Türkiye'nin maden meselesi

Maden talanı Türkiye'nin acı gerçeklerinden biri. Yabancı firmalar yok pahasına aldıkları madenleri çıkarıp inanılması güç kazançlar elde ediyor. Biz ise klasik tabirle hazine üzerindeki dilenci misali yaşıyoruz. Bu konuyu 1 Ocak tarihli yazımızda irdelemiş ve Türkiye'de kime, nerede, ne kadar maden ruhsatı verildiğini daha önce basına yansıyan bilgiler ışığında listelemiştik. *** "Afrika'yı bırak, Türkiye'ye bak" başlıklı yazımızın esin kaynağı Başbakan Erdoğan'ın Senegal gezisi sırasında söylediği şu sözlerdi; ''Afrika'ya gelenler hiç bir şey vermedikleri gibi elmas, altın, yer altındaki madenleri alıp gittiler ama hırsları, açgözlülükleri ve tamahları sebebiyle ne yazık ki Afrika'yı kurutmaktan vazgeçmediler. Bütün maddi zenginliğini aldığı gibi bu ülkeler Afrika'nın insanını da maalesef gasp ettiler." *** Erdoğan'ın bu sözlerinden sonra yine basında çıkan şu bilgileri ve  bazı milletvekillerinin basına yaptığı şu açıklamaları aktarmıştım; "1923-2004  yılları arası verilmiş yaklaşık 1500 ruhsat varken, Mayıs 2004'ten itibaren yeni maden yasasıyla çoğunluğu yandaşlara ve yabancı ortaklarına 43.500 ruhsat verilmiş. Türkiye'de kurulu yabancılara ait ya da yabancılarla ortak yaklaşık 350 maden şirketi bulunuyor. Yabancıların ülkemizde sahip olduğu maden alanı 150 bin kilometrekareye ulaştı." *** Evet... Maden meselesi üzeri örtülemeyecek kadar ciddi bir mesele. Ne yazık ki ülkemizde çok ciddi bir talan söz konusu. Şimdi tarafsızlık ilkemiz gereği 16 Ocak tarihli yazımızın bir maddesine Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nden gelen tekzip metnini aktaralım. *** Gazetenizin 16/01/2013 tarihli nüshasının 2. sayfasında yer alan Bayram Coşkun'un "Afrika'yı bırak, Türkiye'ye bak" başlıklı yazısında yer alan hususlara ilişkin olarak kamuoyunun doğru bilgilendirilmesini sağlamak üzere aşağıdaki açıklamanın yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Söz konusu yazıda, Başbakan Tayyip Erdoğan'ın Senegal gezisi esnasında söylediği sözlerle ilgili yapılan yorumlarda Rio Tinto firmasının Balıkesir, Susurluk, Bandırma, Balya, Sultançayırı bölgesinde bor, boraks ve bor tuzu yatakları, Ankara Eryaman, Sincan, Güdül, Kazan, Beypazarı ve Eskişehir Sivrihisar yöresinde trona (doğal soda) ve bor maden yataklarına sahip olduğu, bu alanın yaklaşık 450-500 kilometrekare büyüklüğünde olduğu belirtilmiştir. 3213 Sayılı Maden Kanunun 49.maddesinde "2840 sayılı Kanun hükümleri saklıdır. Bu kanun yürürlük tarihinden önce bulunmuş ve sonra bulunacak bor madenlerinin aranması ve işletilmesi 2840 sayılı Kanun hükümlerine tabidir. Bunların ihracatına ait usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca tespit edilir." 2840 sayılı Kanunun 16.02.1994 tarihinde değişen 2. maddesinde ise "Bor tuzları, uranyum ve toryum madenlerinin aranması ve işletilmesi Devlet eliyle yapılır. Bu madenler için 6309 sayılı Maden Kanunu gereğince gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine verilmiş olan ruhsatlar iptal edilmiştir" hükümleri yer almaktadır. Bu madenlerin aranması, işletilmesi ve işlettirilmesi teşekkülümüz görev alanları içerisindedir. Söz konusu hükümler gereği, gerek Türkiye Cumhuriyeti gerekse de yabancı ülke vatandaşları ve şirketlerinin bor tuzu ruhsatı alması mümkün değildir. Dolayısıyla Rio Tinto Şirketinin bor, boraks veya bor tuzu ruhsatları bulunmamaktadır. 19.02.1994 tarihinde 2840 sayılı Kanunda yapılan değişiklikle trona ( tabii soda)  madeni Devlet eliyle işletilecek madenler kapsamından çıkarılarak özel sektörün çalışmasına açılmıştır.Teşekkülümüz uhdesinde bulunan Ankara- Beypazarı dahilindeki trona ( tabii soda) sahası, iştiraki olduğumuz Eti Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Tic. A.Ş. tarafından kira karşılığı işletilmektedir. Bu sahanın ruhsat hukuku Teşekkülümüze aittir." Yukarıda yapılan açıklamalardan da görüleceği üzere söz konusu haberde belirtilen hususlar gerçekleri yansıtmamaktadır.