(Dünkü yazının devamı)8- Suriyelilerin çok eşlilik kültürü de Kilis'e olumsuz biçimde yansımış olup, Kilis'te eşler arasında geçimsizliklere, kadına şiddet olaylarının ve boşanmaların artmasına sebep olmaktadır.9- Suriye'den gelenlerin kimlik belgelerinin olmayışı, araçlarının da ruhsat belgelerinin bulunmayışı, az sayıda bulunanların da Arapça yazılı olması sebebiyle, yapılan denetimlerde önemli bir sorun oluşturmakta, güvenlik zafiyeti yaratmaktadır. Suriye plakalı araçların sebep oldukları trafik kazalarında oluşan mal hasarlarında, sigortadan yararlanma imkânını da ortadan kaldırmaktadır. Trafik kurallarına bilmeyen, uymayan, hiçbir denetime tabi tutulamayan Suriye plakalı araçlar, can ve mal güvenliği için tehdit oluşturmaktadır.10- Suriye'den gelen göç dalgası, Kilis'te konut açığı oluşturmuştur.11- Suriyelilerin kayıt dışı çalışmaları, işyeri açmaları ve Suriye'den denetimsiz biçimde getirdikleri malları (başta gıda maddeleri olmak üzere) pazarlamaları, haksız rekabete sebebiyet verdiği gibi sağlık açısında da büyük sakıncalar yaratmaktadır. Suriyelilerin sabah erken saatlerde şehrin belirli yerlerinde kayıt dışı çalışmak üzere amele pazarları oluşturmaları gözlenmektedir. Bu da kayıt dışı istihdamlara ve işsizliğin artmasına neden olmaktadır.12- Suriye'de yaşanan iç savaş nedeniyle bu ülke ile ticaret son bulmuş, Kilis'teki şirketler iflaslarla karşı karşıya kalmış ve birçok şirket kapanmıştır. Suriye üzerinden Ortadoğu ülkelerine yapılan taşımacılık ve ticari faaliyetler de son bulmuştur. Suudi Arabistan'a karayolu ile Suriye üzerinden 4-5 günde ulaşılırken, bugün bu süre Mersin Limanından deniz yolu ile 20 güne çıkmıştır.13- Suriyelilerin Kilis'e gelmesinin üzerinden yaklaşık üç yıl geçmiştir. Bu insanların ülkelerine ne zaman döneceği veya dönüp-dönmeyeceği belirsizliğini korumaktadır. Suriye ekonomisinin ve kentsel altyapıların önemli ölçüde hasar görmüş olması, Türkiye'deki Suriyelilerin ülkelerine dönmesini engelleyeceğini göstermektedir. Diğer yandan, 11 Nisan 2013 tarih ve 28615 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 6458 sayılı "Yabancılar ve Uluslar arası Koruma kanunu" ve 14 Kasım 2013 tarih, 28821 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Taşra Teşkilatı Kuruluş Görev ve Çalışma Yönetmeliği" çerçevesinde Suriyelilere vatandaşlık verilmesi kanaati yaygınlaşmakta, siyasi ve sosyal problemlere yol açacağı ihtimalini güçlendirmektedir.14- Bütün bu olumsuzluklar karşısında, Kilislilerde, Kilis'i terk etme, büyük şehirlere göç etme fikri hızla yayılmaktadır.ÖNERİLER 1- Suriye sınırı kontrol altına alınmalı, illegal geçişler sonlandırılmalıdır.2- Zorunlu göçler kontrollü yapılmalı, ülkemize giriş yapan Suriyelilere geçici tanıtım kimliği verilmeli ve mutlaka konaklama merkezlerinde barınmaları sağlanmalıdır.3- Kilis kent içinde kalan Suriyeli nüfusu en fazla 5 bin kişi olarak sınırlandırılmalıdır.4- Kilis ve çevresinde başka Konaklama Merkezi kurulmaması ve bulunanların bir kısmının ekonomisi güçlü şehirlere nakledilmesi sağlanmalıdır.5- Kilis'in kanalizasyon, şehir şebeke suyu, Devlet Hastanesi başta olmak üzere altyapısı güçlendirilmeli, kurumlara yeterli personel atanması sağlanmalı, kurumların ödenekleri arttırılmalıdır.6- Güvenlik denetimleri artırılmalı, kimliksiz kişiler tespit edilmeli, belgesiz araçlar trafikten men edilmelidir.7- Denetimsiz, belgesiz çalışma ve iş yeri açmalara son verilerek, haksız rekabet ve işsizliğin artması önlenmelidir.8- Suriyeliler "Mülteci veya Sığınmacı" statüsüne alınmalı, Suriye'de oluşacak normalleşme ile birlikte ülkelerine güvenli bir şekilde dönmeleri sağlanmalıdır.Bir Kilisli olarak, bu konularda duyarlı davranan kurum, kuruluş ve kişilere teşekkür ederken, ilgi duymayanları bu önemli sorunlara karşı daha duyarlı olmaya davet ediyorum.
İbrahim Beşe / diğer yazıları