Sosyal Devlet-Milli Devlet anlayışı / Emin Üstün

Sosyal Devlet Milli Devlet kavramı aslında bütün milletlerin oluşturmaya çalıştıkları bir yapıdır. Devletler böyle bir yapıyı oluşturabilmek için çeşitli çarelere başvurmuşlardır. Devletin gücünü ve halkının refahını yükseltmek isteyen devlet yöneticileri bunun için belli yöntemler izlemişlerdir. Fakat bunu yaparken sadece belirli bir zümre mutlu olagelmiştir. Yani bir kısım insanın mutlu olması sağlanırken, büyük bir kesim mutsuzluğa ve açlığa terk edilmiştir. Bu da dünyada kargaşayı ve savaşları doğurmuştur. Sosyal refah ile doğrudan ilintili olan ekonomik çıkarlar için amansız mücadeleler verilmektedir. Tarihi süreç içerisinde gerçek manada sosyal devleti oluşturan ve bunu cihan hâkimiyeti ideali ile dünyaya da yaşatmak isteyen tek bir millet vardır. O da Türk milletidir. Bu nedenle Türklerde Sosyal Devlet Milli Devlet anlayışını iyi bilmemiz gerekmektedir. Elbette Sosyal Devlet Milli Devlet anlayışını ortaya koymadan önce sosyal devlet ve milli devletin tanımını gerekmektedir. Bu tanımları yaptıktan sonra, tanımını yaptığımız konuların içini doldurmamız gerekir.Türkler var oldukları günden beri sosyal devlet anlayışını tatbik etmeye çalışmışlardır. Hatta diyebiliriz ki bu, dünyaya bakışlarına yön vermiştir. Bu manada Türkler başka Miletlerin aksine, kendi milletlerinin huzuru için ötekini yok etmeye çalışmamışlardır. Çok önemli bir gelişme ya da ülkesine bir saldırı olmadığı müddetçe barış içerisinde yaşama yolunu seçmişlerdir. Bu karakterlerinin bir sonucu idi. Tarih bize göstermiştir ki, sosyal adaleti sağlamak ve bunu bütün dünya için istemek Türk Medeniyeti'nin insanlığa armağanıdır.Sosyal Devlet Nedir?Öncelikle 1982 Anayasasının 2. maddesine göre, "Türkiye Cumhuriyeti demokratik, laik, sosyal bir hukuk devletidir." Acaba "Sosyal Devlet" ne demektir? Sosyal Devlet sosyalist devlet demek değildir. Anayasa mahkemesi de gerek 1961, gerekse 1982 anayasası döneminde verdiği kararıyla sosyal devlet ilkesini tanımlamaya çalışmıştır. Örneğin, 16-27 Eylül 1967 tarih ve K. 196/29 sayılı kararda sosyal devlet şu şekilde tanımlanmıştır;"Sosyal devlet ferdin huzur ve refahını gerçekleştiren ve teminat altına alan, kişi ve toplum arasında denge kuran, emek ve sermaye ilişkilerini dengeli olarak düzenleyen, özel teşebbüsün güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayan, çalışanların insanca yaşaması ve çalışma hayatının kararlılık içinde gelişmesi için sosyal, iktisadi ve mali tedbirler alarak çalışanları koruyan, işsizliği önleyici ve milli gelirin adalete uygun biçimde dağılmasını sağlayıcı tedbirler alan, adaletli bir hukuk düzeni kuran ve bunu devam ettirmeye kendini yükümlü sayan, hukuka bağlı kararlılık içinde ve gerçekçi bir özgürlük rejimini uygulayan devlet demektir."(Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa 2000. s.156, bkz. www.anayasa.gen.tr, 15.04.07) Anayasa mahkemesi 26 Ekim 1988 tarih ve K.1988/33 sayılı kararında da sosyal devleti şöyle tanımlamıştır;"Sosyal hukuk devleti güçsüzleri güçlüler karşısında koruyarak gerçek eşitliği, yani sosyal adaleti ve toplumsal dengeyi sağlamakla yükümlü devlet demektir." Çağdaş devlet anlayışı, sosyal hukuk devletinin tüm kurumlarıyla anayasanın sözüne ve ruhuna uygun biçimde kurulmasını gerekli kılar. Hukuk devletinin amaç edindiği kişinin korunması, toplumda sosyal güvenliğin ve sosyal adaletin sağlanması yoluyla gerçekleştirilebilir. Anayasanın Cumhuriyetin nitelikleri arasında yer verdiği sosyal hukuk devletinin dayanaklarından birini oluşturan sosyal güvenlik kavramının içerdiği temel esas ve ilkeler uyarınca toplumda muhtaç ve yoksul insanlara devletçe yardım edilerek onlara insan onuruna yaraşır asgari yaşam düzeyi sağlanması, böylece sosyal adaletin ve sosyal devlet ilkelerinin gerçekleşmesine elverişli ortamın yaratılması gerekir.(Gözler, a.g.e, s.157.)   Öte yandan her kültür ve her medeniyet; kendi değerlerinden yola çıkarak insana yorum getirirken; insana ait olan sosyal olayları da sahip olduğu bakış açısı ile değerlendirmiştir. Devlete getirilen tarif ve yorum ise, bir bütün olarak sosyal olaylara, ekonomiye, hukuka, idareye, siyasete, çevreye top yükün insana ve onunla alakalı olan olgulara bakış açısını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda devletin piyasada ne kadar ve ne kimlikte yer alacağı, sosyal harcamalara bütçeden ne kadar fon ayıracağı, hangi oranlarda kimden vergi toplayacağı, hep bir "bakış açısını" yansıtmaktadır.(Prof. Dr. Haydar Baş, Sosyal Devlet Milli Devlet, İcmal Yayıncılık, İstanbul 2007. s.21.) Buna bağlı olarak "sosyal devlet" yaklaşımı devletin milletine bir ikramı değil aksine vazifesidir. Bireylerin doğuştan gelen haklarının karşılığı "sosyal devlet" tir. Sosyal devlet kavramı, aynı zamanda sürekli büyümenin sağlanması için bir iktisat kuralıdır.(Baş, a.g.e, s.26.) Gelişmiş kabul edilen ülkelerde sosyal güvenlik harcamalarının gayri safi milli hâsılaya oranı %25 ile %35 değişirken, geri kalmış ülkelerde bu oran ,%3 ile %5 arasındadır. Devletin sosyal güvenliğe katkısı ise, İngiltere de %43,9, Almanya'da %26.9, Fransa'da %21.5 düzeyindedir. Sosyal devlet bunu kendi kaynakları ile sağlamalıdır.(Baş, a.g.e, s.138,140.)Eski Türk devletlerinde sosyal devlet anlayışı ve sosyal adaleti sağlamak bizzat devlet başkanının (kağanın) görevleri arasında idi. Tanrı "ülüg veya ülüş (dağıtmak, üleştirmek)"  bağışı ile Türk ülkesinde bolluk ve bereketi artırıyordu. Dolayısıyla Türk kağanına "iktisadi bir güç " kazandırıyordu. Türk kağanı da bu gücü halkın lehinde kullanıyordu. Yani elde ettiği maddi varlığı ödül olarak halka dağıtıyordu. Bu duruma göre, Tanrı Türk kağanına, adeta "Babalık" görevi yüklemiş bulunuyordu. Böylece Türk kağanı da, Göktürk yazıtlarının ifadesiyle "aç milleti doyuruyor, çıplak milleti giydiriyor, fakir milleti zengin yapıyor, az milleti çok kılıyordu. Bu günkü ifade ile söylemek gerekirse, Türk kağanı "refah devleti" yaratıyordu.(Salim Koca, Türk Kültürünün Temelleri II, Karadeniz Teknik Üniversitesi-Giresun Fen-Edebiyat Fakültesi, Trabzon 2000. s.71.)Yarın: Sosyal Devletin Önemi.