Kurtuluş Savaşı’nda Atatürk-II

(dünden devam…)

"Asker Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı başlarken kendinin ve milletin sırtını dayadığı asıl gücü şöyle anlatmıştır: "Türk Milleti, Allah'ın inayetine güvenerek hayatını kurtarmaya, yaşamak hakkına malik olduğunu dünyaya göstermeye azmettiği gün, bütün vesaitten mahrum, yalnız iman aşkı ve istiklal kuvvetine malik idi." (Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, cilt 4, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2006, s.513).

İfade ettiğimiz şekli ile Kurtuluş Savaşı'na Hacı Bektaş dergâhında yaptığı dua ile başlamıştır: "Evladını önüme rehber eyledim. Meydana çıkıyorum. Yüzümü utandırma." 

Büyük Nutuk'ta, Samsun'a çıktığı günün Osmanlı'sını şöyle anlatır: "1919 senesi Mayıs'ının 19. günü Samsun'a çıktım. Umumi harpte Osmanlı Devleti yenilmişti. Harbe katılmaya karar veren ve en başta gelen Osmanlı idarecileri kendi hayatlarının kaygısına düşerek memleketten kaçmışlardı. Hilafet ve saltanat makamını işgal eden Vahideddin, soysuzlaşmış, şahsını ve yalnız tahtını kurtarabileceğini sandığı tedbirler düşünüyordu. Damat Ferit Paşa'nın reisliğindeki kabine aciz, haysiyetsiz, korkaktı. Ordunun elinden silahı alınmıştı ve alınmaktaydı. 

Galip İtilaf Devletleri mütareke şartlarına uymaya lüzum görmüyordu. Donanmaları İstanbul'daydı. Adana vilayeti Fransızlar, Urfa, Maraş, Antep şehirleri İngilizler tarafından işgal edilmişti. Antalya ve Konya'da İtalyanlar, Merzifon ve Samsun'da İngiliz askerleri vardı. Doğuda Ermeniler Kars'ı, Ardahan'ı almışlardı. Daha içeriyi istiyorlardı. Karadeniz kıyıları Pontus Rum Devleti olacaktı. İzmir daha 15 Mayıs'ta işgal edilmişti. Memeleket içinde beliren mukavemet, teşekkülleri dağınık, teşkilatsız, başsızdı. Halk bitkin, bezgindi. Yeni bir savaşa karşı çekingendi." 

Kurtuluş Savaşı'na karar verdiği sırada Anadolu ne haldeydi? Doğu Anadolu illeri Erzurum Kongresi beyannamesinde bunu şöyle kaleme aldırmıştır: "Mütarekenin imzalanmasından sonra gittikçe artan sözleşmeyi bozan davranışlar ve İzmir, Antalya, Adana ve yöresi gibi memleketimizin önemli parçalarının fiilen işgali ve Aydın ilinde yapılan dayanılmaz Yunan faciaları ve Ermenilerin Kafkas içinde sınırlarımıza kadar dayanan soykırım ve Müslümanların yok edilmesi politikasıyla istila hazırlıkları ve Karadeniz kıyısında Pontus hayalini gerçekleştirmek amacıyla hazırlıklar yapılması ve yalnızca bu amaçla Rusya kıyılarından akın akın göçmen adı altında gelen yabancı Rumları ve bu arada da silahlı eşkıya çetelerinin gönderilmesi ve çağrılması gibi olaylar…" (Atatürkçülük: Atatürk'ün Görüş ve Direktifleri, cilt 1, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1983, s.469).

 Peki o sıralarda Saray'ın tavrı ne idi? İngiltere Dışişleri Bakanlığı arşivlerinde 3 Nisan 1919 tarih ve 453 numara ile kayıtlı bir belge bulunmaktadır. Sadrazam Damat Ferit Paşa, 30 Mart 1919 günü İstanbul'daki İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Caltrophe'a gitmiş ve bizzat hazırlanmış olan gizli bir anlaşma taslağının Fransızca çevrimini sunmuştur. "Son Osmanlı padişahı Mehmet Vahdettin'in yabancılara karşı bağımsızlığını koruması, iç güvenliğini sağlaması karşılığında Türkiye'yi on beş yıl süre ile İngiltere'ye sömürge olarak teklif etmiştir. İngiltere uygun gördüğü her yeri işgal edebilecekti." (Attila İlhan, Hangi Atatürk, 14. Baskı, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2017, s.147).

Aynı süreçte, İngiliz Muhipleri Cemiyeti'nin kurucusu Sait Molla, İstanbul gazetesinde aynı istekleri kaleme aldı: "… Artık mukadderatımız üzerinde ne himaye, ne manda kelimeleri bahis mevzu olabilir. Şimdi İngiliz taraftarları, İngiliz dostlarınca bahis mevzu olacak şey, o istiklalcilerin takip ettikleri gibi beynelmilel bir vazifeyi intaç edecek olan istiklal değil, İngilizlerin yardımı ve himayesiyle teeyyüd edecek olan bir istiklaldir." (Prof. Dr. Haydar Baş, Hoş Geldin Atatürk). 

(devam edecek…)