‘Riya küçük şirktir’

İmam Gazali Hazretleri şöyle buyuruyor:

Daha önce anlattığımız gibi, şan ve şöhret düşkünlüğünün sebebi, vehmi bir kemâl arzusudur. Bu vehmin aslında hiç olduğunu ve bu dünyada biraz yarasa da, öbür âlemde hiç de faydalı olmayacağına inanan için, bu hastalıklardan kurtulmak gayet kolaydır.

Şayet insanın, dolayısıyla övülmesini istediği şey, dinî bir iş gereği oluyorsa, bu bir hevestir. Çünkü iş son nefesin iyi geçmesine dayanır, övülmek ancak o son nefes iyi geçirildiği takdirde faydalı olur.

Bil ki riya da haramdır. Riyakâr da, Allah'ın dargın olduğu kimseler arasındadır. Zikredeceğimiz üç ayet-i kerime riyanın yasak olduğunu anlatır ve riyakârları kötüler. Tam iyiliği bulmak için bir nevi şirk sayılan riyayı bırakmayı emreder.

"Yazıklar olsun onlara ki, onlar namazlarını yanlışlarla dolu kılarlar. Ayrıca onlar, gösterişe de kapılırlar." (Maun, 5-6).

"Kim Yaratanın yüce katına ak yüzle çıkmayı arzuluyorsa, iyi iş tutsun. Rabbine yaptığı ibadete kimseyi ortak etmesin." (Kehf, 110). Bu ayet-i kerimeyi dinleyen bir sahabi, "Ya Resûlallah, bu şirkten kurtulmak nasıl mümkün olur?" diye sorunca, Peygamber Efendimiz şöyle buyurdu: "Kulun, Allah'a ibadette kulları ve onlara ait bir şeyi istememesi ile."

Diğer bir hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur: "Ümmetim için en çok korktuklarım arasında küçük şirk vardır." Küçük şirkin ne olduğu sorulunca da şöyle buyurdu: "Riya... Kullar kıyamet günü amellerinin karşılığını almaya gelince, Allah Teâlâ onlara şöyle hitab eder: Yaptığınız bu amellerle, kimlere gösteriş yaptıysanız onlara gidiniz. Hele bir bakın, onlarda size verilecek bir mükâfat bulabilir misiniz."

Bir başka hadis-i şerifte ise şöyle buyurulur: "Hazen kuyusuna atılmaktan Allah'a sığının." "Hazen nedir ya Resûlallah" diye sorulunca, "O, cehennemde bir deredir. Gösteriş için Kur'an okuyanlara/hafızlara hazırlanmıştır" buyurdu.

Haset, riya ve kendini beğenmişlik, büyüklük satmak üzerine birçok rivayet ve haber vardır. Biz bunların hepsini özünde toplayan ve sana yetecek bir hadis-i şerif zikredeceğiz.

Halid b. Ma'dan'a istinat ederek Abdullah b. Mübarek uzun bir hadis-i şerif anlatır.

Bu hadis-i şerifin son ravisi Abdullah b. Mübarek'tir. Esas ravisi Muaz b. Cebel'dir. Bu hadis-i şerifi Abdullah b. Mübarek'e anlatan zat, -Halid b. Ma'dan- şöyle anlatıyor:

Bir gün Muaz b. Cebel (r.a.) hazretlerinden bir hadis-i şerif anlatmasını istedim. "Peygamber Efendimizden duyduğun bir taneyi anlat" dedim. Ağlamaya başladı. O kadar çok ağladı ki, durmayacak sandım. Sonra durdu. Ve şöyle konuşmaya başladı: "Ah, Resûlullah'a olan iştiyakım... O'na kavuşmak için duyduğum hasret ne kadar büyük bir anlatabilsem."

(bu bahis devam edecek...)

(El-Mürşidü'l-Emîn ilâ Mev'izeti'l-Mü'minîn'den...)