Seçimden sonra vergiler yağmur gibi yağacak

Altınbaş Üniversitesi'nin Ekonomi Söyleşilerinde gündemi değerlendiren Prof. Dr. Işın Çelebi ve Dr. Mahfi Eğilmez, bu kez son gelişmeler ışığında "Mali Politikalar, Bütçe Uygulamalarının Önemi" konusunu ele aldı.

Prof. Dr. Işın Çelebi, depremin yarattığı mali yükün 110 milyar dolar olduğunu hatırlattı. Aradan bir yıl geçmesine rağmen hala yapacak çok iş olduğuna işaret eden Çelebi, "Hatay'da yıkılan konutların yüzde 15 'i yeni teslim edilebildi. Deprem bölgelerinin yeniden kalkınabilmesi için 3.4 trilyonluk maddi kaynağa ihtiyaç var" dedi. Acil eylem planıyla birlikte deprem bölgelerinden sorumlu olacak, Bakan yetkisiyle donatılmış, bir Olağanüstü Hal Valiliği kurulmasını öneren Işın Çelebi, "Bu geçmişte uygulandı. Maliye Bakanlığı ile görüşülerek yeni deprem vergisi planlaması yapılabilir" dedi.

Gelir adaletsizliği had safhada

Türkiye'de bir vergi reformuna da ihtiyaç olduğunu vurgulayan Işın Çelebi, vergi tahsilatındaki adaletsizliğe dikkat çekti. Çelebi, "Dolaylı vergilerden elden edilen gelir yüzde 90 iken, kurumlar vergisi tahsilatında yüzde 50'de kalınıyor. En tepeyle en dibin farkı 26.6 kata çıkmış durumda. Toplam gelirin en üst gelir seviyesi olan yüzde 20'lik grup toplam gelirin yüzde 50'sini alıyor. Buna mukabil en alt gelir grubu olan yüzde 20'si de gelirin yüzde 5.9'unu alıyor" değerlendirmesini yaptı.

Bütçe açığı yüksek seyrediyor

Dr. Mahfi Eğilmez de depremin getirdiği yükün de etkisiyle bütçede yükün 100'ün üstünde sapma yaşandığını ifade ederek, 2024 bütçesinin de yüzde 9.3'ünün depreme ayrıldığı bilgisini verdi. Ayrıca bugüne kadar dış finansman olarak 2.08 milyar dolar geldiğini ancak bunların yeterli olmadığını kaydetti. Mahfi Eğilmez, 3 yıllık bütçe açığı rakamlarını da paylaştığı konuşmasında, bütçe açıklarının enflasyonla mücadeleyi nasıl zorlaştırdığını anlattı: "2022 bütçesi 143 milyar açık vermiş. 2023'de bütçe açığı 1.4 trilyona çıkmış. 2024 bütçesi ise daha başlangıç aşamasında 2.7 trilyon açık veriyor" dedi. 2023'te hazinenin bütçe nakit açığı ile bütçe açığı arasında da büyük fark olduğunu söyleyen Eğilmez, nakit dengesinin 625 milyar açık vermesine karşılık bütçenin 1.4 trilyon açık verdiğini, arada bu kadar büyük bir farkın olmaması gerektiğini kaydetti. "Bütçede gelirler tahsil edildiğinde bütçeye yazılır. Giderler ise harcama yap veya yapma tahakkuk ettirdiğin anda gider yazılır. Nakit çıkar veya çıkmaz. Burada 800 milyarlık bir tahakkuk yazılmış. Bunu da eklediğiniz de bütçe açığı 3.5 trilyona çıkıyor" tespitinde bulundu.

Tasarruf tedbirleri en yukardan başlamalı

Kamudaki tasarruf tedbirlerinin bu nedenle hayati önem taşındığını belirten Eğilmez, "Geçmişte biz tasarruf tedbirleri yaşadık. 'Bu lüks arabalar satılacak, lüks konutlar kiralanmayacak. Daha mütevazı olanlar kullanılacak' denildi. Öyle de yapıldı. İnsanlar rol model olarak yöneticilerine bakarlar, onlar lüksten vazgeçmiyorsa ben neden yapayım diye düşünürler" diyerek, yöneticilere önemli görev düştüğünü dile getirdi. Dr. Mahfi Eğilmez ve Prof. Dr. Işın Çelebi, son olarak seçim sonrası para politikası ve maliye politikalarını değerlendirdi. Mahfi Eğilmez, maliye politikasında vergilerden başlayarak ciddi bir sıklaştırma beklediğini dile getirirken, Işın Çelebi de Nisan ve Mayıs aylarında sıkılaştırma olacağını teyit etti ve ağır vergilerin gelmesi durumuna karşı toplumun hazırlıklı olması gerektiği dile getirdi.