Kardeşlik de bitti ticaret de

RECEP BAHAR - ANALİZ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, Türkiye ile Suriye arasında siyasi ilişkilerin kesilmesi, karşılıklı ticareti de bitme noktasına getirdi. Oysa ne büyük tezattır ki, İsrail ile diplomatik ilişkilerin kesilmesi bu ülkeye yapılan ihracatımızı olumsuz yönde etkilemedi.  Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, 2012 yılının ilk 6 ayında İsrail'e yapılan ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.7 düzeyinde artış gösterdi.

Rakamlar gerçeği haykırıyor
2008 yılında Suriye ile dış ticaret hacmimiz 2 milyar 97 milyon dolar olarak gerçekleşti. Türkiye, 1 milyar 136 milyon dolar ihracat yaparken, ithalatımız 961 milyon dolar olarak gerçekleşti. Küresel ekonomik krizin de etkisiyle 2009 yılında dış ticaret hacmi 1.9 milyar dolara geriledi ancak Türkiye'nin Suriye'ye ihracatı 2008'e göre yüzde 29 artarak, 1 milyar 454 milyon dolara yükseldi. Bu ülkeden yaptığımız ithalat ise yüzde 54 azalarak, 438 milyon dolar oldu. 2010 yılı ise ikili diplomatik, siyasi ve ekonomik ilişkilerde en parlak yıl oldu. Dış ticaret hacmi 2 milyar 835 milyon dolara çıkarken, Türkiye'nin Suriye'ye ihracatı 1 milyar 957 milyon dolara çıktı.

Hatlar kopuyor
Suriye'de olayların başladığı 15 Mart 2011 tarihinden bu yana Türkiye, Şam ile sadece siyasi ilişkileri koparmadı, ticari ilişkileri de gittikçe zedeledi. Nitekim bu durum rakamlara da yansıyor. 2011 yılında Suriye'ye ihracatımız 2010'a göre, yüzde 17 gerileyerek, 1 milyar 618 milyon dolara geriledi. 2012 yılının Ocak - Mayıs döneminde Suriye'ye ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 62 azalarak 693 milyon dolardan 265 milyon dolara indi. Suriye'den ithalatımız ise 295 milyon dolardan yüzde 88 azalışla 37 milyon dolara düştü. 1 Haziran - 24 Temmuz tarihleri arasında ise Suriye'ye sadece 70 milyon dolarlık ihracat yapabildik, bu ülkeden aynı dönemde yaptığımız ithalat ise sadece 10 milyon dolar!  Toplarsak 2012 yılında 24 Temmuz'a kadar Suriye'ye 335 milyon dolarlık ihracat yaparken, bu ülkeden yaptığımız ithalat 47.2 milyon dolarda kaldı!
Türkiye Suriye'den genelde petrol ürünleri ile pamuk ithal ederken, bu ülkeye akaryakıt, demir - çelik ürünleri, inşaat malzemeleri, makine, bitkisel yağ ve diğer sanayi ürünleri satıyordu.


Sınır kapıları ıssızlaştı
Suriye ile Türkiye arasında 6 sınır kapısı bulunmakta. Bunların isimleri şöyle: Akçakale, Cilvegözü, Karkamış, Öncüpınar, Yayladağı ve Nusaybin. 
Suriye ile ticaretin kötüleşmesi, sınır kapılarındaki giriş - çıkışları da olumsuz yönde etkiliyor.  Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Şanlıurfa ile Suriye arasında bulunan Akçakale Sınır Kapısı'ndan geçen yıl Ocak - Temmuz döneminde 125 bin 631 kamyon girip çıkarken, bu yılın Ocak - Temmuz döneminde bu rakam 631'e indi! Aynı dönemde 113 bin 287 yolcu Suriye'ye girip çıkarken, bu sene bu rakam sadece 7 bin 34 olarak gerçekleşti.
Kilis'le Suriye arasındaki Öncüpınar Sınır Kapısı'ndan 2011 yılında Ocak - Temmuz döneminde 45 bin kamyon ya da araç girip çıkarken, bu sene aynı dönemde bu rakam 22 bin 348'e geriledi. Yolcu giriş - çıkışları da aynı dönemde yüzde 73 azalışla 228 bin 599'dan 61 bin 416'ya düştü.

Kapılar yük taşımacılığına kapatıldı
İki ülke arasındaki 6 sınır kapısından Ocak - Temmuz 2011 döneminde 299 bin 462 araç giriş - çıkış yaptı. Girenlerin sayısı 149 bin 999 iken, çıkanların sayısı 149 bin 463'tü! 2012 yılının Ocak - Temmuz döneminde ise yüzde 71 azalışla bu rakam 88 bin 36'ya indi. 2011 yılının tümünde ise giriş - çıkış yapan araç sayısı 489 bin 465'ti. Geçen yıl Ocak - Temmuz döneminde 780 bin yolcu giriş - çıkışı olurken, bu sene aynı dönemde bu rakam yüzde 68 azalışla 248 bin 642'ye indi. Geçen yılın tümünde 642 bin 575 insan Türkiye'den Suriye'ye geçti. Suriye'den Türkiye'ye gelenlerin sayısı ise 642 bin 822 idi. Toplam rakam da 1 milyon 285 bin 397'ye ulaşıyordu. Bu rakamlar ikili ilişkilerin hem yük taşımacılığı, hem de insani ilişkiler açısından ne kadar kötüleştiğini ortaya koymaktadır. Türkiye ile Suriye arasındaki sınır kapıları ise 24 Temmuz itibariyle yük taşımacılığına kapatıldı. Yolcu taşımacılığı ise Akçakale ve Yayladağı kapılarından devam ediyor. Islahiye ve Çobanbey demiryolları kapalı, Nusaybin Demiryolu ise halen açık!

Yabancı TIR'lar da giremeyecek
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Suriye ile olan gümrük kapılarının kapatılmasının söz konusu olmadığını, işlemlerin geçici olarak askıya alındığını söyledi. Bakan Yazıcı, Suriye ile Türkiye arasında bulunan Cilvegözü, Öncüpınar, Karkamış kara kapılarında verilmekte olan gümrük hizmetlerine ilişkin bir açıklamada bulundu. Açıklamaya göre, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının gerek ticari, gerekse yolcu olarak Suriye'ye çıkış gümrük hizmetleri, Suriye ve üçüncü ülke plakalı araçların uluslararası ticarete yönelik giriş ve çıkış gümrük hizmetleri durduruldu. Buna karşılık, Suriye vatandaşlarının ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak ülkemize giriş ve çıkış gümrük hizmetleri devam edecek. Üçüncü ülke vatandaşlarının Türkiye'ye girişlerine ise izin veriliyor. Herhangi bir nedenle Suriye'den iade edilen eşyalar da Türkiye'ye sokulabiliyor.