Talep düştü, satışlar çakıldı

MURAT ÇABAS / DETAY HABER

Resmi enflasyondan çok daha fazla artan fiyatlar, vatandaşların satın alma gücünü her geçen gün eritiyor ve bu durum, satışlara 'düşüş' olarak yansıyor. Birçok ürün ve hizmetin satışında görülen bu düşüş, konut satışlarında en bariz bir şekilde gözlemleniyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Ekim ayına ilişkin konut satış istatistikleri konut satışlarında ciddi bir azalışın olduğunu gösterdi.

Satışlar yıllık yüzde 25.3 düştü

TÜİK, Ekim ayına ilişkin konut satış istatistiklerini açıkladı. Buna göre, Türkiye genelinde konut satış sayısı, Ekim'de geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 25.3 azalarak 102 bin 660 oldu. Ekim'de satılan konut sayısı, Eylül'e göre de yüzde 9.47 düşüş gösterdi. Eylül'de 113 bin 402 konut satılmıştı. Satış sayıları bakımından İstanbul, 16 bin 987 konut satışı ve yüzde 16.5 ile en yüksek paya sahip il oldu. Bu ili, 8 bin 146 konut satışı ve yüzde 7.9 pay ile Ankara, 6 bin 323 konut satışı ve yüzde 6.2 pay ile Antalya izledi. Konut satış sayısının en az olduğu iller, 30 konut ile Hakkari, 42 konut ile Ardahan ve 69 konut ile Bayburt oldu. Konut satışları Ocak-Ekim döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6.7 artışla 1 milyon 159 bin 853 olarak gerçekleşti.

Yabancılara satış da azaldı

Türkiye'de yabancılara yapılan konut satışları, Ekim'de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.8 azalarak 5 bin 377'ye geriledi. Söz konusu ayda toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan konut satışının payı yüzde 5.2 olarak hesaplandı. Yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırayı 2 bin 123 konutla Antalya aldı. Bu ili sırasıyla 1658 konut satışıyla İstanbul ve 490 konut satışıyla Mersin izledi. Ekim'de Rusya vatandaşları Türkiye'den 2 bin 23 konut satın aldı. Rusya vatandaşlarını sırasıyla 498 konutla İran, 310 konutla Irak ve 216 konutla Ukrayna vatandaşları takip etti. Ocak-Ekim'de ise yabancılara yapılan konut satışları, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 26.9 artarak 55 bin 21 oldu.

Kredili satışlar yüzde 53 azaldı

Ekim'de ipotekli konut satışları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 52.7 azalarak 13 bin 268'e düştü. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 12.9 oldu. Ocak-Ekim'de gerçekleşen ipotekli konut satışları ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15.2 artışla 241 bin 869 olarak kayıtlara geçti. Ekim'de ipotekli satışların 4 bin 260'ı, Ocak-Ekim dönemindeki ipotekli satışların ise 65 bin 37'si ilk el satış olarak gerçekleşti.

İlk el yüzde 18, ikinci el yüzde 27 azaldı

Türkiye genelinde diğer konut satışları Ekim'de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18.3 azalarak 89 bin 392 olarak kayıtlara geçti. Toplam konut satışları içinde diğer satışların payı yüzde 87.1 oldu. Ocak-Ekim'de gerçekleşen diğer konut satışları ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4.7 artışla 917 bin 984'e çıktı. İlk el konut satış sayısı, Ekim'de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 22 azalarak 32 bin 692'ye geriledi. Toplam konut satışları içinde ilk el konut satışının payı yüzde 31.8 olarak hesaplandı. İlk el konut satışları ocak-ekimde ise bir önceki senenin aynı dönemine göre yüzde 4.8 artışla 344 bin 810'a yükseldi. İkinci el konut satışları Ekim'de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 26.7 azalış göstererek 69 bin 968'e indi. Toplam konut satışları içinde ikinci el konut satışının payı yüzde 68.2 oldu. İkinci el konut satışları Ocak-Ekimde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7.6 artışla 815 bin 43'e yükseldi.

Konut satışları neden düşüyor?

TÜİK'in verilerine göre, ülke genelinde konut satışları Ekim itibarıyla son dört aydır düşmeye devam ediyor, düşüş oranlarındaki artış da dikkat çekiyor. Temmuz'da yıllık bazda düşüş yüzde 12.9 iken, Ağustos'ta yüzde 12.7, Eylül'de yüzde 22.9 ve son olarak Ekim'de 25.3 düşüş gerçekleşti. Ekim'de kredili satışlardaki yüzde 52.7'lik azalış ise vatandaşların kredili alımlardan oldukça uzaklaştığını gösteriyor. Konut satışlarındaki bu peş peşe düşüşün en temel nedeni şüphesiz konut fiyatlarındaki astronomik artış. Konut üretim maliyetleri arttıkça bu doğal olarak konut fiyatlarına yansıyor. Konut fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 170'ler seviyesinde. Çalışanların maaşlarına yıllık yüzde 80 oranında zam yapıldığı düşünüldüğünde bu zammın konut fiyat artışının oldukça gerisinde kaldığı görülüyor. 100 metrekarelik bir konutun fiyatı ülke genelinde 1.3 milyon lirayı aşmış durumda. Bu fiyat, İzmir'de 1.6 milyon lira iken, İstanbul'da 2.2 milyon lira civarında. Konut fiyatları vatandaşların alım gücünün oldukça üzerinde. Konut konusunda kredi kullanımı oldukça sınırlandırılmış durumda. Üstelik faiz oranları yüksek olduğu için vatandaşların ödeyemeyeceği boyutlarda. Örneğin özel bir bankadan 10 yıl (120 ay) vadeli 500 bin lira kredi çekildiği takdirde aylık taksit tutarı 14 bin 210 lira, toplam bankaya ödenecek meblağ ise 1 milyon 710 bin 218 liraya yükseliyor. Bu koşullar vatandaşların bütçesini oldukça aşıyor. Yabancılara konut satışındaki düşüşün en temel nedeni ise vatandaşlık koşulunun 400 bin dolara yükselmesi. Başta Rusya olmak üzere belirli ülkelerin vatandaşları bu koşulu yerine getirebildi ama finansal sebeplerle ve belirli bir doyuma ulaşması nedeniyle bu talepte de ciddi bir azalma yaşanıyor.