Veda Hutbesi

Prof. Dr. Haydar Baş Hocamızın, 'Veda Hutbesinde İnsan Hakları' eserinde Veda Hutbesi hakkında şu bilgilere yer veriliyor:

"Allah'a hamd ü senâ ederiz. O'na döneriz. Nefislerimizin fenalıklarından ve kötü emellerinden O'na sığınırız. Allah'ın hidayet ettiğini kimse yoldan çıkaramaz. Allah'ın şaşırttığım kimse yola koyamaz. Şehadet ederim ki, Allah'tan başka tanrı yoktur. Birdir, eşi ve ortağı yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed, O'nun kulu ve resûlüdür.

Ey Allah'ın kulları! Allah'tan korkmanızı, O'na itaat etmenizi vasiyet ederim. Yaşatan, öldüren O'dur; her şeye kâdirdir. Sözünü gerçekleştirdi; kuluna yardım etti, aleyhinde birleşenleri bozguna uğrattı. 

Ey nâs; beni dinleyin! Belki bu yıldan sonra, bu mevkide sizinle bir daha buluşamam. İslâmiyet'ten önceki zamana ait bütün cahiliyet âdetlerini ayağımın altına alıp çiğniyorum. Bir Arabın Arap olmayan yabancıya, bir yabancının bir Araba üstünlüğü yoktur. Çünkü bütün insanlar Âdemoğullarıdır. Âdem de topraktandır. 

Ey nâs; sözlerimi dinleyin ve anlayın. Her Müslüman, diğer Müslümanın kardeşidir. Bütün mü'minler kardeştir. Bir kimseye kardeşinin malı helâl olmaz; meğerki gönül rızasıyla vermiş ola. Kendinize zulmetmeyin. Kölelere gelince; onlara kendi yediklerinizden yedirin ve giydiklerinizden giydirin. Affedemeyeceğiniz bir hatayı işlerlerse, onlardan ayrılın. Onlar da Allah'ın kullarıdır ve kötü muameleye layık değildirler. Cahiliyet âdetlerini ayağımın altına alıp çiğniyorum. Bütün kan gütme davaları tamamıyla kaldırılmıştır. Bunlar, yalan ve uydurma şeylerdir. Ortadan kaldırılan ilk kan davası, Abdulmuttalib oğullarından Haris'in kan davasıdır. Her türlü riba da (faizcilik) kaldırılmıştır. Allah, 'riba yoktur' diyor. Ortadan kaldırdığım ilk riba, amcam Abdulmuttalib oğlu Abbas'ın ribasıdır. Sermayeleriniz yine sizindir. Ne zulmediniz, ne de zulüm görünüz. Borçlular, alacaklılara ancak aldıkları parayı iade edecektir.

Ey nâs! Sizin, kadınlarınız üzerinde birtakım haklarınız vardır. Onlar sizin haklarınıza riayet etmelidirler. Onların da sizin üzerinizde hakları vardır. Onlara karşı iyi davranınız. Eşlerinize şefkatle muamele ediniz. Siz onları Allah'ın ahdi ile aldınız. Onlar size Allah'ın andiyle helâl olmuştur.

Ey nâs! Kadınlarınız ve mallarınız, Allah'ınıza kavuşacağınız zamana kadar, bugün nasıl mukaddes bir günse, bu aylarınız nasıl mukaddes aylarsa ve bu belde nasıl kutlu bir belde ise, öylece mukaddestir. Her birinizin kanı ve malı ,ötekine haramdır. Kıyamet gününde Allah'ın huzuruna çıkacaksınız. O da, size yaptıklarınızı bir bir soracak ve ona göre mükâfat ve mücazat verecektir. Sakın bundan sonra kâfirler gibi hasım olup birbirinizin boynunu vurmayınız. Nezdinde bir emanet bulunan kimse, bu emaneti kime ait ise ona vermelidir.

Ey nâs! Size öyle bir şey bırakıyorum ki, ona sımsıkı sarıldıkça yanlış yola sapmazsınız. O da, Allah'ın Kitabı ve Resûlü'nün Ehl-i Beyt'idir. Allah, her hak sahibinin hakkım vermiştir. Bu sebeple, vârisler için vasiyet yapmaya lüzum yoktur. Çocuk, kimin yatağında doğduysa ona aittir. Zina edenlerin hak ettikleri şey haddir. Onların hesabı Allah'a aittir. Babasından başkasına ait olduğunu iddia edenler, efendilerinden başkalarına katılan köleler; Allah'ın lanetini kazanırlar.

Ey nâs! Bir kadının, kocasının izni olmadıkça, onun malından bir şeyi başkasına vermesi caiz değildir. Borç ödenmelidir. Kiralanan mal geri verilmelidir. Hediyeye, hediye ile mukabele etmek yaraşır. Başkalarına kefil olan kimse, kefaletin sorumluluğunu yüklenmiş demektir.

Ey nâs! Şeytan, sizin bu yurdunuzda tapılmaktan ümidini kesmiştir. Bilâkis, hor gördüğünüz birtakım amellerle hoşnut olur. Dininiz hususunda ondan sakınınız. 

Ey nâs! Aşırı olmaktan, ifrattan sakının. Evvelkilerin mahvolmalarına sebep, dinde aşırı olmalarıdır. Nesi', küfrün aşırısıdır. Küfredenler, onunla saptılar. Onu bir yıl helâl sayarak, bir yıl haram sayarak Allah'ın kan dökmeyi yasak ettiği ayları geciktirmek ve böylece Allah'ın haram kıldığını helâl kılmak, helâl ettiğini haram saymak isterler. Zaman döndü dolaştı, nice devirler yaptı; yine Allah'ın yeri göğü yarattığı sıradaki hali üzere geldi. Allah nezdinde ayların sayısı on ikidir. Dördü haram aylardır; üçü artarda gelir. Receb ise tektir. Her katil, suçundan kendisi mesuldür. Hiçbir katilin işlediği suç, çocuklarına şamil olmaz. Hiçbir oğlun ve kızın suçu babayı sorumlu kılmaz. Müslümanları doğru yola yönelten adam kesik burunlu bir zenci de olsa, ona itaat edin ki, cennete giresiniz. Burada hazır bulunanlar, bulunmayanlara sözlerimi tebliğ etsinler. Olabilir ki burada bulunmayanlar içinde; arz ettiklerimi bulunanlardan daha fazla hatırlayacak olanlar çıkar. Tebliğ ettim mi?" Ashab-ı kiram; "Evet" dediler. Bunun üzerine Allah Resûlü; "Şahit ol ya Rab!" dedi ve devesini sürüp yürüdü."