ANALİZ - Azerbaycan'ın bağımsızlığı taçlandı

 

RECEP BAHAR / ANALİZ

 

Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya; Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ ve çevresinde 27 Eylül'den bu yana devam eden savaşın sonlanmasına dair tarihi bir anlaşma imzaladı. Anlaşma kapsamında Ermenistan Dağlık Karabağ etrafındaki Azerbaycan topraklardaki işgalini sonlandıracak, Dağlık Karabağ'da ise iki taraf elindeki toprakları kontrol etmeye devam edecek. Ermenistan'dan Dağlık Karabağ'a ve Nahçıvan'dan Azerbaycan'a birer koridor açılacak, bölgeye Rus barış gücü konuşlanacak. Anlaşma Pazartesi gecesi 00.00 itibariyle yürürlüğe girdi. 

 

Paşinyan havlu attı

 

Anlaşmayı ilk olarak Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, yerel saatle Salı günü 01.00'de Facebook hesabından yaptığı bir paylaşımla duyurdu. Paşinyan, "Rusya ve Azerbaycan devlet başkanlarıyla Karabağ savaşını sonlandırma anlaşması imzaladım" dedi. Bu kararı vermenin kolay olmadığını söyleyen Paşinyan, "Bu anlaşma halkımız için inanılmaz derecede acı verici" dedi ve bunun savaşın gidişatı karşısında sahadaki uzmanlarla görüşmeler sonucu imzalandığını belirtti. Anlaşmanın imzalanmasının ardından Salı sabahı açıklama yapan Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Şuşan Stepanyan ise bölgedeki tüm çatışmaların durduğunu duyurdu.

 

Azerbaycan'da sevinç, Ermenistan'da yas

 

Anlaşma sonrası Azerbaycan'da kutlamalar yapılırken, Ermenistan'da ateşkesin şartlarına tepki gösterenler sokaklara çıktı. Ülkede gece boyunca sokaklarda gerilim yüksekti. Anlaşmayı protesto etmek için devlet binalarına saldıranların görüntüleri sonrası Başbakan Nikol Paşinyan, bir açıklama daha yaparak kararını almasında ordunun etkili olduğunu ifade ederek, "Bu kararı, ordunun bu adımı atmanın gerekliliği konusundaki ısrarı sonrasında aldım" diye konuştu. Paşinyan, şunları söyledi: "Karabağ ile ilgili anlaşmayı, ordunun kaynaklarının tükenmesi üzerine imzaladım. Ordu, durmanın gerekli olduğunu söyledi. Çünkü sorunlarımız var ancak bunların çözümü yok ya da kaynaklarımız tükenmiş. Cephede savaşanların sayısı azaldı ve yerine koyacak yedeklerimiz yoktu. Savaşanların da dinlenmesi lazımdı. Cephede bir aydır değiştirilmeyen kimseler vardı. Ermenistan ve Dağlık Karabağ yönetimi savaşın bir an önce bitirilmesi gerektiğine karar verdiler. Aksi halde sonuçlar çok daha ağır olacaktı." 

 

Protestocular evini soydu

 

Bu arada Paşinyan, sosyal medya hesabından yaptığı diğer paylaşımda, gece yarısı başbakanlık rezidansını basanların kendisine ait özel eşyaları çaldığını belirtti. Paşinyan, "Rezidanstan bilgisayar, saat, parfüm, ehliyet ve başka şeyler çaldılar. Bütün bunlar elbette vatan adına!" ifadelerine yer verdi.

Bu arada Erivan'da parlamento binasına giren ve genel kurula giren protestocular, milletvekillerinin oturdukları koltukları fırlattı ve 'istifa edin' sloganları attı. Erivan'da bulunan bağımsız gazeteciler, Ermenilerin uzun zamandır cepheden başarı haberleri geçen kamu yayıncılarına inandıklarını ve bunun üzerine gelen anlaşmanın bir şok etkisi yarattığını vurguladı. 

 

Rus askerleri bölgede

 

Salı sabah saatlerinde ateşkesin tamamen sağlanmasıyla birlikte Rus askerleri de barış gücü adı altında Dağlık Karabağ bölgesinin dağlık alanlarına ulaştı. Rusya askerleri bölgede tampon görevi görecek. 

Rus Savunma Bakanlığı'nın açıklamasına göre Rus askerlerini taşıyan son 10 askeri uçak da Rusya'dan kalkarak bölgeye ulaştı. Böylece toplamda yaklaşık 2 bin asker, 90 zırhlı personel taşıyıcı ve 380 araç ile askeri malzeme parçaları bölgeye ulaşmış olacak.

 

Aliyev'den zafer konuşması

 

 

Gece yarısı zafer konuşması yapan Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, "Düşmanı topraklarımızdan kovduk, diz çöktürdük" dedi. Aliyev, şunları söyledi: "Bu anlaşmada Dağlık Karabağ'ın statüsü hakkında tek bir kelime yoktur. Ne oldu Paşinyan? Cehenneme gitti statü, olmayacak. 27 Eylül'den bugüne kadar 300 civarında yerleşim biriminin kurtarılması Ermenistan ordusunun belini kırdı. Bugün Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ sorununa son verildi. Göçmenler evlerine dönecek. Bu anlaşmayı video konferans yöntemiyle üç devlet başkanı birlikte imzalamalıydık. Fakat son anda Ermenistan Başbakanı imtina etti. Bunu anlayışla karşılayabiliriz çünkü bu anlaşma Ermenistan'ın askeri yenilgisi anlamına gelmektedir. Paşinyan bu anlaşmayı kameralardan uzak bir yerde, korkakça imzaladı. Kendi isteğiyle imzalamıyor. Demir yumruğumuz sayesinde imzalıyor. Bu anlaşma bizim şanlı zaferimizdir. Paşinyan çok miskin ve acınacak bir durumda. Ben ise büyük gurur ve sevinçle imzamı attım. Çünkü bu anlaşma, uzun yıllar süren işgale son veriyor. Tüm şehitlerin ve Hocalı kurbanlarının intikamı fazlasıyla alındı. Dünya Azerbaycan halkının yenilmez ve demir iradeye sahip bir halk olduğunu gördü. Karabağ Azerbaycan'dır. Yaşasın Azerbaycan halkı."

 

Şuşa'nın alınması işi bitirdi

 

İşgal altındaki Dağlık Karabağ bölgesinde tek taraflı ilan edilen Ermeni yönetimin lideri Arayik Harutyunyan, "Ermeni güçlerin 6 hafta süren çatışmalarda bazı bölgeleri kaybettiklerini, Azerbaycan ordusunun Karabağ'ın yönetim merkezi Hankendi'ye çok yaklaştığını ve ateşkesin kaçınılmaz olduğunu" söyledi. Azerbaycan ordusu Pazar günü Hankendi'ye yakın mesafedeki sembol şehir Şuşa'yı işgalden kurtarmıştı. Şuşa'yı alan Azerbaycan ordusu, Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki bağlantı yolunu kesmişti. Bu zafer, Ermenistan'ın havlu atmasını kolaylaştırdı. 

 

 

Azerbaycan ne kazandı?

 

• Bize göre anlaşmanın en önemli maddesini Ermenistan işgali altındaki Azerbaycan topraklarından Kelbecer'in 15 Kasım, Ağdam'ın 20 Kasım, Laçin'in ise 1 Aralık'a kadar Azerbaycan'a teslim edilmesi teşkil ediyor. Kelbecer; Ermenistan topraklarına yakın bir noktada yer alıyor. Azerbaycan ordusu Kelbecer'i top ateşine tutmuştu.  

• Azerbaycan'ın batı illeri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında ulaşım koridoru açılacak. Benzer şekilde Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasında koridor açılacak. 

• Dağlık Karabağ ve çevresinde yerlerinden edilmiş Azerbaycanlı siviller, BM Sığınmacılar Yüksek Komiserliği gözetiminde evlerine geri dönecek.

• Anlaşma kapsamında esirler karşılıklı olarak takas edilecek.

• Ermenistan'ın işgal ettiği topraklardan çekilmesine paralel olarak Rus barış gücü beş yıllığına bölgeye konuşlanacak, tarafların itiraz etmemesi durumunda beş yıl daha kalacak. Rusya Savunma Bakanlığı bölgeye 1960 asker gönderecek.