İnsanlığı olmayanın dini de olmaz

İmam Musa Kâzım (a.s.) şöyle buyurdu:

"Ey Hişam! Akıllı insan, içinde yalana karşı bir eğilim olsa da yalan söylemez.

Ey Hişam! İnsanlığı, kişiliği olmayanın, dini de olmaz. Aklı olmayanın da insanlığı, kişiliği olmaz. En yüksek mertebede olan insan, dünyayı kendisi için bir değerli pay olarak görmeyen kimsedir. Sizin bedenlerinizin asıl fiyatı cennettir. Bedenlerinizi cennetten başka bir fiyata satmayın.

Ey Hişam! Emîrü'l-Mü'minin Ali (a.s.) şöyle derdi: 'Bir insanın akıllı olduğunun belirtisi şu üç hasleti üzerinde taşıyor olmasıdır: Bir soru sorulduğu zaman cevap verir. İnsanların konuşmakta güçlük çektikleri durumlarda konuşur. Ailesinin yararına olan görüşler ortaya koyar. Bu üç özelliği üzerinde taşımayan insan ahmaktır.'

Emîrü'l-Mü'minin devamla şunları söyledi: 'Bir meclisin başköşesine ancak bu üç özelliği ve özelliklerden birini üzerinde taşıyan kimse oturur. Bir kimsede bu özellikler yoksa ve gidip meclisin başköşesine oturursa, o kimse ahmaktır.'

Hasan b. Ali(aleyhisselâm) şöyle demiştir: 'Bir ihtiyacınızı gidermek istediğinizde, onu ehlinden isteyin.'

Orada hazır bulunanlar dediler ki: 'Ey Resûlullah'ın oğlu, ehli kimdir?" Dedi ki: 'Allah'ın Kitabında kıssalarını anlattığı, andığı ve haklarında, 'Ancak temiz akıl sahipleri öğüt alıp düşünürler' (Zümer, 9) dediği, akıl sahibi kimselerdir.'

Ali b. Hüseyin (Zeynü'l-Abidin aleyhisselâm) şöyle der: 'Sâlihlerle oturmak, sâlih olmaya götürür. Âlimlerin davranışları, aklı artırıcı etkinliğe sahiptir. Âdil valilere itaat etmek, onur ve izzeti artırır. Malı verimli kılmak da, kişiliğin tamam oluşunun göstergesidir. Doğruyu öğrenmek isteyenlere doğruyu göstermek, nimetin hakkını vermektir. Başkasına eziyet etmekten vazgeçmek, akim olgunluğunun göstergesidir. Bedenin dünya ve ahirette rahat etmesi de akıldandır.'

Ey Hişam! Akıllı insan, kendisini yalanlamasından endişe ettiği kimseyle konuşmaz. Vermemesinden korktuğu bir kimseden, bir şey istemez. Güç yetiremeyeceği şeyi vaat etmez. Hak ettiğinden fazlasını ummaz. Üstesinden gelemeyip elden kaçıracağından korktuğu şeyi, gerçekleştirmeye kalkışmaz.