Sanayi bu hale neden düştü?

Sabah'tan Abdurrahman Yıldırım, "Ekonominin %7.4 büyüdüğü yılda sanayinin büyükleri kötü bir yıl yaşadı" diyerek, İSO'nun açıkladığı ilk 500 şirketle ilgili bir değerlendrme yapıyor Ekonominin yüzde 7.4 gibi yüksek oranda büyüdüğü bir yılda sanayi kötü bir yıl yaşamış. Üstelik bahsettiğimiz sanayi, Türkiye sanayi katma değerinin yarısını yaratan 500 büyük kuruluş. Yakında ikinci 500 sanayi kuruluşu açıklanacak. Orada da aradığımız iyileşmeyi göremezsek, bu kez binlerce küçük işletmenin durumunun büyüklere göre çok daha iyi olduğunu ya da bazı verilerin saptığı ve gerçeği yansıtmadığını düşüneceğiz.Çarşamba günü, İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun açıklandığı basın toplantısını izledim. Anketin sonuçlarına baktım. Çoğunlukla geçmiş yıllarda da anket sonuçlarını izlemiş ve yazmıştım. İlk defa 500 büyük kuruluşun büyümeyle yollarının ayrılmak üzere olduğunu görüyorum. Ekonomi büyümüş, ama sanayinin büyükleri kötü bir yıl yaşamış. İnşallah geri kalan küçükler çok iyi bir dönem geçirmişlerdir. Çünkü 500 büyük, toplam sanayinin yüzde 51.1'ini oluşturuyor. Büyük sanayinin irtifa kaybetmekte olduğunu yansıtan bir gösterge de bu zaten. 2004 yılında 500 büyüğün sanayi içindeki payı yüzde 54.2 iken 2005'te yüzde 51.1'e gerilemiş. Yani 500 büyükten geriye kalanlar paylarını artırmış. Yaklaşık üç puanlık bir kazanım elde etmişler. 500 büyük sanayi kuruluşunun yarattığı katma değer aynı zamanda milli gelir içinde de küçülmeye başlamış. 2004'teki yüzde 13.5'e kadar yükselmiş olan payları 2005'te yüzde 13'e gerilemiş. Değerli YTL etkisiEkonominin toplamına göre büyük sanayi kuruluşlarının performans kaybına yol açan en önemli kalem ihracattaki durgunluk. 500 büyük kuruluşun ihracatı 2004'te yüzde 40.8 artarken 2005'te ancak yüzde 10.1 büyümüş. Bu da toplam satışları yüzde 30.8 artıştan 10.1 artışa indirmiş. Net kârdaki yüzde 59.8'lik artış 2005'te yüzde 23.9 azalışa dönüşmüş. Buna bağlı olarak 500 büyüğün öz sermaye artışı yüzde 36.9'dan yüzde 5.5'e gerilemiş. Sanayi sektörü 2004 yılının parlak başarısını 2005'e taşıyamamış. * Bunda en büyük neden ihracattaki düşük performans, onun da nedeni olarak aşırı değerli lira görünüyor. Tüketici fiyatları bazında hazırlanmış reel efektif döviz kuruna göre, YTL, 1981 sonrasının en değerli yılını yaşadı. Baz değeri 100 kabul edilen endeks yıla 143 puanla girdi ve 171.3 puanla bitirdi. Yılın ortalaması ise 160 olarak gerçekleşti ve YTL yüzde 20 değerlendi. Öyle anlaşılıyor ki, aşırı değerli YTL ihracatla birlikte aynı zamanda ülkenin en büyük ihracatçı sanayi kuruluşlarını da vurdu. İç pazar küçüldü* 2006 yılı ortası itibariyle YTL'deki aşırı değerlenme kayboldu. Reel efektif döviz kuru, enflasyonun yükselmesi ve asıl devalüasyonla haziran ayında 142'ye indi. Şimdi sanayici ve ihracatçının becerisini göstereceği dönem. Nitekim İSO Başkanı Tanıl Küçük de bu konuya parmak basarken şöyle dedi: "Dalgalanmanın yol açtığı kur ve faiz artışlarını takiben, iç pazarda durgunluk eğilimleri ortaya çıkmıştır. İç pazarın küçülmesi üretimin de küçülmesine yol açacaktır. Bu çerçevede, önümüzdeki dönemde üretimin olumsuz etkilenmemesi, ihracatta gösterilecek başarıya bağlıdır. Beklentimiz ihracatı ve üretimi destekleyecek önlemlerin artık süratle hayata geçirilebilmesidir." * Ancak ekonomide bir taraf düzelirken bunun bazı yan etkileri de ortaya çıkıyor. Son olarak kurda meydana gelen düzeltmede de bu aynen gerçekleşti. İSO Başkanı Küçük bu durumun sanayiye yansımasını şöyle yorumladı: "Kurda yaşanan dalgalanma, YTL'deki aşırı değerlenmeyi bir miktar törpülemesiyle rekabet gücü açısından olumlu bir etki yaratmış, ancak diğer taraftan sanayi kuruluşlarımızın gündemine farklı kalemlerde ciddi maliyet artışları taşımıştır." * 500 büyük kuruluşta ortaya çıkan bu olumsuz tablo Tanıl Küçük'ün deyimiyle "sanayicileri endişelendirmiş, sanayinin geleceğine dair soru işaretlerine yol açmış." Yazıyı bitirirken sözü yine Tanıl Küçük'ün beklentisine bırakalım: "Unutmayalım ki ekonomilerin başarısını, firmaların başarısının belirlediği bir dünyada yaşıyoruz. Gerekenler süratle yapılmadığı taktirde, 2006 yılı 500 büyük sonuçlarının 2005'ten de olumsuz çıkması ihtimali giderek artacaktır."