Beyaz et sektörü zorda

Ülkemizde açlık sınırı altında yaşayan milyonlarca asgari ücretli ailenin, hiçbir işi olmayan milyonlarca işsizin ve de milyonlarca emeklinin ulaşabildiği et tavuk etiydi; şimdi o da hayal oldu. Bugünlerde kırmızı etle yarış halinde…

Tarım ve hayvancılık sektörünün genel olarak yaşadığı problemler; maliyetler sürekli arttığı için üretim yapmak oldukça zor; maliyet artışları ve üreticiden tüketiciye zincirin etkisiyle pazar-market fiyatları oldukça yüksek; bu ürünlerin pazarı olan vatandaşın ise alım gücü oldukça düşük…

Gördüğünüz gibi, üretim de zor, tüketim de…

Üretimi de tüketimi de bu kadar zorlaştıran, hatta imkânsızlaştıran ekonomi politikalarını siyasilerimiz hala nasıl savunabilir, ya da bu kısırdöngü anlayışa sahip siyasilere milletimiz hala nasıl "devam" diyebilir, gerçekten merak konusu… Hatta ülkemizin ve milletimizin bu garabet tablosu üniversitelerde ciddi manada araştırma konusu yapılmalı.

Haziran itibarıyla kilosu 20 TL olan tavuk kanadı, 27 TL'den satılmaya başlandı. Fiyatlar açıklanan enflasyonun çok üzerinde, yüzde 35 oranında arttı.

Sektör yetkilileri, tavuk ve tavuk kanadında üretim sıkıntısı olduğunu belirtiyor. Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ "Türkiye'de çok büyük tavuk firmaları el değiştirdi veya konkordato ilan etti. Yem fiyatları arttı. Talep arttı. Tüm bunlar birleşince fiyatların artması gayet normal. Ayrıca piyasada tavuk yok. İsteyen istediği kadar alamıyor" dedi.

Artan üretim maliyetleri sebebiyle sektörde firmalar ardı ardına kapanıyor. Türkiye Kanatlı Hayvan Eti Üreticileri Merkez Birliği, her geçen gün tavuk üreten firma sayısının azaldığını, tavuk eti üreten firmaların birçoğunun kapandığını bu yüzden tavuk ürünleri fiyatlarının yükseldiğini vurguladı.

Yapılan açıklamada, "Sakarya'da 1500 işletmeden 480'i faaliyetlerini işletemez hale geldi. Her geçen gün üretici sayısı azalıyor. Onun haricinde piyasada tavuk da azalıyor. Bu bizce büyük bir sorun" ifadeleri kullanıldı.

Artan üretim maliyetlerinden dolayı birçok firmanın üretim yapamaz hale geldiği belirtilen açıklamada, "Birçok üretici firma banka borçlarından dolayı kümeslerini bankalara teslim ediyor. Sektör zorda! Tavuk üretiminde ithal eden duruma gelebiliriz" denildi.

Şu işe bakın! Tavuk etinde bile ithalatçı olacağız.

Beyaz et sektöründe bir taraftan üretim sıkıntısı yaşanırken, bu sebeple iç pazarda fiyatlar zamlanırken, hatta ithalat bile yapılabileceği ifade edilirken, diğer taraftan "ihracat odaklı" ekonomi anlayışının bir gereği olarak elimizdekileri dışarıya gönderiyoruz.

İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği (İSHİB) Başkanı Müjdat Sezer, kanatlı ürünleri sektörünün 2018 yılında bir önceki yıla göre ihracatını yüzde 13 oranında artırarak 1 milyar 107 milyon dolarlık ihracat yaptığını söyledi. Sektörün ihracat artışına 2019 yılında da devam ettiğini kaydeden Sezer, şunları söyledi: "Geride bıraktığımız Mayıs ayında su ürünleri ve hayvansal mamuller ihracatı geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 9,1 artarak 231,3 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ocak-Mayıs döneminde ihracat yüzde 7,4 artışla 1,1 milyar dolar oldu. Başta Irak olmak üzere Orta Doğu ülkelerinin tavuk eti ihtiyacının büyük bir kısmı ülkemiz tarafından karşılanıyor. Kanatlı ürünleri sektöründe en fazla ihracat yapılan ülkeler; Irak, Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve Azerbaycan oldu."

Beyaz et sektöründe üretim rakamlarına bakalım.

TÜİK'in Ocak 2019 verilerine göre, kesilen tavuk sayısı 97 milyon adet oldu. Bu rakam, bir önceki aya göre yüzde 1,8, 2018 yılı Ocak ayına göre de yüzde 6,7 oranında bir düşüş yaşandığını ortaya koydu. Kesilen kanatlı hayvan sayısındaki düşüş, tavuk eti üretimindeki azalışı da beraberinde getirdi. Tavuk eti üretimi Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 1,6, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6,9 azalışla 168 bin 908 ton olarak gerçekleşti.

Sektörde yaşanan krizle alakalı aylar öncesinden uyarılar yapılıyordu.

Mayıs 2018'de, Sakarya Kanatlı Hayvan Üreticileri Birliği Başkanı İrfan Demiray, tavuk üreticileri ile entegre tavuk tesisleri arasındaki maliyet sorunları nedeniyle çiftliklere tavuk koymama kararı aldıklarını söyledi ve "Maliyetler yüzde 200 arttı. Hiçbir teşvik yok. Üretici şu anda gerçekten yalnız. Bu şekilde devam ederse, halk beyaz et tüketemeyecek artık. O duruma geleceğiz. Biz üretim yapamayacağız, halk bunu alıp tüketemeyecek" dedi.

Kasım 2018'de, Türkiye Kanatlı Hayvan Eti Üreticileri Merkez Birliği (TÜKEBİR), Sakarya-Kocaeli Bölgesi'ndeki 1465 üretici firmanın 470'i; Ege Bölgesi'ndeki 3 bin firmanın da 400'ünün artan maliyetlere dayanamayıp üretimini sonlandırdığını bildirdi. Ülke genelinde toplam 14 bin üretici firmanın bulunduğunu söyleyen TÜKEBİR 2. Başkanı Osman Bayraklı, bu firmaların yüzde 50'sinin Aralık ayı itibarıyla kapanacağını öngördüklerini aktardı.

Üreticinin üretemediği, ürettiğini karlı bir şekilde satamadığı, tüketicinin de bu ürünlere ulaşamadığı çarpık bir ekonomiye gerçekten ekonomi denilebilir mi? 

Bir ekonomi; üretimi kolaylaştırmalı, yapılan üretimin önce kendi vatandaşlarının ihtiyaçlarının karşılanması için olmasını sağlamalı, vatandaşlarını, tüketim yapabilecek sağlıklı bir gelire kavuşturmalı. Ekonominin asli görevi, kendi insanları aç ve sefil vaziyetteyken, başka ülkelerin insanlarının karınlarını doyurmak değildir.

Beyaz et sektörünü örnek verdik ama Türkiye'de her sektör aynı sıkıntılarla boğuşmaktadır. Bütün bu dengesizlikleri ortadan kaldıracak dünyada tek bir ekonomik model vardır, Prof. Dr. Haydar Baş'a ait Milli Ekonomi Modeli (MEM)… 

MEM; beyaz et sektöründe tüm üretim maliyetlerini gerek finansal açıdan gerekse enerji, yem, ilaç vs açısından yerli kaynakların kullanımını sağlayacağından, ayrıca sosyal devlet projeleriyle vatadaşın alım gücünü artıracağından, hem maliyet hem de pazar sorununu temelden çözmektedir. MEM'le üretici güvenle ve karlı bir şekilde üretim yapabilecek, vatandaş da ucuz ve sağlıklı ürünlere kavuşabilecek.

Eğer aklımızı başımıza almazsak, beyaz et sektörünün temsilcilerinin de ikaz ettiği gibi, çok yakında tavuk eti de, kanat da bulamayacağız.