Devlet adamlığı ve ekonomik kriz

Bir millet için iyi devlet adamı, en büyük nimettir. Bunun tersi de doğrudur, yani bir millet için kötü devlet adamı, en büyük felakettir. Denilebilir ki, kötü devlet adamları kadar insanlara kötülük eden hiçbir topluluğu tarih kaydetmiyor. Milyonlarca insanların savaşlarda ölmesi, insanlığın yararına kullanılması gereken ekonomik değerlerin insanların ölümü için heba edilmesi, hep kötü devlet adamlarının yüzünden olmuştur. Başka bir deyişle, milletlerin geleceği, devlet adamlarının vasıflarıyla yakından ilgilidir. Bundan dolayıdır ki, İbn Haldun şöyle der: "Devlet ancak, devleti idare edecek insanlar sayesinde şevketli ve kudretli olur". Demek ki, milletleri yükselten de, alçaltan da devlet adamlarıdır.

Devlet adamları hakkında söylenmiş çok güzel sözler vardır. Bunların hepsini nakletme imkânımız yok. Yalnız bir tanesini naklederek, içinden bir türlü çıkamadığımız ekonomik krize dönmek istiyoruz. Tedbir alma açısından devlet adamlarını üçe ayırırlar:

1. Olaylar olmadan olacakları daha önceden görerek tedbir alanlar. Böyle devlet adamlarına sahip olmak büyük bir kazanç, büyük bir bahtiyarlıktır. Bu çeşit devlet adamlarının idaresinde yaşayan halk, kötülüklerden, felaketlerden, krizlerden etkilenmez. Huzur ve mutluluk içinde yaşar.

2. Olacakları önceden göremeyen ancak olaylar olduktan sonra tedbir alanlar ve başaranlar. Bu tür yönetime sahip olan devlet adamlarının idaresindeki halk, bazan iyi, bazen kötü haller yaşar, daha doğrusu düşe kalka hedefine doğru yol alır.

3. Olacakları önceden görmek şöyle dursun, olaylar olduktan sonra da gerekli tedbirleri alamayanlar. İşte bu çeşit devlet adamlarının elinde olan ülke, ne kadar büyük olursa olsun harap olur, halk ümitsizliğe ve sıkıntılara düşer.

Maalesef bugün Türkiye, bu 3. sınıfa giren devlet adamları tarafından yönetilmektedir. Onun için de, sorunları çözeyim derken, daha çok sorun çıkarıyorlar. Bugünkü iktidarın bir diğer hatası da şu: Başarısızlığını kabul edip istifa etmemek. Başarısız oldukları halde, yine görevde kalmaları, ülkeyi sıkıntıdan sıkıntıya sokuyor. İktidarın yaptığı tek şey, iş yapmak değil, bahane ve mazeret üretmektir. En son mazeretleri, başka bir deyişle sarıldıkları can kurtaran simidi, 11 Eylül'de ABD'ye yapılan saldırı oldu. Bu saldırıyı sık sık gündeme getirerek, "yalnız ülkemizde değil, bütün dünyada kriz var, onun için sabır olun" diyorlar.

Peki, ülkemizde yaşananları ekonomik kriz olarak nitelendirmek mümkün mü? Kriz, olağanüstü bir durumun beklenmedik bir şekilde ortaya çıkması değil mi? Uygulanan ekonomik programın böyle bir sonuç doğuracağını söyleyenler yok muydu? Prof. Dr. Haydar Baş, defaatle iktidara duyurabilecek şekilde felakete doğru gidildiğini, Meltem TV'de söylemedi mi, Yeni Mesaj Gazetesi'nde yazmadı mı? Bütün bu uyarılara kulak tıkayan, göz yuman iktidar, ne tedbir alabiliyor, ne de görevi terkediyor. Halbuki demokratik ülkelerde istifa diye birşey var. Başarısız olan iktidarlar, halktan özür dileyerek istifa ederler. Halkın perişanlığını, ümitsizliğini iktidara anlatmak ne mümkün? İktidara birşey anlatmak, Mevlana'nın deyimiyle, "körler çarşısında ayna satmaya, sağırlar çarşısında nağme atmaya" dönüştü.

Ülkemizde ekonomik alanda yaşanan kriz değil, krizden de öte, yönetim hatasıdır. Daha doğrusu, yönetememektir. Adolf A. Berle der ki: "Devlet hayatında affedilmez bir büyük suç vardır: Yönetememek". İşte bu iktidar bu suçu işledi ve işlemeye de devam ediyor. Ümitli değiliz, ama yine de 2002 yılının kurtarılması için şunu tavsiye etmek istiyoruz. Üretimi ve ihracatı artırmak, yani büyüme sürecine girmek için gerekli tedbirler alınırsa, 2002 yılı kısmen kurtarılır. İçinde bulunduğmuz hali hangi ekonomik terimle ifade edersek edelim, gerçek Prof. Dr. Haydar Baş'ın dediği gibi "stagflasyon"dur. Stagflasyondan çıkışın bir tek yol var. Kamu yatırımlarını, özellikle de altyapı harcamalarını arttırmak. Kural budur. Bunun için de devletin para miktarını artırması kaçınılmazdır.