AB ülkeleri 'vatandaşlık maaşı' vermeye başladı

RECEP BAHAR/HABER-ANALİZ

Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Prof. Dr. Haydar Baş'ın 3 Kasım 2002 seçimleri kampanyası münasebetiyle Türk halkına takdim ettiği, 2005 yılında yayınladığı Milli Ekonomi Modeli'nde (MEM) sistemleştirerek dünya iktisat literatürüne sunduğu 'vatandaşlık maaşı' uygulaması ilk olarak Finlandiya'da resmen hayata geçti. Birçok Avrupa ülkesi de sistemi hayata geçirmek için çalışma yürütüyor.
Finlandiyalılar ilk maaşlarını aldı
Finlandiya'da bu yılın başında devreye giren asgari vatandaşlık maaşı uygulamasından ilk aşamada kimlerin yararlanacağı belli oldu. Finlandiya, 1 Ocak 2016 itibariyle rastgele seçilen ve işsizlik yardımı alan binlerce vatandaşına işe girmeleri durumunda bile devam edecek olan net 560 Euro'luk (2250 TL) bir 'vatandaşlık maaşı' vermeye başladı. 26 yaşındaki Fin vatandaşı Liisa Ronkainen, seçildiğini öğrendiğinde ilk başta şaşırdığını ve bu fikre olumlu yaklaştığını belirtti. Yaklaşık altı aydır işsiz olan Ronkainen, "Mektubu aldığımda çok şaşırdım, diğer yandan da kuşkuyla yaklaştım. Her zaman bu fikre olumlu bakıyordum, seçilenlerden biri olmak güzel bir şey" dedi.
İşsizlik maaşından farklı
Vatandaşlık maaşının işsizlik maaşından farkı ise iş bulunması halinde de devam ediyor olması... Finlandiya, bu uygulamayla işsizlerin kısa dönemli veya daha az maaşlı işlere girmesini teşvik etmeyi de amaçlıyor. Asgari vatandaşlık maaşı ile ülkede yoksulluğun azaltılması ve tüketimin canlandırılması hedefleniyor. Finlandiya'nın sosyal sigorta kurumu olan Kela'nın başlattığı pilot uygulamanın, işsizler açısından kısa dönemli işler adına motivasyon yaratıp yaratmadığı da görülecek. Finlandiya'da birçok vatandaş, sosyal güvencelerini kaybetmemek adına kısa dönemli işlere girmekten kaçınıyor. Komşularına göre işsizliğin yüksek olduğu Finlandiya'da 2 milyon 413 bin çalışma çağında nüfus ve 213 bin işsiz var. Ülkede kısa süreli iş pozisyonları, istihdam pazarında önemli bir yer tutuyor.
'Kölelikten kurtuldum'
Beş yıldır çalışmayan ve vatandaşlık maaşı uygulamasına dahil edilen Juha Jarvinen de, kendi işini kurmayı amaçladığını söyleyerek sistemle ilgili "Vatandaşlık maaşı benim için kölelikten kurtulmak ve tekrar işleyen bir vatandaş olmak anlamına geliyor" dedi. Finlandiya'da uygulamanın nasıl işlediği, dünyanın diğer yerleri için de önemli bir örnek teşkil edecek.
Milli Ekonomi Modeli'nde vatandaşlık maaşı
BTP Genel Başkanı Prof. Dr. Haydar Baş, ilk kez 2005 yılında İstanbul'da düzenlenen Uluslararası Milli Ekonomi Kongresi'nde 'vatandaşlık maaşı' tezini dünya iktisat literatürüne takdim etti. Söz konusu kongreye ABD'den Rusya'ya, Fransa'dan Kazakistan'a 100'den fazla yabancı iktisatçı ve bilim insanı katılmıştı. Milli Ekonomi Modeli ve vatandaşlık maaşının Avrupa'ya takdimi ise 2007 yılında Almanya'nın bilim merkezi Heidelberg'de düzenlenen Uluslararası Milli Ekonomi Modeli (MEM) kongresiyle gerçekleşti. Kongre'ye İspanya'dan Estonya'ya, Macaristan'dan İtalya'ya, Finlandiya'dan Almanya'ya yüzlerce iktisatçı ve bilim insanı katıldı. Çok sayıda Avrupa ülkesinde bugün 'vatandaşlık maaşı'nın gündeme gelmesi işte bu kongrede 10 yıl önce toprağa dikilen fidelerin bugün meyve vermesi olarak tezahür ediyor. Prof. Dr. Haydar Baş, 7 Haziran 2015 seçimleri öncesinde vatandaşlık maaşını 'çalışan, çalışmayan ayrımı' olmaksızın erkekler ve kadınlar için 1000 TL olarak öngörmüştü.
Başka ülkeler de yolda
Hollanda'da yakında Groningen, Tilburg, Utrecht ve Wageningen şehirlerinde de benzeri bir uygulama başlayacak.  Kanada'da Ontario bölgesi de bir pilot uygulamaya girişirken İskoçya'da Fife ve Glasgow konseyleri de bu fikir üzerinde çalışıyor.