İş ve aş yok, büyüme kalitesiz!

TMMOB Makina Mühendisleri Odası, her ay hazırladığı sanayinin sorunları bülteninin 73'ncüsünü büyümenin işgücü, bölüşüm ve istihdama etkisi konusuna ayırdı. TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, BDDK verileri kullanılarak yapılan analizde izlenen büyüme çizgisinin kalitesizliğine dikkat çekilerek, işgücünün bundan yararlanamadığı, hatta önceki döneme göre gelir payı kaybettiği, bu tür büyümenin istihdam yaratmadığı, işsizliği azaltmadığı ve sürdürülebilir olmadığı, faiz indirimiyle devamında ısrarında ise önemli kırılmalara yol açacağı görüşlerine yer verildi. Sanayinin sorunları bülteninde yer verilen analize göre bu dönemde hem milli gelir pastasının bölüşümünde hem de işsizlerin işe kavuşmasında olumlu sonuçlar yaşanmadı. 2021 ikinci çeyreğin büyümesinden işgücü, önceki çeyreğe göre 4 puan gelir kaybı yaşadı ve dönemin gayri safi katma değerinden 2020'nin 2. çeyreğinde aldığı pay yüzde 37 iken bu yılın 2. çeyreğinde yüzde 33'e kadar geriledi. Buna karşılık kâr, faiz, rantın payı yüzde 42.8'den yüzde 49.8'e yükseldi. Bu, açık bir bölüşüm bozulmasıdır. Başka bir ifade ile büyüdü denen milli gelir pastası, bölüşüme geldiğinde işgücü için büyümedi, tersine pay azaldı.

İstihdama da yansımadı

Kalitesiz büyümenin istihdama da yansımadığına değinilen bültende kredi pompalaması, ihracat zorlaması ile gerçekleşen; yan etki olarak yüksek enflasyon ve daha da kırılganlaşan cari denge sorunları yaratan bu kalitesiz büyüme, ülkenin en ağır sorunu istihdama, işe erişime de pek yaramadı. İkinci çeyrekte milli gelirdeki büyüme yüzde 22'de seyrederken istihdamdaki artış işten çıkarma yasaklarının da etkisiyle ancak yüzde 10'da kaldı. Yasak önlemi olmasa, daha düşük bir istihdam söz konusu olacaktı. Nitekim, yasakların kalkmasından sonra istihdamda yaşananları üçüncü ve son çeyrekte izlemek mümkün olacak. Ekonominin omurgası sanayide de flaş büyüme yaşansa da bu, istihdama olumlu katkı yapmadı. Temmuz ayı işgücü–istihdam verileri, uzun zamandır eve çekilen çalışabilir nüfusun işgücü piyasasına girdiğini, ama her 6 iş arayandan ancak 1'inin iş bulabildiğini oraya koydu. Temmuz'da dar tanımlı işsizlik yüzde 12'ye çıkarken geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 24'e yaklaştı ve sayı olarak 8.5 milyonu buldu. Özetle, kalitesiz büyümenin sonuçları emek kesimlerine iş ve aş olarak yansımamış görünüyor.