Limanlar yabancılara satılmamalı

Türkiye'de son günlerde ihracatçıların en çok konuştuğu konuların başında döviz kurlarının seviyesi geliyor. Ancak ihracatçıların sadece kura bakmalarının çok doğru sonuçlar doğurmayacağını belirten Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Kurucu Başkanı ve Qlux IDEAS Genel Müdürü Burak Önder, konunun biraz daha rekabetçilik ve verimlilik üzerinden tartışılması gerektiğini söyledi. Türkiye'de çok ciddi bir verimlilik probleminin olduğunun altını çizen Önder, şöyle konuştu:
"Kur önemsiz demiyorum ama biz aslında baktığımız yerden değil, hep bakmadığımız yerden golü yiyoruz. Kur, faiz veya enflasyon bir sonuçtur ve onu oraya getiren bir süreç var. Türkiye'de iş dünyasının gerçekten Türkiye'nin yapısal sorunlarını konuşması gerekiyor. Verimlilik çok ciddi bir sorun haline geldi. Dünya endüstri 4.0'a geçerken biz halen endüstri 2.5'tayız. Bunu şöyle tarif edebiliriz; elektriği bulduk ama otomasyona geçemedik. Sanayimiz hep iş gücüne dayalı bir şekilde gidiyor. İçeride enflasyona bağlı iş gücü fiyatları artınca para kazanabilmek için bu sefer dolar çıksın diyorsun ve bir sarmala giriyorsun. Türkiye'nin verimlilik başlığı altındaki en önemli unsurlar olan dijital dönüşümü, sanayi dönüşümünü, yeşil dönüşümü ve insan kaynağı dönüşümünü kavrayabilmesi, bunun üzerine çalışması gerekiyor. Ama biz devamlı aynı konuları gündem yaptığımız için bunların hiçbirisine bakamıyoruz."

İşgücüne katılım oranı düşük!

Türkiye'deki insan kaynağı problemine da farklı bir bakışla yaklaşılması gerektiğini vurgulayan Önder, "Öncelikle Türkiye'de iş gücü katılım oranı gelişmiş ekonomilere göre oldukça düşük, bunun farkına varmamız lazım. İkincisi Türkiye'de hizmet sektörü büyüyor. Bütün ekonomiler önce tarımla sonra sanayi ile ardından da hizmetle büyür. Biz bu dönüşümün sancısını çekiyoruz. Sanayiden hizmet sektörüne ciddi bir insan kaynağı transferi oluyor. Sanayide kârlılık düşük, yüksek maaş veremiyor ama hizmet sektöründe kârlılık daha iyi ve insanlar daha rahat çalışma ortamları için buraları tercih ediyorlar. Ya bununla ilgili eleman yok diye devamlı şikayet edeceksin ya da işte otomasyon yapacaksın. Örneğin biz son iki yıldır üretim hattımızı tamamen robotlara çevirdik" dedi.


Marmara'daki arsa fiyatları ABD'yi geçti


Türkiye'de sanayinin ve dolayısıyla ihracatçının en önemli problemlerinden birinin de arsa fiyatları olduğuna işaret eden Önder, bu durumun rekabetçiliğin önünde de çok büyük bir engel olduğunu belirtti. Türkiye'de sanayinin en yoğun olduğu yerlerden birisi olan Marmara Bölgesi'ndeki arsa fiyatlarının Avrupa'yı, Amerika'yı geçtiğini savunan Önder, şunları söyledi: "Şu anda birçok üretici ve sanayici kirada. Çünkü bir yer almaya kalksan 15 yıllık kazancını toprağa yatırmak zorunda kalıyorsun. Yıllarca kazandığın parayı bir fabrika arsası almaya verince de otomasyona, tasarıma, dijital dönüşüme, yüksek teknolojiye ve Ar-Ge'ye yeterli para kalmıyor. Orta halli bir fabrikanın arsa ve bina maliyeti 10 milyon doları buluyor. Ayrıca arsa fiyatlarının yüksekliği nedeniyle yatay ve tek katlı üretim yerine çok katlı fabrikalarda üretim yapılıyor. Deprem riski var, yangın riski var, verimlilik problemi var... Böyle bir yapıda da katma değerli üretim çok zor hale geliyor. Biz bununla dünyada nasıl rekabetçi hale geleceğiz? Tam rekabetçi olamayınca ve verimliliği sağlayamayınca da iş dönüyor dolaşıyor kurlara geliyor. Eğer üretim olacaksa bu sanayi arsalarının doğru ellerde olması ve tüm Türkiye'ye yayılması gerekiyor."
Mevcut durumda sanayicinin bina yapıp kiraya vermeyi tercih ettiğine işaret eden Önder, "Bizde imalatçı ya da üretici kredi alıp üretiyor, tüccara 6-8 hatta 12 ay vadeyle satıyor. Bu sürdürülebilir değil.
Türkiye'nin reexport (yeniden ihraç) kabiliyeti yok. Hollanda'nın ihracatının yarısı reexporttan geliyor. Singapur, Hong Kong, Birleşik Arap Emirlikleri reexport ülkeleri. Öte yandan bizde liman maliyetleri yüksek. Rekabetçiliği lojistik kabiliyet etkiliyor. Limanlar yerli firmalarda olmalı. Limanlarımız milli olmalı. (Mesela DP World Yarımca Limanı, yabancılarca işletiliyor) Küresel deniz taşımacılığı bir kaç şirketin elinde. Bu bir tehdit! Bu arada uzak pazarlarda Çin'e karşı rekabetçilikte zorlanıyoruz. Kıta Avrupa'sı ile kara bağlantısı avantaj sağlıyor."

Cironun yüzde 10'u e-ticaretten


Dünyada ihracatın yönünün e-ihracata doğru gittiğini ve burada ciddi bir dijital dönüşüm yaşandığını kaydeden Burak Önder, şunları söyledi: "e-ticaret dediğiniz zaman paketlemesinden koruyuculara, videolarından ürün detaylarının yazımına kadar birçok faktör işin içine giriyor ve dolayısıyla dinamikleri geleneksel ticaretten oldukça farklı hale geliyor. Biz de Qlux IDEAS olarak e-ihracata ciddi yatırım yapıyoruz. Pandemi öncesinde bu alandan hiç gelirimiz yokken şimdi ciromuzun yüzde 10'u e-ihracattan gelmeye başladı." Qlux IDEAS olarak 1989 yılından bu yana ev ve mutfak eşyaları konusunda faaliyet gösterdiklerini ve 91 ülkeye ihracat gerçekleştirdiklerini anlatan Önder, 25 bin metrekarelik alanda 800'ü aşkın çeşit ürettiklerini kaydetti. Önder, "Geçen sene yüzde 65-35 olan ihracat/iç pazar dengesi bu sene yüzde 60-40 oldu" şeklinde konuştu. Mevcut koşullarda sanayici olup olmayacağı konusundaki sorumuz üzerine Önder, "17 yıl önce bu işe girdim. Şimdi girer miydim? Soru işareti… İnsanla uğraşmak çok zor! Paran var, müşteriden alacaklısın, zor! Otomasyon ve Ar-Ge yapmam gereken bir yaştayım. Türkiye'de üretim yapmak zor. Almanya'da ve Japonya'da çalışmamak gayri ahlaki bir durum" dedi.