Şimşek’in enflasyon mücadelesi ekonomiyi bitiriyor

AKP hükümeti 2002'de iktidar koltuğuna oturduğundan bugüne ekonomik programının merkezine hep enflasyonla mücadeleyi koydu. Ama bugün gelinen noktada, 22 yıllık sürecin sonunda Türkiye yine en yüksek enflasyona sahip ülkeler arasında ve yine enflasyon ile mücadele konuşuluyor.

Bir hükümetin ekonomideki başarısızlığını göstermek için başka bir delile ihtiyaç var mı? 22 yıl önceki en büyük hedefiniz, 22 yıl sonra hala en büyük hedefiniz!

AKP hükümeti enflasyonla mücadelenin temeline de hep "talebi daraltma" mantığını koyduğu için, bu 22 yıllık süreçte hep alım gücü eriyen, kaybeden vatandaş oldu. Son bir yıldır da bu enflasyonla mücadele adı altında talep daraltıcı kapitalist politikaların en şiddetlileri bizzat Bakan Şimşek tarafından uygulanıyor.

Emeklinin, asgari ücretlinin, memurun ve diğer vatandaşların gelirleri gerçek enflasyon karşısında eridikçe eriyor. Ekonominin yükü her zaman olduğu gibi dar gelirlinin sırtına yükleniyor.

Diyeceksiniz ki, hükümet son zamanlarda vergi mükelleflerinin üstüne gidiyor, denetimlerini artırdı, kayıt dışı ekonomi ile mücadele ediyor.

Örneğin, Gelir İdaresi Başkanlığı, 29 ilde eş zamanlı olarak 17 bin 258 mobilya işletmesini denetledi, firmalara yaklaşık 53 milyon lira suistimal cezası kesti. Bakan Şimşek "Maliye mutlaka kapınızı çalacak demiştik, başta kayıt dışı olanlar olmak üzere, çok kazanıp az vergi verenleri denetlemeye devam edeceğiz" dedi. 

Mobilyacıların imalatçı veya satıcı olarak örgütlendiği İstanbul'da MODOKO ve MASKO, Ankara'da da Siteler gibi yerler başta olmak üzere, üretimin yoğun olduğu 29 kentte faaliyette bulunan mükelleflere denetim gerçekleştirildi. 

Mobilyanın ham maddeden mamul aşamasına gelinceye kadar üretim zincirinde yer alan tüm sektörler denetim planına dahil edildi. 

Denetimlerde, kayıt dışı faaliyet, işletmeye ait olmayan POS cihazı kullanımı, IBAN aracılığıyla yapılan tahsilatlarda belge düzenlenmesi, başkasına ait banka hesapları üzerinden tahsilat yapılması, işletmede belge düzenine uyum, doğru KDV oranı uygulanması, kayıt dışı işçi çalıştırılması ile iş yeri kira bedelinin banka kanalıyla ödenmesi gibi hususlar kontrol edildi.

Denetimlerde, 42,3 milyon lira hasılatın kayıt dışı bırakıldığı tespit edildi, 61 mükellefte KDV oranlarının uygulanmasına ilişkin uyumsuzluk bulundu. Ekipler, 4 bin 727 mükellefin başkasına ait IBAN'ı kullanarak tahsilat yaptığını, 61 mükellefin de işletmeye ait olmayan POS cihazı kullandığını tespit etti.

Denetimlerde 463 iş yerinin mükellefiyet kaydı olmadan çalıştığı saptanırken 52 işçinin kayıt dışı çalıştığı görüldü ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirildi. 

Yapılan açıklamalarda bütün sektörlere yönelik bu tarz denetimlerin olacağı belirtildi. Elbette ki vergi denetimleri yapılmalı, elbette ki usulsüzlükler tespit edilmeli, kayıt dışı ekonomiyle mücadele edilmeli ama hükümet yetkilileri şu soruyu da kendine sormalı: Bu kadar iş insanı kayıt dışılığa yöneliyorsa bunun sebebi nedir?

Başta finans ve vergiler olmak üzere, Türkiye'de üretim ve işletme maliyetleri oldukça yüksek, vatandaşların alım gücünün düşmesi sebebiyle de iç pazar sürekli daralıyor, bu sebeple iş adamları kayıt dışılıkla maliyetleri düşürmeye çalışıyor.

Örneğin, finans maliyetleri. Mehmet Şimşek bakan olduktan hemen sonra yüzde 8,5'ler seviyesinde olan politika faizini yüzde 50'lere çıkardı. Bu da iş adamlarının üretim ya da ticaret için kullandıkları ticari kredi faizlerini yüzde 60-70'lere çıkmasına neden oldu. Dikkat ederseniz iş adamı temsilcilerinin en çok şikayet ettiği konu uygun krediye ulaşamama.

Bu finansal maliyetlerle üretim yapan bir iş adamı söyler misiniz, bu faizi ürün fiyatlarına da yansıtmayacak mı? Elbette ki yansıtmak zorunda. Fakat enflasyonla mücadele baskısı, denetimler ve talep darlığı sebebiyle bunu da tam yapamıyor. Ne yapıyor? Kayıt dışılığa yöneliyor.

Diğer bir örnek ise, enerji giderleri. AKP hükümetinin yanlış politikaları sebebiyle Türkiye, en pahalı enerjiyi kullanan ülkelerden birisi. 

Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü'nün (OECD) Haziran 2024 ile ilgili verilerine göre Türkiye, yüzde 89,8'le enerji enflasyonunda dünya lideri oldu. 

Türkiye'yi yüzde 18,3 ile Kolombiya, yüzde 15,1 ile Belçika takip etti. 

Aradaki farkı görüyor musunuz? 

Türkiye'nin enerji enflasyonu yüzde 89,8, ikinci sıradaki yüzde 18,3…

OECD'nin yapmış olduğu çalışmada OECD ülkelerinde haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre enerji fiyatları yüzde 2,3 artış göstermiş. Avrupa bölgesinde ise bu oran sadece binde 2. 

38 OECD ülkesinin 16'sında enerji endeksinin bir önceki yıla göre azaldığını görüyoruz. Birleşik Krallıkta endeks yüzde 16,1, İsveç'te yüzde 12,8, Litvanya'da ve Norveç'te ise yüzde 10,7'lik bir düşüş söz konusu.

Türkiye'de bu enerji enflasyonunun temel sebebi de vergi. 

 Örneğin akaryakıt. Benzin ve mazot fiyatlarında bir yıl içinde yaklaşık yüzde 50'lik bir artış olmuş. Oysa ürün bedelindeki artış sadece yüzde 18. Artışın sebebi bilhassa maktu ÖTV'ye gelen zam. Akaryakıtta vergi yükü her geçen gün artmakta. 2022 yılında bir litre benzinde vergi yükü yüzde 25'ti. Bu rakam 2023 Temmuz'unda yüzde 33'e, 2024 Temmuz ayında ise yüzde 41,7'ye çıkmış durumda. Yani akaryakıt fiyatlarındaki artışın önemli bir kısmı vergilerden kaynaklanmakta.

Bu maliyet artışlarıyla gerçek manada mücadele edilmeden kayıt dışı ile mücadele, işletmelerin ve fabrikaların kepenk kapatmasıyla sonuçlanır. Ayakta kalabilenler de kendilerine fatura edilen vergi ve ceza yükünü, ürün fiyatlarına yansıtarak yine faturayı vatandaşın sırtına yıkmak zorunda kalır.

Ülkemizin acilen bu durumu düzeltecek, iş adamlarına da vatandaşlara da rahat nefes aldıracak ciddi ekonomi politikalarına ihtiyacı var. Bunun da tek yol haritası Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli, tek adresi de bu eşsiz modeli hayata geçirecek olan Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) ve lideri Hüseyin Baş'tır.