18 Mart Çanakkale saldırısında düşman donanmasının başarısızlığı, Gelibolu savaşlarında da Türk savunması karşısında hedefine ulaşamaması İstanbul'da, güven ve mutluluk dolu bir siyasi hava yaratmıştır.23 temmuzda, Cavit Beyin hatıratına düştüğü notlarda, bu tarihe kadar, ittihatçıların iç ve dış siyasete egemen olduklarını görüyoruz. Cavit Beyin hatıratında Haziran 1915 de Halil (Menteş) Beyin Hariciye nezaretine getirtilmesi ile ilgili olayları incelediğimiz zaman bu durumu açık bir şekilde görüyoruz:"? Zat-ı Şahane Hariciye nezareti meselesinden bahsetti. Sadrazamın tahfif-i meşagili (işlerinin hafifletilmesi) için buna lüzum görüldüğünü söyledi. O da zahir böyle anlamış.Esasında Talat Beyin siyasi gücü İttihatçıların elinde toplamak istemesine karşılık Sadrazam Sait Halim Paşa'nın buna karşı olarak, dışişleri bakanlığı yetkisini vermek istememesi ile ilgili iç çatışmadan padişahın haberi yok. Yani devletin başı olayların aslını bilmiyor.Sadrazam ile ilgili notlar: "Sadrazamı ziyaret ettim. Kendi siyasetinin takip edilmediğinden dolayı şikayet etti. Askerlerin söz dinlemediklerini, bu idare-i örfiye ile kendisinin hiçbir nüfuzunun kalmadığını, böyle olacağını bilseymiş buna müsaade etmeyeceğini söyledi. Ve nerede Kafkas ve Mısır fütühatı. Pek müşteki, meyus(ümitsiz) ve kırgın. Herkesten sonra kendisinin haberdar olduğunu, Halil Beyin hariciyeyi idare edemeyeceğini bahsetti."Bu belgeden de hükümetin başının hiçbir şeyden haberi olmadığını, askerlerin her işe egemen oluşunu gösteriyor.Yani bütün işlere İttihat Terakki'nin çekirdek kadrosunun egemen olduğunu açık olarak gösteriyor. Yani bugün T.B.M.M'de her şeye Ak Partinin birkaç kişilik çekirdek kadrosunun egemen olduğu gibi.Dahiliye Nazırı Talat Paşa ile görüşmesine ilişkin notları:"? Ben işin gerek şekil, gerekse esas itibari ile Sadrazamı haklı bulduğumu, bu işi alel acele yapmağa bir sebep görmediğimi söyledim. Talat Bey harekatlarını ihkak (haklı göstermek) için hariciyede umurun pek müşevveş (karma karışık) olduğundan, kimse kimseyi tanımadığından, Sadrazamım evrakı okumadığından imza için evrakı günlerce beklettiğinden, kapitülasyonlar mülga (kalktığı) olduğu halde buna dair gelen evraka cevap yazıldığından, artık bu halin devamı mümkün olmadığından, kendisinin de hariciye işleri ile uğraşmak mecburiyetinde kalmadığından ve bir gün bir faka bastırılmaktan korktuğundan bahsettiği gibi kabinede Enver'in nazariyesi ile hareket ettiğini, bundan dolayı Halil'in de heyet-i vükelaya girmesini arzu ettiğini söyledi".Bu belgeden de Talat Bey'in, savaş döneminde, iç ve dış politika ile gerekli yetkileri, sadrazamı ekarte ederek elinde toplayarak hem hükümette, hem de partide gerçek liderin kendisi olduğunu rahat bir şekilde ifade etmektedir.Ordumuzun Çanakkale vuruşmalarında başarılı olması tüm ülkede sevinç yarattı. Bu mutluluğun etkisi ile Enver Paşa'ya 25 Nisanda Yaver-i Hassa ünvanı verilir. 10 mayıs 1915'de Talat Beye de Altın Liyakat madalyası verildi. 26 nisan 1915'de sivil ricale (sivil devlet memuru) fahri askeri rütbe verileceğine dair bir nizamname yapılıp padişahın iradesi alınır. Bu rütbeler ya başkomutan vekilinin inhası ile olabilir veya doğrudan doğruya padişahın iradesi ile verilir. Bu kanun çıkar çıkmaz padişah iradesi ile Talat Beye fahri Süvari Mülazım-ı Saniliği verilir. 30 Nisan 1915 selamlığına bu rütbe ile katılır. Artık Talat bey yok, bundan böyle Talat Paşa vardır.Yukarıdaki olaylar ve siyasi davranışlar biraz zamansız ve yersizdir. Çünkü daha ne savaşın geleceği bellidir, ne de zaferin yolu kesin bir şekilde görülmüştür. Cavit Beyin notlarından anladığımıza göre bu olayları partililer bile yersiz ve çocukça bulmuşlardır.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Ahmet Oğuz Bahadır / diğer yazıları
- Erzincan ateşkesi ve sonucu / 14.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011