‘Belâgat ilminin yasaları ondan öğrenildi’

Nehcü'l-Belâğa, İmam Ali'nin (a.s.) imametini, hikmetini, ilmini ve eşsiz belagatini her yönüyle ortaya koyan muhteşem bir eserdir. Her paragrafında ve inci gibi dizilen her satırında açık bir şekilde kendini gösteren göz kamaştırıcı üslûpta somutlaşan bu akıllara durgunluk veren eser, kuşku yok ki, Hz. Peygamber'in (s.a.a) Allah'tan aldığı vahiy doğrultusunda ektiği bir tohumdan başka bir şey değildir.

İmam'ın (a.s) değindiği her konunun önünde Allah'ın nurunun parladığını, Peygamber'in yol göstericiliğinin bir ışık gibi saçıldığını görmek mümkündür. (Hayat-u Emir'il- Müminin Fi Ahd'in-Nebiyy, Muhammed Sadık es-Sadr, s.402).

Şerif Razî şöyle der: "Emir'ül Müminin (a.s) düzgün söz söyleme sanatının kural koyucusu ve aynı zamanda buna dair örneklerin sergileyicisiydi. Belâgatın kaynağı ve üreticisiydi. Belâgatın gizlilikleri onda açığa çıktı, belâgat ilminin yasaları ondan öğrenildi. Bütün hatipler onun örneklerine bakarak düşüncelerini ifade ettiler. Etkili konuşmalar yapan bütün vaizler, onun sözlerinden yararlandı. Bununla beraber, o hep önde, onlar yetersiz kaldılar. O hep ileride, onlar geride kaldılar. Çünkü onun (a.s) sözlerine ilâhî bir el dokunuvermişti. Nebevî sözlerin izlerini taşıyordu."

Şimdi, Hz. Ali'nin akıl ile ilgili eşsiz sözlerinden bazısını aktarıyoruz:

- Akıl gibi zenginlik, cehalet gibi yoksulluk olmaz. Akıl; hayrın kaynağı, meziyetlerin en üstünü ve süslerin en güzelidir.

- Akıl, hakkın elçisidir. Akıl, temellerin en sağlamıdır. İnsan, aklıyla tanınır. Her iş akılla düzelir.

- İlim, kusurların perdesidir, örtüsüdür. Akıl, keskin bir kılıçtır. Ahlâkındaki kusurların, bozuklukların üzerini hilminle, ağır başlılığınla ört. Aklınla tutkulu hevanı öldür. Fikir, berrak bir aynadır.

- Akıl, Rahman ordusunun öncüsüdür. Heva ise, şeytan ordusunun komutanıdır. Nefis bu ikisi arasında gidip geliyor. Hangisi galip gelirse, nefis onun yanında yer alır.

- Kişinin payına düşen şeylerin en üstünü, aklıdır. Kişi zelil olursa, aklı onu aziz kılar. Düşerse, aklı onu kaldırır. Saparsa, aklı onu doğru yola getirir. Konuşursa, onu destekler, doğru konuşmasını sağlar.

- Allah katında insanların en üstünü, aklını diriltip şehvetini öldüren ve ahiretini düzeltmek için nefsini yoran kimsedir.

- Akıl ne kadarsa, din de o kadar olur. Mümin, akıllı olmadan iman edemez. Her kişinin değeri, aklıdır.

- Akıl şunlarla bilinir: Akıl, günahlardan uzak durmak, olayların sonuçlarına bakmak ve tedbirli olmaktır. Akıl, ilmin aslı ve anlamanın sebebidir. Akıl, bilgi ve tecrübeyle artan bir güçtür. Kalplerde kötü düşünceler uyanır, akıl onları temizler. Akıl gücü, kötü filleri engeller. Akıllı, iki şerrin en hayırlısını bilen kimseye denir.