İmam Rıza’nın Memun’a öğütleri

Baş başa kaldıkları zamanlarda İmam Rıza, Memun'a öğütler verirdi. Onu Allah'tan korkmaya davet eder, işlediği yanlışları dile getirirdi.

Memun bunları dinler gibi görünür ancak içten içe rahatsız olur, hazmedemezdi. 

Bir gün Memun'un yanına girdiğinde onun abdest almakta olduğunu gördü. Hizmetçi, Memun'un eline su döküyordu.

İmam dedi ki: "Rabbine sunduğun ibadette kimseyi kendine ortak etme!"

Bunun üzerine Memun hizmetçiyi gönderdi ve kendisi abdest almaya devam etti. 

Memun, bir gün İmam'ın yanına geldi ve ona Kabil civarındaki köylerin fethedildiği haberini içeren mektubu okudu.

Mektubu bitirince İmam ona dedi ki: "Ve sen şirk köylerinden birinin fethedilmesinden dolayı seviniyorsun öyle mi?"

Memun, "Bunda sevinilecek bir şey yok mu sence?" dedi.

İmam, "Muhammed ümmeti hakkında Allah'tan kork. Allah, seni bunun için ümmetin başına getirmedi. Sadece bunu yapmak değildir görevin. Sen Müslümanların işlerini zâyi ettin, yönetimi başkalarına bıraktın, onlar da ümmete, Allah'ın hükümlerinin dışındaki hükümlere göre hükmediyorlar.

Bu diyarlara yerleştin, hicret yurdunu, vahyin indiği mekânı terk ettin. Senin yokluğunda Muhacirler'e ve Ensar'a (onların çocuklarına demek istiyor) zulmediliyor, oradaki yöneticiler mü'minlerin hiçbir akdini ve zimmetini gözetmiyorlar.

Bazen mazlumlar öyle durumlarla karşılaşırlar ki, kendilerini alabildiğine yordukları, çabaladıkları halde nafakalarını temin etmekten âciz olurlar.

Bunu şikayet edecekleri bir kimse bulamazlar. Bütün bunlar sana da ulaşmaz. Ey mü'minlerin emiri! Müslümanların işleri ve yönetimi hakkında Allah'tan kork, peygamberlik yurduna, Muhacir ve Ensar'ın madenine geri dön!"

Memun, "Efendim, neyi uygun görüyorsun?" diye sordu.

İmam dedi ki: "Bu diyarlardan ayrılıp atalarının yurduna geri dönmeni uygun görüyorum. Müslümanların işlerinin idaresini eli-ne al, onları başkalarına bırakma. Çünkü Allah, seni yönetici kıldığı işler hakkında sorguya çekecektir."

Memun, "Ne güzel söyledin, efendim! Yapılması gereken bu- dur" dedi. 

Memun bu öğütte en güzel siyasî tavra işaret edildiğini anladı. Ve bu öğütten sonra Bağdat'a döndü.

MEMUN'A YAPILAN SUİKAST VE İMAM RIZA'NIN TAVRI

Memun'un en önemli adamlarından Fazl b. Sehl, onu öldürmek niyetindeydi ve bunu İmam Rıza'ya bildirdi. İmam onun sözlerini dinlemedi ve ona lanet etti.

Fazl b. Sehl ve Hişam b. İbrahim adında biri İmam Rıza'nın yanına geldiler ve "Hilafet sizin hakkınızdır. Bunların hepsi gasptır. Siz rıza gösterin biz Memun'u öldürelim, sonra siz resmen halife olun" dediler.

Fakat İmam sert bir şekilde onları kendisinden uzaklaştırdı. Daha sonra onlar hatalarını anlayarak hemen Memun'a koşup geldiler ve dediler ki: "Biz Ali b. Mûsa'nın yanındaydık.

Size karşı niyetini anlamak için imtihan amacıyla bu meseleyi açtık. Fakat onun iyi niyetli olduğunu gördük. Ona, gel bizimle işbirliği yap ki Memun'u öldürelim dedik fakat o bizi kendinden uzaklaştırdı." Daha sonra Memun, İmam Rıza ile görüştüğünde İmam, "Onlar bu amaçla geldiler, niyetleri gayet ciddiydi, yalan söylüyorlar, onlara karşı dikkatli ol" buyurdu. 

Fazl'ın maksadı yönetimi ele geçirmekti. İmam'ı da Müslümanları susturmak için kullanacaklardı. İmam sarayda hapsedilmiş göstermelik halife olacak, Fazl da fiilî halife olacaktı.

Böyle bir durumun vukû bulması İslam âleminin ciddi şekilde bölünmesi mânâsına gelirdi. Ümmetin ve devletin birliği bozulurdu. Memun'un öldürülmesi durumunda İslam Devleti birçok devletçiğe bölünürdü.

Fazl'ın adamlarının Horasan'da kendi yönetimleri olacaktı. Hasan b. Sehl de (Fazl b. Sehl'in kardeşi) yönetimindeki sarayda kalacaktı. Abbasiler de meşhur şarkıcı İbrahim b. Mehdi'ye biat edeceklerdi. Sınır boylarındaki ordu içinde bölünmeler meydana gelecekti.

Yani, bu komplonun hedefi Memun'un kendisi değil, bizzat İslam'ın varlığı idi. Bu sebeple, İmam Rıza en büyük düşmanı olduğunu bilmesine rağmen Memun'un evinin yakılmasını ve öldürülmesini engelledi. İmam, Memun'u Fazl konusunda uyardı ve ona karşı ihtiyatlı olmasını söyledi. 

İmam bir gün Memun'a şöyle demişti: "Halk bana yaptığından, saray erkânı da Fazl b. Sehl'e yaptığından hoşlanmıyor. İşinin düzelmesi için bizi kendinden uzaklaştırman daha uygun olur." 

İmam Rıza'nın Memun'a verdiği öğütler İslam'ın ayakta kalması, kanlı savaşlar yüzünden İslam'ın yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaması içindi.

Fazl b. Sehl öldürülünce, adamları, onun katili olarak Memun'u suçladılar ve Memun'un kapısının önünde toplandılar. "Ona suikast düzenleyip öldürdü. Biz onun kanını istiyoruz" dediler.

Memun, İmam'a dedi ki: "Ey efendim! Onların karşısına çıkıp onları dağıtsan nasıl olur?"

İmam Rıza dışarı çıktı. Adamlar kapının önünde toplanmış ve ellerinde meşaleler vardı. Kapıyı yakacaklardı. İmam haykırdı. Eliyle dağılmalarını işaret etti. Hepsi dağılıp gitti. İnsanlar dağılırken birbirinin üzerine düşüyorlardı.

Birine parmağıyla işaret ettiği zaman mutlaka büyük bir hızla kaçıyordu. Hiç kimse onun karşısında duracak cesareti kendinde göremedi." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali Rıza eserinden