Dünya hızla otoriterleşiyor. Peki ya Türkiye?

İsveç'te bulunan Göteborg Üniversitesi Demokrasinin Çeşitleri Enstitüsü (V-Dem) 179 ülkenin değerlendirildiği 2022 Demokrasi Raporu'nu açıkladı. Dünyadaki yönetim biçimlerini ve öne çıkan eğilimleri masaya yatıran rapora göre 1990'ların sonunda 72 ülke demokratikleşme yönünde yol alırken sadece 3 ülke otoriterleşme eğilimindeydi. 2021 yılında ise sadece 15 ülke demokrasi yolunda ilerleme kaydederken 33 ülkede otoriterleşme eğilimi arttı. Rapora göre liberal demokrasinin hâkim olduğu ülke sayısı son 25 yılın en düşük seviyesine indi. Avrupa Birliği (AB) de otoriterleşmeden payını aldı. AB üyelerinin yüzde 20'si otoriterleşme dalgası yaşıyor.

Türkiye 147. sırada

Raporda 2021 Liberal Demokrasi Endeksi de yer alıyor. Buna göre Türkiye bu alanda 179 ülke içinde 147. sırada bulunuyor. 1 üzerinden yapılan değerlendirmede Türkiye'nin puanı 0.11 oldu. Zirvedeki İsveç ve Danimarka'nın puanı ise 0.88 seviyesinde. Liberal Demokrasi Endeksi ilk 10'unda yer alan diğer ülkeler ise sırasıyla şöyle: "Norveç, Kosta Rika, Yeni Zelanda, Estonya, İsviçre, Finlandiya, Almanya ve İrlanda." ABD ise 29. sırada yer alıyor. Endekse göre diğer bazı ülkelerin sıralaması ise şu şekilde: Yunanistan 36, Gana 52, Ermenistan 54, Bulgaristan 56, Nepal 71, Tunus 74, Kenya 83, Tanzanya 100, Pakistan 117, Irak 118, İran 142 Rusya 151 ve Azerbaycan 162. Rapora göre en fazla otoriterleştiren 10 ülkeden birisi Türkiye. Bu ülkelerden 6'sında çoğulculuk karşıtı partiler otoriterleşmenin başını çekiyor. Bu ülkeler Brezilya, Macaristan, Hindistan, Polonya, Sırbistan ve Türkiye. Rapor Türkiye'de otoriterleşmenin 2006 yılında başladığını belirtiyor. Rapor Türkiye'yi "seçimli otoriterlik" olarak tanımlıyor.

Dünyada neler kötüye gidiyor?

Demokrasinin Çeşitleri Enstitüsü'nün raporu dünya siyasetinde demokratik anlamda birçok unsurun kötüye gittiğini gösteriyor. Buna göre 2011 yılında dünya nüfusunun yüzde 49'u otokrasilerde yaşarken bu oran 2021 yılında yüzde 70'e kadar yükseldi. 2021 yılında dünya nüfusunun demokrasi seviyesi 1989 yılına geriledi. İfade özgürlüğünün tehdit altında olduğu ülke sayısı da son 10 senede 5'ten 35'e yükseldi. Aynı dönemde toksik kutuplaşmanın görüldüğü ülke sayısı da 5'ten 32'ye tırmandı. 2012 yılında 42 ülke liberal demokrasi ile yönetilirken bu sayı 2021'de 34 ülkeye kadar geriledi. Bu ülkeler dünya nüfusunun sadece yüzde 13'ünü oluşturuyor. Demokratik gerileme özellikle Asya-Pasifik, Doğu Avrupa ve Orta Asya ile Latin Amerika'da kendini gösteriyor.