Doğaya saygılı, çevre dostu ulaşım / Prof. Dr. Muammer Kaya

Çağdaş toplumlarda ulaşım eğilimi daha hızlı, daha konforlu/rahat, daha güvenli, daha ucuz/ekonomik, daha kaliteli servisli ve daha çevreci ulaşıma doğrudur.Karayolu, demiryolu ve denizyoluyla yolcu ve yük taşımada fosil yakıtlı içten yanmalı motorlar uzak mesafelere daha çok kişinin, daha hızlı ve daha kısa sürede özgürce seyahat etme olanağını sağladı.Ancak bu seyahat bağımsızlığı ve özgürlüğünün doğaya bir bedeli oldu. Benzin ve dizel/motorin gibi fosil yakıtların motorda yakılması kükürt dioksit, karbon dioksit, karbon monoksit ve kurşun gibi zehirli maddelerin atmosfere salınımını önemli derecede artırdı.Hava kirliliğinin kaynakları arasında olan karbon dioksit ve karbon monoksit oluşumunun yüzde 95 nedeni motorlu araçlardır. Bu gazın atmosferde oluşturduğu katman güneş ışınlarının atmosferi terk etmek yerine tutularak yeniden dünyaya yansımasına (sera etkisi) neden olduğu için iklim değişikliğine (ısınmaya) sebep olur. Küresel ısınma daha fazla fırtına, sel, kuraklık gibi iklim değişmelerine ve diğer çevre problemlerine sebep olur. Bu değişimler hayati önemi olan bitkileri, hayvanları ve su kaynaklarını olumsuz etkiler. 1 derecelik küresel ısınmanın ülkemize maliyeti 1 milyar ABD Doları civarındadır.Yapılması gerekenler1. Arabaya en iyi ve kolay ulaşım alternatifi mümkün olduğu yerlerde YAYA ve BİSİKLETLİ yaşamdır. 3-5 km'lik mesafelerde okul, iş ve alış verişe yaya veya bisikletle gitmeye çalışalım. Almanya ve Hollanda'da olduğu gibi, bisiklet dostu şehirleri talep edelim. Alış verişi olduğun yerden yap. Yerli ve yerel mal kullan. Dışarıdan gelen malların uçak / kamyonlarla uzun mesafeler taşındığını unutma.2. Modern toplu taşıma araçlarını (Tren, metro, tramvay, banliyö, troleybüs, otobüs, vapur vs) mümkün olduğunca sık kullanalım. Toplu taşıma araçları özellikle yolları sıkışık ve tıkalı, otoparkları olmayan veya pahalı büyük şehirler ve metropollerde çok daha cazip ve uygundur. Şayet araba kullanacaksak, şunları yapalım: Yakıt tasarrufu yapalım: Ülkemizde otomobil statüko göstergesi kabul edilmekte ve bireyselleşmeyi cesaretlendirmektedir. Eğer araba tek seçeneğiniz ise seyahat ederken yüzde 10-15 yakıt tasarrufu yapmak ve daha duyarlı olabilmek için şunları yapabiliriz:1. Aracınıza mümkün olduğunca az binin.2. Küçük araç tercih ediniz.3. Şehirlerarası yolculuğa en az 3 kişi iseniz gidiniz.4. Gereksiz duruşlardan kaçının.5. Vitesi hemen büyütün.6. Manevraları motor sıcakken yapın.7. Uzun duruşlarda kontağı kapatın.8. İlk çalıştırmada en fazla 30 saniye motoru ısıtın.9. Düzgün ve sabit hızda seyredin.10. Aracınızda gereksiz yük taşımayın.11. Araç camlarını kapalı tutunuz.12. Araçtaki elektrikli aygıtları fazla kullanmayın (klima, ses sistemi vs).13. Yakıt deponuzu tam doldurmayın.14. Kısa gezilerden kaçının.15. Gezi ve güzergahlarınızı iyi planlayın.16. Trafiğin yoğun olmadığı saat ve yolları seçin.17. Park sorununu düşünün.18. Aracınıza 10000 km'de periyodik bakım yaptırın.19.  90 km/s hızın üzerine çıkmayın.20. 15-20 yaşından büyük araba/kamyon/tırların kullanımı yasaklanmalıdır.Küreselleşme ve iletişimin çığ gibi büyüdüğü çağımızda insanların daha hızlı, güven-li, konforlu ve ucuz ulaşımını küresel ısınmaya neden olmayan, çevreyi en az kirleten ve insan sağlığına en az etki eden şekilde çözmek gerekir. Bu da yaya ve bisikletli yaşam, toplu taşıma, daha temiz yakıt ve motor kullanma ile mümkün olacaktır. 2000'li yıllarda ülkemizde şehirlerarası yolcu ve yük taşımacılığında yüzde 93 paya sahip olan kara yolu taşımacılığını demiryolu, denizyolu ve hava yoluna kaydırmak gerekir.