Ülkeler Esad’la anlaşma telaşında

Murat Çabas / ANALİZ HABER

Ülkeler, Suriye'nin büyük bir bölümünü terörden arındırarak birliği sağlayan Esad yönetimiyle ilişkileri yeniden normalleştirmek için sıraya girdiler. Ürdün Kralı Abdullah ile Suriye Devlet Başkanı Esad 10 yıl aradan sonra ilk kez bir görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşmenin gündem maddeleri arasında Ürdün'de bulunan sığınmacıların Suriye'ye geri dönüşü de vardı. Suudi Arabistan'ın da Suriye ilişkileri normalleştirme konusunda hazırlık yaptığı belirtildi. Riyad, şu sıralar Şam'daki büyükelçiliğinin tadilatını yapmakla meşgul. Uluslar arası arenada da Suriye konusunda ciddi gelişmeler yaşanıyor. Yakın zamanda ABD'de gerçekleşen BM Genel Kurulu'nda Suriye'yi Esad yönetiminin dışişleri yetkilileri temsil etti. 194 üyesi bulunan dünyanın en büyük polis teşkilatı Interpol, Suriye'ye yönelik yasağını kaldırdı ve Şam ofisine tüm yetkileri yeniden iade etti. Ortadoğu'da ve dünya genelinde Şam yönetimine yönelik olumlu gelişmeler yaşanırken, Esad yönetimiyle ilişkileri normalleşmeye yanaşmayan iki ülke, Türkiye ve Katar'ın bu tavırlarındaki ısrarın nedeni merak konusu.

Ürdün Kralı Esad'la görüştü

Ürdün ile Suriye arasında Suriye'de savaşın başladığı Mart 2011'den bu yana bir ilk gerçekleşti; Ürdün Kralı II. Abdullah 10 yıl aradan sonra Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile telefonda görüştü. Bu görüşmeden önce BM Genel Kurulu toplantısı sırasında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Miktad, Mısırlı ve Tunuslu mevkidaşlarının yanı sıra Ürdün Dışişleri Bakanı ile de görüşmüştü. Normalleşme adımları kapsamında Ürdün Suriye sınır kapılarını açtı. Ayrıca Ürdün'ün Suriye krizinin çözümü için kapsamlı bir plan hazırlığı içinde olduğu belirtiliyor. Londra merkezli Suudi gazetesi Şarku'l Avsat'ta 2 Ekim'de yayımlanan habere göre, Ürdün yönetiminin Şam ile ilgili kademeli normalleşme planında, ülkedeki Suriyeli sığınmacıların ülkelerine dönüşü de yer alıyor. Suriye'nin güney komşusu Ürdün'de yaklaşık 700 bin Suriyeli sığınmacı bulunuyor. Türkiye'de geçici koruma statüsüyle bulunan milyonlarca Suriyeli sığınmacının geleceği de gündemde, Ürdün bu konuda da adım atmaya hazırlanıyor. Plan çerçevesinde şu an müzakere edilen belgede, "Rusya'nın meşru çıkarları tanınarak Suriye'de tüm yabancı güçlerin çekilmesinin", "Birleşmiş Milletler'in (BM) 2254 sayılı kararı çerçevesinde bir siyasi çözümün" ve "Suriye yönetimiyle ilişkilerde kademeli değişimin" öngörüldüğü aktarıldı. Suriye'nin 2012'de askıya alınan Arap Birliği üyeliğine dönüşü için de görüşmeler sürüyor.

 

Suudi Arabistan da normalleşme sırasında

 

2011 yılından beri Suriye ile resmi ilişkileri askıya alan Suudi Arabistan'dan da Esad yönetimiyle ilişkileri normalleştirmeye yönelik adımlar gelmeye başladı. Riyad, bir taraftan üst düzey yetkililerini Şam'a gönderirken, diğer taraftan Şam büyükelçiliği açmak için tadilatlara başladı. Daha önce Al Jazeera, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'la ilişkileri normalleştirme anlaşmasına varmaya yaklaştığını öne sürmüştü. Rai el Yavm gazetesi de Suudi Arabistan'dan bir heyetin Şam'a gittiğini, Esad'la bir araya geldiğini belirterek, iki tarafın ilişkileri normalleştirme konusunda anlaştığını iddia etmişti. Haberde, ilk adım olarak, Riyad'ın Ramazan Bayramı'ndan sonra Şam'daki büyükelçiliğini açacağı belirtilmişti.

 

Interpol, yasağını kaldırdı

Bir diğer önemli gelişme ise uluslar arası arenada gerçekleşti. Uluslararası suçlarla mücadele eden ve dünyanın en büyük polis teşkilatı olan Interpol, Suriye'yi yeniden üyeliğe kabul etti. Suriye Kriminal Güvenlik Dairesi Başkanı Hüseyin Cuma, Interpol Genel Sekreterliği Yürütme Komitesi'nin teşkilat meseleleriyle ilgili olarak Suriye'ye yönelik yasağını kaldırdığını ve Şam ofisine tüm yetkilerini iade ettiğini açıkladı. Cuma, Şam'daki ofisin yeniden hizmete girmesini beklediklerini belirtti. Cuma, Şam'ın yeniden üyelikle birlikte, uluslararası parmak izi veri tabanına olan erişimi sayesinde araç kaçakçılığıyla mücadele için göçmenlik, pasaport, gümrük ve sınır geçişleri gibi bilgileri diğer devlet kurumlarına iletebileceğini kaydetti. Öte yandan Uluslararası Interpol Genel Sekreterliği'nden bir heyetin, teşkilatın eski Terörle Mücadele Bürosu Direktörü ve bir grup eğitmen ile birlikte önümüzdeki ay Şam'ı ziyaret edeceğini duyuran Cuma, ziyaretin, Interpol'un en yeni yazılımına yönelik bir çalıştayı da içereceğini belirtti. Interpol'un 194 üye ülkesi bulunuyor.

 

"Suriye meselesinin tek çözümü Esad ile görüşmektir"

 

Ortadoğu'da ve dünya genelinde birçok ülke Esad yönetimiyle ilişkilerini yeniden düzeltme yarışına girerlerken, BOP kapsamında Suriye gibi hedefte olan Türkiye ve Katar'ın Esad yönetimini hala tanımaması dikkat çekiyor. Halbuki Suriye krizinin bitmesinin en büyük fayda sağlayacağı ülke, içinde milyonlarca Suriyeli sığınmacıyı barındıran Türkiye. Bu gündemle alakalı Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş'ın yaptığı açıklamalar oldukça önemli. "Suriye meselesinin tek çözümü Esad ile görüşmektir" diyen BTP Lideri şu dikkat çekici ifadeleri kullandı: "Şimdi biz New York'ta bir BM toplantısı gördük. Toplantıda Suriye'yi temsilen kim konuştu? Beşar Esad'ın dışişleri bakanı veya sözcüsü konuştu. Dolayısıyla bütün devletler tarafından tanınan bir hükümetten bahsediyoruz. Biz ise Esad ile görüşemiyoruz. Niye? Zamanında gaza geldik, ağza alınmayacak laflar söyledik hükümet olarak ve dolayısıyla bugün görüşemiyoruz. Elbette Esad ile görüşeceğiz. Bu mesele başka türlü çözülmez. Görüşemiyorlar mı? Bana yetki versinler ben gidip görüşeyim. Bugün Türkiye Cumhuriyeti'nden herhangi biri gitsin Esad'la görüşür. Suriye konusunu Rusya ile görüşüyoruz. Rusya'yı aracı yapıyoruz. Benim Suriye ile bir savaşım mı var ki aracıya ihtiyacım olsun. 'Taliban ile görüşebiliriz' diyen hükümetin Esad ile görüşmemesinin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde hiçbir karşılığı yoktur. Bunu milletimiz bilsin. Bir parti genel başkanı olarak şunu söyleyeyim; örgütlere 'silahını bırak, git hükümetinle anlaş' derim."