir kimse, sermayesini hac için harcadığı takdirde sıkıntıya düşecekse onu satıp hacca gitmesi gerekmez.(Şafiilere göre ağırlıklı olan görüşe göre gerekir.) 8) Kendi durumuna uygun, Hac için yol azığına ve binilecek vasıtaya gücü yeter olmak şarttır. Bu kudretin hac aylarında veya herkesin bulunduğu yerde hacıların âdet üzere hacca gidecekleri zamanda bulunması gerekir Bununla beraber Mekke-i Mükerreme'ye on sekiz saatten yakın bulunan yerlerdeki Müslümanlar için yaya yürümeye güçleri olunca binek bulunması şart değildir. Mükellef olan kimsenin ömründe bir defa hac etmesiyle bu farz yerine getirilmiş olur.   Ebû Saîd radiyallahu anh'dan: Allah Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem bize hitap edip şöyle buyurdu: "Ey Cemaat! Allah size haccı farz kılmıştır. Hacca gidin!" Bir adam dedi ki: "Ey Allah Resûlü, her sene mi?" Sükût buyurdu. Adam üç kere aynı soruyu sorunca, şöyle buyurdu: "Size söylemediklerimi bırakın. Soru sormayın; eğer "Evet" deseydim (hac her sene) vâcip olacaktı; siz de buna güç yetiremeyecektiniz. Sizden öncekileri, çok soru sormaları ve peygamberleri hakkında ihtilafa düşmeleri helâk etmiştir. Onun için size bir şey emrettiğim zaman onu gücünüz yettiğince yapın! Bir şeyi de yasakladığım zaman ondan uzak durun!" (Ahmed V, 508, Müslim hacc no. 412, s. 975).Hac farizasını yerine getirmeye gelince, farz olunca hemen yerine getirilmeli midir yoksa ömür içinde yapılması yeterli midir? Burada iki görüş vardır. Bir görüşe göre, hac farizası ömrün her hangi bir zamanında Yükümlü bunu hayatta bulundukça dilediği sene yapabilir. Geciktirmesinden dolayı günah işlemiş olmaz. Ancak hac farizasını yapmadan ölürse günahkâr olur. Fakat sahih görülen diğer bir görüşe göre, bunun edası (yerine getirilmesi) fevrîdir. Derhal eda edilmelidir. (İmam-ı Azam ile İmam Ebu Yusuf'a göre hac fevrîdir) Şartlarını kendinde toplayan kimsenin hemen zamanında hacca gitmesi ona farz olur. Bu tarihte hacca gitmezse günah işlemiş olur. Öyle ki, sonradan bu şartları yitirse, hac üzerine borç kalır, bundan sorumlu bulunur. Yani, yükümlünün gerekli şartları taşıdığı ilk yılda haccetmesi gerekir. Meşru bir mazeret olmadan ertesi seneye geciktirmek günahtır.