İnsan nedir ve insan kimdir?

Evet, dün "insan nedir" diye sorduk ve öylece bıraktır. Sözü ehline bırakarak hep beraber cevabı öğrenelim?"? İnsan, madde yönü ile hayvanları, mana yönü ile de melekleri temsil eder. Ancak o, ne melek, ne de hayvandır. Maddi esaretten kurtulup, mana âleminin zevkine ererse meleklerden üstün, maddeye esir olursa hayvanlardan aşağı olur." (Prof. Dr. Haydar Baş İslam ve Hz. Mevlana sh:353)"? İnsanı diğer varlıklardan ayıran özelliği, onun irade sahibi olmasıdır. İnsan gönüldür. İnsanın iç dünyasında, gönül dünyasında birbirine zıt duygular bulunmaktadır. Bu duygular içerisinde tercih kullanabilme gücü de insana aittir? Serbestlik, özgürlük değildir. Özgürlük, insanın tercihlerini cömertlikten, merhametten, adaletten vb. duygulardan yana kullanacak seviyeye gelmesidir?" (Prof. Dr. Haydar Baş Sosyal Devlet-Milli Devlet sh:197)(Akıl insana verilmiş bir araçtır, insan; gönüldür, gönül) "Görünen sahaları akıl bilir. Bunda da yanılır. Deneme-yanılma metotları ile bir şeyler yapar. Ama öyle gerçekler vardır ki, aklın ötesindedir. Aklın ötesine ulaşabilmek, aklın işi değildir. Çünkü orada deneyimi yok. Göz görmüyor, kulak işitmiyor, dil tatmıyor, el tutmuyor. Nasıl o meçhul hakkında akıl karar versin ki? Aklın şahitleri bu beş duyudur. Getiriyor bilgileri, akılda ?bu budur, şu şudur- diyor.Akıl tefrik etme, ayırma gücüdür. Hiçbir yerden haber aldığı yoksa ne diyecek? İyi mi diyecek, kötü mü diyecek? Elinde bir ölçü yok?" (Prof. Dr. Haydar Baş Hikmetin Sırları sh:93) "Şimdi iyi dinle, denileni tut ve unutma. Unutur, ihmal edersen başladığın yerden tekrar edersin. Hâlbuki sen yolcusun, yürümen gerek. Bu yolda çeşitli mânialar olur. Onlara gözün takılmasın. Boş sözlerden kulağını sakındır. Aksi halde öyle bir zaman gelir ki, artık geriye dönüş olmaz. Sonra? Evet, sonra hoş sesler duyarsın, güzel işaretler alırsın. "Ben, sizin Rabbiniz değil miyim?" (Araf 172)  Bu ses ile bu ayetteki tecelliye erer, ötelere geçer, onları seyredersin. "Aradığım bu evet bu" dersin. Ve Rabbinin hitabına karşılık "Sen, bizim Rabbimizsin" (Araf 172) diye verdiğin cevabı, tarifsiz bir zevk ile yaşamaya başlarsın. Sonra bir hasrettir başlar?Geldiğin âlem güzeldi. Güzellerin güzeli bütün saltanatı ile sana göründü. Şimdi ise çuvaldasın veya bir et veya kemik kalıbındasın. Çamur kalıbı da diyebilirsin. Geldiğin âleme hasretinden dolayı diyebilirsin ki, çuval yırtılsın, hakikat yaşansın. Doğru ama hakikat ülkesine geçmek istersen bu zorluk, bu çile zaruridir? Can tende iken kalıbına ait olanları terk et ki, gizlenen zahir olsun?" (Prof. Dr. Haydar Baş Makalat sh; 11)"? Fıtratın derinliklerinden gelip, selim aklı muhatap alan, şu suallerden hiçbir fıtrat sahibi insan kurtulamaz; Ben neyim? Nereden geliyorum? Niçin geliyorum? Nereye gidiyorum? Ne olacağım? Bu suallere muhatap olmak bir zaruret, bir mecburiyettir. Bunlar insanın mesuliyet ve mükellefiyetinin temelini oluşturur. Âlemi ve âlemdeki gayeyi, hikmeti anlamaya insanı sevk eden de bu suallerdir."  (Prof. Dr. Haydar Baş İslam'da Zikir sh:4)                                                                                                                                                Cenab-ı Hak bu gerçeği şöyle işaret eder; "Biz, gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları oyun olsun diye yaratmadık?" (Duhan Suresi 38)"İnsan başıboş bırakılacağını mı sanır?" (Kıyame 36) "O ki, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır" (Mülk 2)"Dünya hayatı sizi aldatmasın" (Lokman 33)"Yeryüzünde olan şeyleri, insanların hangisinin daha iyi iş işlediğini ortaya koyalım, diye yeryüzü için süs yaptık" (Kehf 7) "Çaresiz biz, sizi biraz korku, biraz açlık, biraz da mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltme ile imtihan edeceğiz. Müjdele o sabredenleri!" (Bakara 155)"İnsanlar, imtihandan geçirilmeden, sadece "İman ettik" demeleriyle bırakılıvereceklerini mi sandılar?" (Ankebut 2)"Rabbinin adını an. Her şeyden kalbini boşaltarak, bütün mevcudiyetinle O'na yönel" (Müzemmil 8)"Haberiniz olsun ki, kalpler ancak Allah'ı zikirle tatmin olur" (Rad 28)"O namazı kılıp, bitirdiğiniz zaman, ayakta iken, otururken ve yanlarınız üzerinde iken Allah'ı zikredin" (Nisa 103)