Irak yeni bir kırılmanın eşiğinde

Irak 2019'a yeni bir hükümet ile girdi. Ancak hükümet içerisindeki bakanlıkların tamamı halen belirlenebilmiş değil. Mayıs 2018'den sonra yapılan parlamento seçimlerinin ardından seçim sonuçlarına ilişkin yaşanan büyük tartışmaların sonunda büyük siyasi grupların ortak başbakan adayı olarak belirlenen Adil Abdulmehdi, 25 Ekim 2018'de parlamentoya ilk kabinesini sundu. 22 kişilik kabine listesinden 14'üne onay alabilen Adil Abdulmehdi, daha sonra parlamentoya sunduğu 8 bakanlıktan 5'ine daha onay aldı. Buna rağmen içişleri, savunma ve adalet bakanlığı gibi üç kritik bakanlık üzerinde halen bir uzlaşı sağlanabilmiş değil. Öte yandan Eğitim Bakanı olarak seçilen Şeyma Hiyali'nin kardeşinin DEAŞ üyesi olduğu iddiaları nedeniyle görevden alınmasına yönelik baskılar ortaya çıkarken, Elektrik Bakanı Luay El-Hatib'in mezhepçilik yaptığı ve Sünni çalışanları işten attığı, İletişim Bakanı Naim Rebi'nin de eski dönemde Baas Partisi üyesi olduğu iddiaları söz konusu bakanlıklar üzerinde de yoğun baskı oluşturmuş durumda. Bu durum kabineyi tamamlayamayan Başbakan Adil Abdulmehdi'nin işini daha da zorlaştırıyor. 

Bütçe konusunda derin anlaşmazlık

Halihazırda hükümetin kurulmasının üzerinden yaklaşık üç ay geçmesine rağmen hükümet halen ayaklarının üzerine tam anlamıyla basamazken, bütçe konusundaki tartışmalar da yönetimi fazlasıyla zorluyor. Irak'ta 2019 bütçesi parlamentodan hala onay alabilmiş değil. Yaklaşık 128 trilyon Irak dinarı (takriben 107 milyar dolar) olarak açıklanan 2019 bütçesine ilişkin olarak hem bütçenin hesaplanması hem de vilayetlere ayrılan paylar konusunda ciddi bir anlaşmazlık var. Irak bütçesinin büyük bölümü (yüzde 98) ülkeden çıkarılan petrolün satışında elde edilecek gelir üzerinden hesaplanıyor. Brent petrolün varil fiyatı güncel rakam itibarıyla 62-63 dolar seviyesinde. Bu rakam Irak bütçesi hazırlanırken 56 dolar olarak hesaplanmış. Ancak Irak'ın halihazırda 43 dolardan petrol ihraç ettiği biliniyor. Bu durum Irak için ciddi bir bütçe açığı olarak görünüyor. Nitekim 2018 bütçesinden 2019 bütçesine sarkan 27.5 milyar dolarlık bir bütçe açığı var. Öte yandan vilayetlere ayrılan paylar konusunda da ciddi bir anlaşmazlık söz konusu. 

DEAŞ'tan en fazla zarar gören vilayetler olan Musul, Anbar, Selahaddin gibi vilayetlere ayrılan pay diğer vilayetlere oranla çok düşük. Diğer taraftan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ne (IKBY) bütçeden ayrılan yüzde 14'lük oran da Erbil ve Bağdat arasında bir sorun teşkil ediyor. Erbil yüzde 17 üzerinde 

ısrar ediyor.

ABD, Irak'taki askeri varlığını tahkim diyor

Tüm bu gelişmeler ülkede ciddi bir siyasi kriz ortamı oluştururken, ABD'nin Suriye'den asker çekme kararı almış olmasının da Irak üzerinde ciddi bir baskı unsuru olacağı görülüyor. Zira sürpriz bir adımla Suriye'den çekilme kararını açıklayan ABD Başkanı Donald Trump, yılbaşı öncesinde Irak'taki Ayn el-Esed Üssü'nü ziyaret etmiş ve burada yaptığı konuşmada "Suriye'de bir şey yapmak istersek Irak'taki üssü kullanabiliriz" ifadesini kullanmıştı. Bu açıklama Irak'taki yabancı askerlerin varlığını yeniden tartışmaya açtı. Özellikle Haşdi Şabi içerisindeki Asaib Ehli'l-Hak gibi bazı gruplar, ABD askerleri başta olmak üzere ülkedeki yabancı askerlerin çıkarılması konusundaki hükümet üzerinde baskıyı artırdı. Irak'ta yaklaşık 100 milletvekilinin ABD askeri varlığının Irak'tan çıkarılması amacıyla parlamentoda yapılacak düzenleme için imza topladığı söyleniyor. Aralık 2018'de Irak'ta 6 bini Amerikan askeri olmak üzere toplam 8 bin civarında yabancı asker bulunuyor. Bu durum Irak'ı yeni bir kırılmanın eşiğine getirmiş durumda. Suriye konusunda istediği etkiyi üretemeyen ABD'nin Ortadoğu'nun merkez ülkesi Irak'a yüklenebileceğinin işaretleri belirginleşiyor. Bu durum İran üzerindeki baskıyı da artıracak nitelikte.

BİLGAY DUMAN/ORSAM