Almanya'nın İran siyaseti

Almanya'nın, İran'da uyguladığı emperyalist siyasa, Rusları 1915 Aralık Ayının ikinci yarısında askeri davranışa zorunlu kılar. Rus ordusunun başlattığı askeri harekât neticesinde Ruslar, Tahran'a ve kuzeyindeki İran topraklarını nüfuzu altına alır. Bu durumda İran Askeri ataşesi Kaniç ile Luristan valisi Nizam-üs-Saltana arasında 26 Aralık 1915 günü Askeri, siyasi ve ekonomik yardıma dayanan bir anlaşma imzalanır. Almanya bu anlaşmayı Osmanlı'dan gizlemiştir.7 Ocak 1916'da Irak'tan gelen Osmanlı Askeri Birliği ile İranlı Milislerin müşterek yaptıkları vuruşmalarda başarılar elde edilmesine rağmen Nizam-üs-Saltana Alman'lar ile işbirliği yapmaktan hem pişman hem de şikâyetçidir. Kermanşah'taki askeri ataşemiz bu durumu Osmanlı hükümetine 5 Şubat 1916 tarihli teli ile bildirmiştir. Nizam-üs-Saltana'nın Almanlara karşı şikâyetinin özü 26 Aralık 1915 tarihli anlaşmanın yapılması gereken şartların yerine getirilmemesidir. Almanların, anlaşmanın 5-6- ve 7. maddeleri ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmediğini iddia etmektedir. Yani Alman'lar silah ve cephane ile mali yardımlarla ilgili hükümlülüklerini yerine getirmediğini iddia ediyor. Almanlar adına İran'daki askeri ve diplomasi işlerinden sorumlu olan Osmanlı Ordusuna VI. Ordu komutanı olarak görevli olan Von Der Golç ise 26 Aralık 1915 anlaşmasına göre Almanya; İran'ın bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünün sağlanmasını garanti altına almakla görevini yerine getirmekte olduğu iddiasındadır. Ayrıca savaş giderleri masraflarının da yerine getirildiğini söylerken, Alman'ların da Nizam_üs-Saltana'dan şikayetçi olduğunu söyler. 19 Şubat 1915 tarihinde Müsteşar Sefa Bey, Almanların bu şikâyetini bir telle Bab-ıAliye bildirir:"" Kermanşah'ta kuvvet azdır. Bir Alman Konsoloshane memuru dedi ki: "Son zamanlarda yalnız Kermanşah'ta 3-4 milyon mark harcadık. Bir sonuç elde edemedik. Kumandan Bopp da şikâyetçi. O diyor ki: Nizam-üs-Saltana'ya ayda 80 bin, topladığı 2700 kişiye de 320 bin mark verildiği halde hayır yok. Yağma edip kaçıyorlar. İsveç zabitleri komutası altındaki jandarmalar da Rus kuvvetleri karşısında sıkışınca kaçıyorlar. Osmanlı askeri gelmezse durum vahim. Osmanlı toprağı da tehdit altına girer." Almanların 26 Aralık 1915 tarihli anlaşmadaki sorumluluklarının yerine getirilmesini sağlamak isteyen Nizam-üs-Saltana Kermanşah'ta (Ulusal Savunma Komitesi) kurar. Fakat uzun yaşamaz. Bu nedenle Nizam Anlaşma hükümlerini resmen uygulatamaz. Yalnız,  Kum kentinden gelmiş olan Demokrat İran Meclis üyeleri, Osmanlı Müsteşarı Sefa Beye "İran ulusal savaşının ciddi olarak devam etmesi için İran-Osmanlı- Almanya arasında bir bağlaşma antlaşmasının imzalanmasını" söylerler. Sefa Bey Meclis üyelerinin bu isteğini 16 Şubatta İstanbul'a bildirir. Ayni gün Rus Elçiliği de bir beyanname yayınlar ve arkasından Rus kuvvetleri saldırıya geçer.Enver Paşa, Müsteşar Sefa Beyin teline 20 Şubat 1916 da cevap verir: "Erzurum, Rus eline düşmüştür. Doğuda durum ümit kırmaya başlamıştır. İran'ı kurtarmaya çalışacağız. Onlar da çalışsın. Erzurum'un düşmesi esbab-ı askeriye dolayısı ile ordumuzun geri çekilip orayı tahliye etmesinden ileri gelmiştir."16-17 Şubat tarihlerinde saldırı için askeri taktik yürüyüşe geçen Rus birlikleri 22 Şubat 1916 da Kermanşah'ta vuruşurlar. Osmanlı Kuvvetleri taze takviye kuvvetleri almadığı için saldırıya göğüs geremez İranlı jandarma ve milis kuvvetleri ile vuruşa, vuruşa geri çekilirler ve sonuçta 25 Şubat günü dağılırlar. Kermanşah da Rus eline düşer. Vuruşmadan sonra halk Almanlara olan kızgınlıkları nedeni ile Alman Konsoloshanesini yağmalar ve talan eder. Osmanlı, Alman temsilcilerle, İranlı Mebuslar Kasr-ı Şirin'e çekilirler.