Yabancılar ne zaman gider?

Üç yıldır yüklü miktarda portföy yatırımı ülkeye giriyor. Yani şu anda ülke içinde ciddi ölçekte sıcak para var. Bu girişlerin döviz kurunda ciddi bir değerlenme yarattığı da biliniyor. Peki, sıcak para çıkmaya kalkarsa ne olur? Kur birdenbire yukarı mı gider? Bu gerçekten önemli. Önce içeride ne kadar sıcak para olduğunu belirleyelim. Tahminler ülkede 40 milyar doların üzerinde kısa vadeli paranın olduğunu gösteriyor. Bu da çok büyük bir rakam. Bunun büyük bir kısmı borsada uzun vadeli yatırım olarak, bir kısmı da TL'de, özellikle Hazine bonosunda bekliyor. O nedenle, bu kadar büyük bir paranın hemen çıkması mümkün değil. TL bazında bono ya da tahvil alanlar çıkmaya kalktıklarında hem bono fiyatları düşecek, hem de kur çıkacağından çifte zarar yazacaklardır. Yatırımcının çekingenliğinin nedeni de budur.  Dalgalı kur sistemleri sıcak paranın çıkmasında ciddi bir engeldir. Ancak bu sıcak paranın kesinlikle çıkamayacağı anlamına gelmez. Dalgalı kur sistemi sıcak paranın bir arada çıkmasını engeller, çünkü alacak döviz bulunmaz. Fakat çok ciddi bir risk karşısında yabancı yatırımcılar ülkeyi terk etme kararı alabilir. Yani "kol kesme" denilen tabirle zararı yazıp çıkabilirler. Böylesi bir gelişmeyi üç risk tetikleyebilir.Birincisi, AB sürecindeki olumsuz bir gelişmede (mesela ekim başındaki müzakereler gecikir veya yakın bir sürede Türkiye'nin tam üyeliği askıya alınırsa) piyasaların asabı bozulabilir. Sıcak para da hızlı bir çıkış trendine girebilir.İkincisi, mali disiplinden çıkma ya da programın esasından sapıldığı izlenimi doğarsa, sıcak para güvenini kaybedebilir. Tabii bir de yabancılar özellikle cari işlemler konusuna dikkat eder. Şu andaki tedirginliğin asıl nedeni de bu.Nihayet üçüncüsü, bölgede bir sorun çıkar ve ABD'nin pozisyonu sarsılırsa, yani politik veya askeri bir değişiklikle dengeler değişebilir. Sıcak para gitmeye kalkınca elbette kur dengeleri değişecektir. Ve bu kalıcı olacaktır.Sonbaharda sıcak paranın kısmen çıkması bekleniyor. Olabilir. Ama bunun risklerini doğru tanımlamak gerek. Tamamen çıkması olasılık dışı. Çünkü miktar büyük. Üstelik sıcak para durup dururken çıkmaz. Risklerin oluşması gerek.