Gezegenler savaşı!
28.08.2006 00:00:00
Plüton'un gezegen statüsünden çıkarılarak "cüce gezegen'' ilan edilmesi, gökbilimciler arasında tartışmalara yol açtı. Plüton için imza kampanyası başlatıldı.
Amerikan Havacılık ve Uzay Kurumu NASA'nın Plüton'a robot gönderen programının başkanı Dr Alan Stern, kararı alan meslektaşlarını 'özensiz, yalapşap bilim yapmakla' suçladı. Karar geçtiğimiz günlerde binlerce gökbilimcinin üye olduğu Uluslararası Astronomi Birliği'nin Prag'da yapılan genel kurulunun son gününde alınmıştı.Burada kabul edilen yeni gezegen tanımı, bir gök cisminin gezegen olması için üç kriter içeriyor:- Güneşin yörüngesinde dolanması,- Kendi çekim kuvvetinin etkisiyle yuvarlaklaşabilecek kadar büyük bir kitleye sahip olması,- Yörüngesinin etrafını diğer cisimlerden temizlemiş olması.Cüce gezegenler ise bu üçüncü koşulu yerine getiremeyen, ancak bir başka gezegenin uydusu da olmayan gök cisimleri olarak tanımlanmıştı.Plüton, yörüngesini Neptün'le paylaştığı gerekçesiyle diskalifiye edilmişti.Doktor Stern'in görüşleri;NASA araştırmacısı Alan Stern, bu tanıma iki nedenle itiraz ettiğini söylüyor. "Birincisi, cüce gezegenlerle gezegenler arasında ayrım yapmak imkansız ve suni bir çabadır" diyen Stern şöyle devam etti:"Keyfi bir nedenle insanların insan olmadığını ilan etmek gibi birşey bu. Örneğin 'Grup halinde yaşayan insanlara artık insan demeyeceğiz' demekten farkı yok. İkincisi, gezegen tanımının kendisinde tutarsızlıklar var. Dünya, Mars, Jüpiter ve Neptün de yörüngelerini tamamıyla temizlemiş sayılmazlar. Dünyanın yörüngesinde 10 bin göktaşı var. Jüpiterse 100 bin Truvalı göktaşıyla birlikte dönüyor. Ve eğer Neptün yörüngesini temizlemiş olsaydı, Plüton burada olmazdı."Plüton için kampanyalarDoktor Stern, kendisi gibi düşünen gökbilimcilerle birlikte Plüton'a gezegen statüsünün geri verilmesi için imza kampanyası açtıklarını söylüyor.İnternette de arabalara yapıştırılmak üzere, "Plüton hala bir gezegendir diyorsan korna çal" diyen çıkartmalar satılıyor.'İsyan çıktı'1919'dan beri gök cisimlerine ad verme hakkına sahip olan Uluslararası Astronomi Birliği'nin içinden de itirazlar yükseliyor.Owen Gingerich, birliğin gezegen tanım komisyonu başkanlığını yapmış bir isim. Genel kuruldan çıkan karar dinamikçilerin intikamı mı? Bu komisyon, genel kurula götürdüğü öneride gezegenler için daha geniş bir tanım yapmış ve sadece Plüton'un statüsünü korumasını değil, üç yeni gezegen ilan edilmesini de önermişti. Önerilen tanımda "Gezegen kendi çekim kuvvetinin etkisiyle yuvarlak olan, Güneş'in etrafında dönen ve kendisi yıldız olmayan gökcismidir" deniyordu.Plüton 76 yıldır gezegendiPlüton, son 76 yıldır güneş sisteminin dokuzuncu gezegeni kabul ediliyordu. 1930 yılında, o zamanlar henüz 24 yaşında olan Amerikalı gökbilimci Clyde Tombaugh tarafından keşfedilmişti.Ancak 1990'larda Hubble gibi güçlü teleskopların keşfedilmesiyle güneş sisteminde Plüton kadar, hatta daha büyük cisimler olduğu anlaşıldı.Örneğin 2003 yılında keşfedilen UB313, ya da diğer adıyla Zeyna'nın çapı Plüton'unkinden birkaç yüz metre büyük. Prag'da geçtiğimiz gün alınan kararla UB313 de cüce gezegen ilan edildi.
Amerikan Havacılık ve Uzay Kurumu NASA'nın Plüton'a robot gönderen programının başkanı Dr Alan Stern, kararı alan meslektaşlarını 'özensiz, yalapşap bilim yapmakla' suçladı. Karar geçtiğimiz günlerde binlerce gökbilimcinin üye olduğu Uluslararası Astronomi Birliği'nin Prag'da yapılan genel kurulunun son gününde alınmıştı.Burada kabul edilen yeni gezegen tanımı, bir gök cisminin gezegen olması için üç kriter içeriyor:- Güneşin yörüngesinde dolanması,- Kendi çekim kuvvetinin etkisiyle yuvarlaklaşabilecek kadar büyük bir kitleye sahip olması,- Yörüngesinin etrafını diğer cisimlerden temizlemiş olması.Cüce gezegenler ise bu üçüncü koşulu yerine getiremeyen, ancak bir başka gezegenin uydusu da olmayan gök cisimleri olarak tanımlanmıştı.Plüton, yörüngesini Neptün'le paylaştığı gerekçesiyle diskalifiye edilmişti.Doktor Stern'in görüşleri;NASA araştırmacısı Alan Stern, bu tanıma iki nedenle itiraz ettiğini söylüyor. "Birincisi, cüce gezegenlerle gezegenler arasında ayrım yapmak imkansız ve suni bir çabadır" diyen Stern şöyle devam etti:"Keyfi bir nedenle insanların insan olmadığını ilan etmek gibi birşey bu. Örneğin 'Grup halinde yaşayan insanlara artık insan demeyeceğiz' demekten farkı yok. İkincisi, gezegen tanımının kendisinde tutarsızlıklar var. Dünya, Mars, Jüpiter ve Neptün de yörüngelerini tamamıyla temizlemiş sayılmazlar. Dünyanın yörüngesinde 10 bin göktaşı var. Jüpiterse 100 bin Truvalı göktaşıyla birlikte dönüyor. Ve eğer Neptün yörüngesini temizlemiş olsaydı, Plüton burada olmazdı."Plüton için kampanyalarDoktor Stern, kendisi gibi düşünen gökbilimcilerle birlikte Plüton'a gezegen statüsünün geri verilmesi için imza kampanyası açtıklarını söylüyor.İnternette de arabalara yapıştırılmak üzere, "Plüton hala bir gezegendir diyorsan korna çal" diyen çıkartmalar satılıyor.'İsyan çıktı'1919'dan beri gök cisimlerine ad verme hakkına sahip olan Uluslararası Astronomi Birliği'nin içinden de itirazlar yükseliyor.Owen Gingerich, birliğin gezegen tanım komisyonu başkanlığını yapmış bir isim. Genel kuruldan çıkan karar dinamikçilerin intikamı mı? Bu komisyon, genel kurula götürdüğü öneride gezegenler için daha geniş bir tanım yapmış ve sadece Plüton'un statüsünü korumasını değil, üç yeni gezegen ilan edilmesini de önermişti. Önerilen tanımda "Gezegen kendi çekim kuvvetinin etkisiyle yuvarlak olan, Güneş'in etrafında dönen ve kendisi yıldız olmayan gökcismidir" deniyordu.Plüton 76 yıldır gezegendiPlüton, son 76 yıldır güneş sisteminin dokuzuncu gezegeni kabul ediliyordu. 1930 yılında, o zamanlar henüz 24 yaşında olan Amerikalı gökbilimci Clyde Tombaugh tarafından keşfedilmişti.Ancak 1990'larda Hubble gibi güçlü teleskopların keşfedilmesiyle güneş sisteminde Plüton kadar, hatta daha büyük cisimler olduğu anlaşıldı.Örneğin 2003 yılında keşfedilen UB313, ya da diğer adıyla Zeyna'nın çapı Plüton'unkinden birkaç yüz metre büyük. Prag'da geçtiğimiz gün alınan kararla UB313 de cüce gezegen ilan edildi.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
