Türk tipi başkanlığa Merkez Bankası başkanı dayanmıyor

1930 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında, AKP iktidarına kadar olan 72 yılda 18 başkan görev yaptı. AKP'nin 22 yılında ise görev yapan başkan sayısı 'şimdilik' 9'u buldu. Bunların 6'sı ise Erdoğan'a tek adam yetkisi veren 2017 anayasa değişikliğinden sonra göreve geldi.

Kuruluş yasasında bağımsız olduğu vurgulanan Merkez Bankası başkanları, darbeler, demokrasinin kesintiye uğraması ve zorunlu ayrılıklara rapmen AKP iktidarına rağmen ortalama 4 yıl görevde kalıyordu.

AKP iktidarı döneminde ise bu süre 2,3 yıla kadar indi. AKP'nin iktidara geldiği 2002'den, Erdoğan'ın süper yetkilerle donatıldığı 2017 anayasa değişikliği ve sonrasında yapılan 2018 seçimlerine kadar AKP döneminde 3 Merkez Bankası başkanı görev yaptı.

AKP iktidarından önce bu göreve getirilen Süreyya Serdengeçti'nin görev süresi 2006'ya kadar (5yıl) devam etti. 

Yerine atanan Durmuş Yılmaz da 2006-2011 yılları arasında yine 5 yıl görevde kaldı.

Ardından göreve gelen Erdem Başçı da 2016'ya kadar (5yıl) görevde kalırken, ondan sonra gelen Merkez Bankası başkanlarının koltukta oturma süreleri giderek kısaldı.

"Merkez Bankası Başkanı'nı görevden aldık, çünkü laf dinlemiyordu"

Daha önce 3'lü kararname ile atanan Merkez Bankası başkanları, Erdoğan'a verilen tek adam yetkisini ardından cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile atanmaya başlandı. Bu dönemden sonra ise başkanların görevde kalma süreleri artık yıl değil, ay olarak hesaplanmaya başlandı.

Nitekim bu dönemin sembol cümlesi ise Erdoğan'ın 2019'da görevden alınan Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya için sarf ettiği "Merkez Bankası Başkanı'nı görevden aldık, çünkü laf dinlemiyordu" sözleri oldu.

Aslında bu cümle, Merkez Bankası'nın şeklen bile  bir bağımsızlığının kalmadığının itirafıydı. Erdoğan'ın faiz politikası konusundaki 'nas var' yaklaşımı ile geliştirdiği ve ekonomistlerin ısrarla itiraz ettikleri para politikalarına uygun başkanlar göreve getirildi ve Erdoğan'ın politikasında değişiklik oldukça Merkez Bankası başkanları da değişti.

2019'da Çetinkaya'nın görevden alınmasının ardından atanan Merkez Bankası başkanlarının görev süreleri ise şöyle:

Murat Uysal: 16 ay
Naci Ağbal: 4,5 ay
Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu: 2 yıl 3 ay
Dr. Hafize Gaye Erkan: 7 ay

Merkez Bankası Başkanlığına getirilen Dr. Fatih Karahan'ın görev süresinin ne kadar süreceği ise henüz bilinmiyor. 

Ancak son dönemde en uzun görev yapan Şahap Kavcıoğlu'nun yüzde 19 faiz, yüzde 19 enflasyonla teslim aldığı görevi, yüzde 85, faiz, yüzde 85 enflasyonla teslim etmesine rağmen, Erdoğan'ın en uzun görevde tuttuğu Merkez Bankası başkanı olması, önceliğin enflasyonla mücadele olmadığını da gösteriyor. 

Son olarak görevden alınan Hafize Gaye Erkan ise yüzde 8,5'te aldığı politika faizini 7 ayda yüzde 45'e çıkartarak teslim etti. TÜİK rakamlarına göre yüzde 38,1 olarak devraldığı enflasyonu ise yüzde 64,8'le teslim etmiş oldu.