Japonya büyük Tokyo depremine nasıl hazırlanıyor?

FOTO ALTI: Japonya'da depreme en dayanıklı binalarda 'kauçuk izolatör mesnet' denilen ve devasa davullara benzeyen deprem yalıtım malzemeleri kullanılıyor. Son derece pahalı olan sistem Türkiye'de de şu ana kadar 100 bina da uygulandı.

YENİ MESAJ / DETAY HABER

Dünyanın aktif yanardağlarının yüzde 10'unun yer aldığı fay hatlarının üzerinde yer alan Japonya'da yılda irili ufaklı yaklaşık 1500 deprem meydana geliyor. Dört büyük adadan oluşan ülkede bu depremler okyanusun kıyısında veya altında gerçekleşirse tsunami denen dev dalgalar da oluşuyor. Japonya'nın sarsıntı şiddetine göre şindo denilen kendi deprem şiddeti ölçme sistemi var. Şindo'da büyüklükler 0'dan 7'ye kadar uzanıyor. Çok şiddetli depremler 7 büyüklüğünde oluyor ve son 28 yıl içinde bu büyüklükte 5 deprem olmuş. Bunlar şöyle: 1995 Kobe depremi, 2004'te 46 kişinin ölümüne ve hızlı trenin raydan çıkmasına yol açan Çuetsu depremi, Mart 2011'deki deprem, 2016'daki Kumamoto depremi, 2018'deki Hokkaido depremi. Japonya'nın diğer ülkelerden en önemli farkı, ülkenin deprem gerçeğini kabul etmesi ve ona göre davranıp, hazırlık yapması.

Yıkıcı depremler oluyor

Son 30 yılda Japonya'da 6 ve üzeri şiddetinde en az 28 deprem oldu. Bunların arasında en ölümcül olanları Ocak 1995'te 7.2 büyüklüğündeki Kobe'de yaşanan Büyük Hanşin Depremi ve Mart 2011'de Fukuşima'yı vuran 9.0 büyüklüğündeki Büyük Doğu Japonya Depremi idi. İlkinde çıkan yangınların etkisiyle yaklaşık 6 bin 200, ikincisinde dev tsunaminin etkisiyle kaybolanlar dahil yaklaşık 22 bin 500 kişi hayatını kaybetti.

Hazırlıklar sürekli revize ediliyor

Deprem geçmişi nedeniyle Japonya dünyada diğer ülkelere göre depreme en hazırlıklı ülke olarak tanınıyor. Tokyo Metropol yönetimi, binaları depreme daha da dayanıklı hale getirerek yeni revize ettiği plana göre 2030'a dek Tokyo'yu doğrudan vurması beklenen 9 şiddetindeki çok büyük bir depremde yaşanacak can kaybını ve maddi hasarı bir önceki tahmine göre yüzde 30 indirecek önlemler alacağını açıkladı. Önceki tahmine göre böyle bir depremde Tokyo'da 61 bin kişinin öleceği ve 194 bin binanın da zarar göreceği tahmin ediliyordu.

En ince ayrıntılar bile düşünülüyor

Metropol yönetimi, yeni ortaya çıkan risk faktörlerine göre de tedbir almayı sürdürüyor. Örneğin şehirde gökdelenlerin sayısının artmasıyla bir deprem sırasında elektriğin kesilmesi tehlikesi karşısında her kata jeneratör ve batarya sisteminin kurulması düşünülüyor. Plana göre toplanma merkezlerinde Wi-Fi noktaları kurulması da var. Son olarak afet zamanında yerel düzeyde liderlik yapabilecek insanların yetiştirilmesi var.


İnşaatlar ve mevzuatlarda neler var?

İTÜ Afet Yönetimi Enstitüsü ve İnşaat Fakültesi öğretim görevlisi Fatih Sütçü, Japonya'da Tokyo Institute of Technology ile birlikte deprem yalıtımı üzerine çalışmalarına devam ediyor. Sütçü, Japonya'da birçok bölgede zeminin aslında bina inşa etmek için pek elverişli olmadığını anlatıyor. Ancak zemin etüt ve bunun sonucunda gerekiyorsa zemin iyileştirmesine çok önem veriliyor. Ayrıca zayıf zeminlerde öncelikle binaların temelleri atılırken 60-70 metre derinliğe inen kazıklar çakılıyor. Böylelikle binanın neredeyse üçte biri toprak altında kalarak binanın yükleri sağlam zemin tabakalarına aktarılıyor. Sütçü, ayrıca Japonya'da depreme dayanıklı evler ve binaların depremle beraber sallanacak şekilde izolatörlü inşa edildiğini anlatıyor. Bu tür binalardan Japonya'da 8 bin adet, Türkiye'de ise 100 adet olduğunu söylüyor. Bunlardan dördü, İstanbul'daki Başakşehir Çam Sakura Şehir Hastanesi gibi hastane olarak hizmet veriyor. Japonya'da depreme en dayanıklı binalarda 'kauçuk izolatör mesnet' denilen ve devasa davullara benzeyen deprem yalıtım malzemeleri kullanılıyor.

Deprem bilinci ve farkındalık çok gelişmiş

Japonya'da afet önleme sistemi hayata entegre olmuş durumda. Ülkede kullanılan akıllı cep telefonlarının hemen hepsinde deprem vurmadan 5-10 saniye önce insanların kendilerini korumaya almasını sağlayan bir deprem erken uyarı sistemi kurulu. Ayrıca isteyenler Safety Tips (Güvenlik İpuçları) veya Yurekuru adlı erken uyarı sistemi uygulamalarını da indirebiliyor. Bu sistem sayesinde cep telefonlarına mesaj geliyor, fabrikalar duruyor, trenler otomatik olarak duruyor, doğal gaz kesiliyor. İnsanlar da cep telefonlarına gelen mesaj sayesinde depremin daha da şiddetlendiği S-dalgaları gelmeden tedbir alıyor. Ülkede depremden önce ve deprem sırasında şunlar yapılıyor:
• Japonya'da kurallara göre her evde afet öncesinde acil durum kiti bulunduruluyor.
• Daha okul öncesinden itibaren çocuklara doğal afet tatbikatları yaptırılıyor.
• Deprem sırasında herkes ne yapacağını biliyor. Örneğin, masa gibi sağlam bir eşyanın altına girmeleri ya da en azından başlarını yastıkla korumaları öneriliyor.
• Deprem bitene dek hareket etmemeleri veya dışarı fırlamamaları öneriliyor.
• Aynı şekilde yüksek bir binada iseniz sarsıntı bitene dek binadan çıkmamanız ve camlardan uzak durmanız, asansördeyseniz her katın düğmesine basıp hemen inmeniz gerekiyor.
• Depreme dışarıda yakalananların ise açık alanda durmaları gerekiyor.
• Deprem sonrasında ise insanlara bölgesel toplanma ve acil durum merkezlerine gitmeleri salık ediliyor.