Enflasyonda baz değil 'gaz' etkisi

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), mayısta aylık bazda yüzde 0,04, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0,65 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 39,59 ile son 17 ayın, yurt içi üretici fiyatlarında da yüzde 40,76 ile son 24 ayın en düşük seviyesine geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, mayısta 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 63,72, yurt içi üretici fiyatları yüzde 95,8 arttı.

Üretim maliyetleri çok yüksek

Sanayinin 4 sektörünün mayısta yıllık bazda değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 56,84, imalatta yüzde 42,34, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 0,53, su temininde yüzde 66,27 artış olarak gerçekleşti. Bu grupların aylık değişimlerine bakıldığında ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,66, imalatta yüzde 1,26 ve su temininde yüzde 0,71 artış olurken elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 7,36 azalış görüldü. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri incelendiğinde, ara malında yüzde 35,82, dayanıklı tüketim malında yüzde 49,1, dayanıksız tüketim malında yüzde 64,92, enerjide yüzde 9,62 ve sermaye malında yüzde 49,97 artış hesaplandı. Bu grupların aylık değişimlerine bakıldığında, ara malında yüzde 1,06, dayanıklı tüketim malında yüzde 2,57, dayanıksız tüketim malında yüzde 2,57 ve sermaye malında yüzde 3,09 artış görülürken enerjide yüzde 6,67 azalış gerçekleşti.

Gıda enflasyonu yüzde 52.5

Tüketici fiyatları bazında mayısta en fazla fiyat artışı yüzde 37,1 ile "patates ve bazı yumru bitkiler", en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 100 ile söz konusu ayda "sıfır fiyat yöntemi" uygulanan "şehir gazı ve doğal gaz"da gerçekleşti. TÜİK verilerine göre, patatesten sonra en fazla artış yüzde 18,87 ile çocuk giyiminde oldu. Çocuk giyimini yüzde 15,51 ile erkek giyimi ve yüzde 10,56 ile kadın giyimindeki artışlar izledi. Mayısta fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında, yüzde 10,5 ile oteller, pansiyonlar ve diğerleri, yüzde 10,04 ile taze meyveler, yüzde 7,54 ile yiyecek hizmetleri, yüzde 7,07 ile paket turlar, yüzde 6,51 ile içkiler, yüzde 6,17 ile kümes hayvanları eti yer aldı. Endekste kapsanan 143 temel başlıktan sadece 25 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 8 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti. Yıllık gıda enflasyonu ise yüzde 52,52 oldu.

0 TL gelen fatura enflasyonu düşürdü

Geçen ay en fazla fiyat düşüşü yüzde 100 ile şehir gazı ve doğal gazda gerçekleşti. TÜİK, konut doğal gaz abonelerinin 24 Nisan 2023'ten 31 Mayıs 2023'e kadarki fatura kullanım bedellerinin devlet tarafından karşılanmasına yönelik karar doğrultusunda, TÜFE kapsamında yer alan doğal gaz fiyatının, Mayıs 2023 dönemine ilişkin hesaplamalar yapılırken dikkate alınacağını duyurmuştu. Buna göre, mayıs ayı TÜFE hesaplamaları kapsamında doğal gaz için "sıfır fiyat" yöntemi uygulandı. Mayıs ayında ana harcama gruplarında doğal gaz fiyatının yansıdığı konut harcamaları aylık yüzde 13,79 geriledi.

ENAG iki farklı enflasyon açıkladı

Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız biçimde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) da mayıs ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Doğalgaz fiyatlarının sabit kaldığı ve sıfır olarak hesaplandığı iki durum için ayrı iki enflasyon oranı açıklayan ENAG'ın verilerine göre, doğal gaz fiyatları sabit hesaplanırsa aylık enflasyon yüzde 7,35; yıllık enflasyon ise yüzde 109,01 olarak hesaplandı. Doğal gaz fiyatlarının sıfır olarak hesaplanması durumunda ise aylık enflasyon yüzde 5,68; yıllık enflasyon ise yüzde 105,45 olarak hesaplandı.

Kira artış oranları belli oldu

Bu arada enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından iş yerlerine yapılacak kira zammı da netleşti. Mayıs ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla birlikte iş yerlerini ilgilendiren kira artış oranları da belli oldu. Mayıs ayı verilerine göre iş yerlerinin kira artış oranları yüzde 63,72 olarak belirlendi. Konutlarda ise Temmuz 2023 tarihine kadar Kira Artış oranları yüzde 25 olarak gerçekleştiriliyor. Bu tarihten sonra da Temmuz 2024 yılına kadar kira artışlarının yüzde 25'te sabit tutulması bekleniyor.

Memur ve emekli ne kadar zam alacak?

Diğer yandan TÜİK'in açıkladığı Mayıs ayı enflasyon verileri ile emekli ve memurun zam senaryoları da bir kademe daha netleşti. Mayıs ayında doğal gaz tüketiminin sıfırlanmasıyla enflasyonda görülen durgunluk işçi emeklileri ve memurların alacağı zammı da etkiledi. Mayıs ayıyla birlikte Aralık ayına göre enflasyon yüzde 15,26 arttı. Haziran'da enflasyonun artmaması durumunda emekliler yüzde 15,26 zam alacak. Memurların alacağı zam da yüzde 7,26 olacak. Diğer taraftan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hacı Bayram Veli Üniversitesi'nde yaptığı açıklamada, "En düşük memur maaşı 22 bin lirayı bulacak. Memur maaşlarındaki bu artışlar otomatik olarak emeklerine de yansıyacak. Bakanımıza yasal tarih olan temmuz ayına kadar bu çalışmanın tamamlanması için gereken talimatı verdim" açıklaması yapmıştı.