Fiyatlardaki balonun nedeni

Milliyet'ten Güngör Uras, Türkiye'deki 'emlak fiyatları ile bazı özelleştirmelerdeki yüksek fiyatların' nedeninin ABD olduğunu yazıyor. Uras'ın delilleri de güçlü... Birisi çıksa da, "Türkiye'de özelleştirilen KİT'lerin, özel sektörün satışa çıkardığı fabrikaların, eski ve yeni konutların, arsaların fiyatlarının artmasının, fiyatların 'balon yapmasının' ardında ABD parmağı var" dese... İnanmak zor olur ama... Gerçek bu.Önceleri 3 paraya satılamayan KİT'ler, özel sektöre ait fabrikalar nasıl oluyor da 5 paraya alıcı buluyor? Yabancı ve yerli sermaye grupları nasıl oluyor da fiyat artırma yarışına giriyor? Enflasyon düşerken, nasıl oluyor da, yeni yapılacak veya yapılan konutların fiyatları nasıl oluyor da durduğu yerde 3 paradan 5 paraya tırmanıyor? ABD yüzünden tırmanıyor...Uzun hikâyeyi, özetleyerek anlatayım.Efendim, ABD ekonomisinin cari açığı 800 milyar dolara ulaştı. Cari açık, ABD'nin döviz gideri ile geliri arasındaki açık... Bu açık ABD'yi üzmüyor. Çünkü ABD bol bol dolar basarak açığın olumsuz etkisini kendi için yok ediyor ama, açık dünya ekonomisini vuruyor.Paradan kaçış varÇünkü ABD'nin cari açığı dünyada "likitide bolluğu" yaratıyor. ABD'nin cari açığı doların değer kaybına neden oluyor. Dünyada dolar bol, ama değer kaybediyor. Bu tablo dünyada paradan kaçışa neden oluyor.Paradan kaçış, elinde para olanların bu paralarını bir varlığa bağlama telaşı içine girmelerine yol açıyor. Likit paradan kaçanlar kendi çaplarında, kendi ülkelerinde veya başka ülkelerde, şirket, hisse senedi, gayrimenkul yatırımı yapıyor. Bu küresel bir hareket. Türkiye de bu küresel hareketin etkisin altında. İşte bu hareket nedeniyle daha önce 3 paraya satılamayan KİT'lere yabancılar 5 paraya talip oluyor. Banka satın almak için yüksek rakamlar ödeniyor. İşte bu hareket nedeniyle borsadaki hisse senetlerinin nerede ise yüzde 70'i yabancıların eline geçti. Hem de yüksek fiyat ile.Gayrimenkulde balon büyüdüGayrimenkul, "sabit bir varlık"tır. Gayrimenkul fiyatları değişik etkenler nedeniyle artabilir. Ama bu "paradan kaçış" ortamında dünyanın her köşesinde gayrimenkul fiyatlarında genel anlamda şişme görüldü. Balon oluştu. Gelelim en önemli sorulara: (1) Dünyada enflasyon gerilerken, varlık fiyatlarındaki bir şişme/balon daha ne kadar devam eder? (2) Varlık fiyatlarındaki artış, ileride tüketici fiyatlarına kayarak enflasyonun artmasına yol açar mı? (3) Varlık fiyatlarındaki şişkinlik / balon sönerken kimler kaybeder?Dikkat buyurunuz, paradan kaçış ve varlık fiyatlarındaki şişme / balon, küresel bir oluşum. Türkiye de bu rüzgardan etkileniyor. Türkiye'de de varlık fiyatlarında balon oluştu... "Bunu önleyelim... Balon için tedbir alalım" demeye imkân yok. Talep devam ettikçe balon şişecek. Riski taşıyanlar balon fiyatına aldırmadan varlığa yatırım yapanlardır. Açık anlatımıyla satan kazanıyor da... Alan ne yapacak? Balon patladığında, "N'oldu bize?" diye dövünmek işe yaramayacak.