Piyasalar 'mort'

ABD'de batık 'mortgage' kredilerinin yol açtığı sorun Türkiye'de borsayı vurdu. İMKB'nin 41 bin puana kadar gerilemesi, 2001 krizini hatırlattı. Yabancıların 100 milyar doları aşan parasının büyük bölümünü alıp gittiği gün, krizin 'tarihi'de konmuş olacak.

 

Binlerce kişi işsiz kalabilirGerçekleşmesi muhtemel senaryoya göre, 2001 krizinde olduğu gibi kısa sürede ve yüklü miktarda yaşanacak bir sermaye çıkışı Borsa'yı çökertebilir. Böyle bir gelişme sonucunda Devlet İç Borçlanma Senetleri(DİBS) faizlerinin hızla yükselmesi devalüasyonu beraberinde getirecektir. Böylece bilançoları bozulan şirketler peşi sıra iflas edebilir ve 2001'de olduğu gibi binlerce kişinin işsiz kalmasına yol açabilir.  AKP'nin pembe tablosu çöküyorYabancıların Türkiye'deki portföy yatırımlarında en büyük bölümü oluşturan İMKB'deki hisse senedi portföyü 2007 sonundaki 70 milyar dolarlık düzeyinden 21 Ocak itibariyle 57 milyar dolar dolayına geriledi. Ocak ayının ilk 21 gününde Borsa endeksi yüzde 18 gerilerken, çıkışlara bağlı olarak dolar kuru yüzde 4.5 arttı. Yabancıların piyasalardaki parası AKP tek parti hükümetlerinin iş başında olduğu son beş yılda 11 kat büyüdü. Söz konusu hacim 2002 sonunda 8.9 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. 2001 yılında 7.1 milyar dolarlık döviz çıkışı, 19 Şubat krizini tetiklemişti.

 

Küresel finans sisteminde ABD'de geri dönmeyen mortgage kredileri sorununun yol açtığı gerginlik, Türkiye'de büyük bölümü Borsa'da olmak üzere 100 milyar doların üstündeki yabancılara ait paranın 'kaçma' riskini gündeme getirdi. Karamsar senaryoya göre, 2001 krizinde olduğu gibi kısa sürede ve yüklü miktarda yaşanacak bir sermaye çıkışının Borsa'da çöküş, DİBS faizlerinin hızla yükselmesi ve devalüasyonu beraberinde getireceği, bilançoları bozulan şirketlerin iflası ile binlerce kişinin işsiz kalmasına yol açabileceği belirtiliyor. Yabancıların 'sıcak para' olarak adlandırılan Türkiye'deki portföy yatırımlarında en büyük bölümü oluşturan İMKB'deki hisse senedi portföyü 2007 sonundaki 70 milyar dolarlık düzeyinden 21 Ocak itibariyle 57 milyar dolar dolayına geriledi. Ocak ayının ilk 21 gününde Borsa endeksi yüzde 18 gerilerken, çıkışlara bağlı olarak dolar kuru yüzde 3.8 arttı.  Uzmanlar, yabancı yatırımcıların ellerindeki Türk hisse senetleri ve DİBS'leri satarak parasını ülkesine götürmesi yoluyla Türkiye'den büyük çaplı bir sermaye kaçışının ekonomide yol açacağı olumsuz gelişmeleri şöyle sıralıyor: Son yıllarda aşağıya inen döviz fiyatı hızla tırmanışa geçer, -Bu gelişme, dövizden Türk lirasına dönen yurt içi yerleşiklerin de tekrar döviz alımına yönelmesine yol açar, birden patlayacak döviz talebini bu ekonomi karşılayamaz. -Borsa çöker -Faizler hızla yükselir. -Enflasyon hızla tırmanışa geçer, -Firmalar batmaya başlar, üretim azalır, -İşsizlik hızla büyür, -138.5 milyar dolarlık dış borcu bulunan özel sektör ciddi bir kur riski ile karşı karşıya kalır, Türkiye'de ne kadar sıcak para var?Sıcak para hacmi AKP tek parti hükümetlerinin iş başında olduğu son beş yılda 11 kat büyüdü. Söz konusu hacim 2002 sonunda 8.9 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Merkez Bankası ve Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerinden yapılan hesaplamaya göre, son beş yılda kartopu gibi büyüyen 'sıcak para' stokunda 2007 yılında da özellikle İMKB'deki hisse senedi portföyünden kaynaklanan rekor bir artış yaşandı. Yabancıların İMKB'deki hisse senedi portföyünün değeri geçen yıl yüzde 100.4 oranında 35 milyar 226 milyon dolar artarak 70 milyar 309 milyon dolara ulaştı. İMKB'deki hisse senedi adedinin yüzde 59'una sahip yabancılar piyasa değeri itibariyle ise Borsa'da yüzde 72.4 paya ulaştılar.  2007 sonu itibariyle yabancıların DİBS portföyü 31.8 milyar, mevduatları da yaklaşık 5 milyar dolar oldu.  Bu gelişmelerle yabancı yatırımların Türkiye'deki portföy yatırımlarının toplam hacmi, 2007 yılında yüzde 63.4 oranında 41.6 milyar dolar artarak 107 milyar doların üzerine çıktı. Son beş yıldaki rekor büyümeTürkiye'deki sıcak para hacmi 2002 yılında 3.5 milyar doları Borsa'da, 3.6 milyar doları DİBS'te ve 1.8 milyar doları mevduatta olmak üzere 8.9 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Söz konusu stok izleyen yıllarda katlanarak arttı. 2003 yılında 16.9 milyar dolara, 2004'te 32.8 milyar dolara, 2005'te 58.2 milyar dolara, 2006'da 65.4 milyar dolara çıkan stok, geçen yılın sonunda da 107 milyar doların üzerinde gerçekleşti. Türkiye'nin dünyanın en yüksek faizini vermesiyle oluşan yüksek getiri ortamında hızla artan sıcak parada son beş yıldaki net büyüme ise 98.1 milyar dolar olarak belirlendi. Anılan beş yıllık dönemde sıcak para hacminde yüzde bin 102.7; diğer deyişle 11 kattan fazla büyüme yaşandı. 2002-2007 döneminde sıcak para hacminde yaşanan 98.1 milyar dolarlık artışın 66.8 milyar doları Borsa'dan, 28.2 milyar doları DİBS'ten ve 3.1 milyar doları da mevduattan kaynaklandı.