Üretim etkenlerinden canlı yeteneği -II-

Orman ağaçları, kuraklığa dayanma yeteneklerine göre, dört guruba ayrılmıştır. Birinci guruptakiler, çok kurak ve kurak topraklara dayanabilen ağaçlardır. Bunlar; ardıç, karaçam, kızılçam, selvi, yalancı akasya, huş, titrek kavak, meşe türleri, fıstıkçamı, sedir ve Toros göknarıdır. İkinci guruptakiler, durgun suya dayanıklı ağaçlardır. Bunlar; sığla ağacı, kızılağaç ve söğüttür. Üçüncü guruptakiler, asit veya baz özelliği göstermeyen (nötr) ıslak topraklarda yaşayabilen türlerdir. Bunlar; dişbudak, gürgen, söğüt, çınar, saplı meşe ve titrek kavak dışındaki kavaklardır. Dördüncü guruptakiler, yalnız nemli topraklarda yaşayan türlerdir. Bunlar ise; ladin, göknar, kayın, akçaağaç, ıhlamur, kestane, porsuk ve şimşirdir.

Orman ağaçları, toprak isteme yeteneklerine göre, üç guruba ayrılmıştır. Birinci guruptakiler, aşırı toprak isteği olan ağaçlardır. Bunlar; dişbudak, akçaağaç, karaağaç, meşe ve kestanedir. İkinci guruptakiler, toprak isteği orta düzeyde olan ağaçlardır. Bunlar; kayın, gürgen, ladin, duglas göknarı ve veymut çamıdır. Üçüncü guruptakiler ise, toprak isteği az olan ağaçlardır. Bunlar da akasya, kızılağaç, karakavak, titrek kavak, huş ve çam türleridir.

Orman ağaçları, gölgeye dayanma yeteneklerine göre de dört guruba ayrılmıştır. Birinci guruptakiler, gölgeye çok dayanabilen gölge ağaçlarıdır. Bunlar; porsuk, şimşir, tsuga ve kayındır. İkinci guruptakiler, gölgeye kısmen dayanabilen yarı gölge ağaçlarıdır. Bunlar; gürgen, ladin, duglas göknarı, ıhlamur, akçaağaç, dişbudak, herdem yeşil meşeler, sığla ağacı, veymut çamı, İsviçre fıstıkçamı ve kestanedir. Üçüncü guruptakiler, kısmen ışık ihtiyacında olan yarı ışık ağaçlarıdır. Bunlar; Meşe, kızılağaç, karaçam, sedir, ardıç ve selvidir. Dördüncü guruptakiler ise, aşırı ışık ihtiyacında olan ışık ağaçlarıdır. Bunlar da yalancı akasya, kavak, söğüt, sarıçam, melez, kızılçam, Halep çamı ve fıstıkçamıdır. 

Orman ağaçları, uzun gündüzlere olan gereksinimleri açısından dört guruba ayrılmıştır. Birinci guruptakiler, gelişmeleri için uzun gündüzlere aşırı ihtiyaç duyan ağaçlardır. Gündüzlerin, 12-15 saatten daha kısa olduğu günlerde, bu ağaçların gelişmeleri durur. Bu guruba giren ağaçlar; Kavak, huş, katalpa, yalancı akasya, kızılağaç ve çınardır. İkinci guruptaki ağaçlar, sadece boy büyümesi yapabilmeleri için, uzun gündüzlere ihtiyaç duyarlar. Bunlar aynı zamanda yaz sürgünü de veren ağaçlardır. Bu guruba, meşe ve çam türleri ile ladin, duglas göknarı ve kayın girmektedir. Üçüncü guruptakiler, gündüzlerin uzunluğuna bağlı olmayan ağaçlardır. Bunlar; limon, ardıç, mazı ve tropik ağaç türleridir. Dördüncü guruptaki ağaçlar, gündüzlerin uzunluğundan hiç etkilenmezler ve ürettikleri hormonları sayesinde periyodik gelişme gösteren bitkilerdir. At kestanesi, adi leylak ve şimşir gibi bazı bitkiler bu guruba girer.

Bitkilerin genetik özellikleri birbirinden çok farklı olduğu için, en iyi koşullardaki verim güçleri de birbirinden çok farklıdır. Bitkilerin verim güçleri, en iyi koşullarda bir gram kuru yaprak maddesi üretebilmek için, bir saatte en fazla miligram olarak yapabildikleri karbondioksit (CO2) asimilasyon (özümleme) miktarı ile ölçülmektedir. Örneğin en iyi koşullarda bir saatte en fazla, yıllık bitkilerden sebzeler 30-60 miligram CO2 asimile ederken, ibreli ağaçlar 4-6 miligram CO2 asimile etmektedir. Bu durum, yıllık bitkilerin üretim gücünün orman ağaçlarına kıyasla yaklaşık 10 kat daha fazla olduğunu göstermektedir. Bitki türleri üretim güçlerinin farklı olmasının nedeni; bitkilerin kök, gövde, dal ve yapraklarında solunumla harcanan asimilasyon miktarının farklı olmasına bağlanmaktadır. Örneğin kavak ağaçları gibi yazın yeşil yapraklı ağaçlar, solunumla harcadıklarının çok üstünde yaklaşık 10-15 kat daha fazla asimilasyon yaparken, ibreli ağaçlar ancak 4-8 kat kadar fazla asimilasyon yaparlar. 

Orman ağaçlarında üretim, yapraklardaki fotosentez olayı ile gerçekleştiği için, ağaçlardaki üretim gücü, sahip oldukları yaprak miktarı ve yüzeyine büyük ölçüde bağlıdır. Ancak bir ağaçta yaprak sayısının çok fazla olması, üretim gücünü aynı oranda arttırmaz. Çünkü tüm yapraklar, bir kısmının gölgede kalmasından dolayı, tam kapasite ile fotosentez yapamazlar. Bu nedenle, üretim gücü ile yaprak miktarı arasında tam doğrusal bir ilişki yoktur.