İmam Hasan Askeri’den sonra çıkan fırkalar -1-

İkinci fırka: Hasan el-Askeri'nin ölmediğine inananlar

Bunlara göre; Hasan b. Ali b. Muhammed el-Hâdî sağdır, zira İmam'ın, yerine kendi soyundan bir halef bırakmadan ölmesi câiz değildir, yeryüzü İmam'sız olamaz.

Ali b. Muhammed el-Hâdî oğlu Hasan'ın imametini vasiyet ederek işaret ettiğine, yeryüzünün de bir an bile İmam'sız kalmayacağını bildirildiğine göre, gâib olan Hasan el-Askerî ortaya çıkacak ve sonra tekrar gâib olacaktır. Çünkü O, Kâim'dir.

Kummî ise, "İmam, soyundan birini halef bırakmadan ölemez, bu yüzden O, diridir ve gâib'dir" demiştir.  

ÜÇÜNCÜ FIRKA: HASAN EL-ASKERÎ'NİN KÂİM OLDUĞUNA İNANANLAR

Bu fırka, Hasan el-Askerî'nin ölmüş olmasına rağmen yaşamını sürdürdüğüne inanır. 

O, Kâim'dir; çünkü kâimlik ölümden sonra vâki olur. Hasan el- Askerî'nin öldüğünde şüphe yoktur, halefinin olmadığı da âşikârdır. Yeryüzü İmam'sız kalmayacağına göre, Hasan el-Askerî ölümden sonra diri olan Kâim'dir. 

Hz. Ali'nin, "Allah, yeryüzünü, delillerinin ve ayetlerinin bâtıl olmaması için açık veya gizli bir Hüccet'ten hâli kılmaz" şeklindeki beyanı, Hasan el-Askerî'nin ölümünden sonra yaşadığına delildir, demişlerdir.  

DÖRDÜNCÜ FIRKA: HASAN EL-ASKERÎ'NİN ÖLDÜĞÜNE İNANANLAR

Hasan el-Askerî'nin ölümü, babası ve dedelerinin ölümü gibi gerçektir. Bu, yalan üzerinde ittifak etmeyecek insanların haberleri ile sabittir. 

Bu fırkaya göre, Hasan el-Askerî'nin yerine geçecek halefi olmayınca İmamlık son bulmuştur. Yani Hasan el-Askerî'den sonra İmam yoktur. 

Hz. Muhammed'den (s.a.a.) sonra nübüvvet nasıl son bulmuşsa, Hasan el-Askerî'den sonra da imamet son bulmuştur. Bu mâkul bir şeydir. 

Ebû Abdillah Ca'fer b. Muhammed'e, yeryüzünün İmam'dan hâli kalıp kalamayacağı sorulduğunda; "Allah, kulların günahları yüzünden kızarsa, yeryüzünden Hüccet'ini kaldırabilir" dediğini delil getirmiş ve Allah'ın dilediğini yapacağını söylemişlerdir. Ayrıca bunlar, Kâim'in kıyamını ve Mehdî'nin hurucunu (gelmesini) gerekli bulmazlar.
 
BEŞİNCİ FIRKA: HASAN EL-ASKERÎ'NİN SOYUNDAN BİRİSİNİN GELECEĞİNE İNANANLAR

Bu fırkaya göre, Hasan el-Askerî ölmüş, imamet Hasan el-Askerî'nin soyundan birisi gelene kadar kesilmiştir.

Allah dilerse Hasan el-Askerî'yi veya atalarından birini İmam olarak geri gönderebilir. Bu, Hz. Muhammed ile Hz. İsa arasındaki fetret durumuna benzer.

Hasan el-Askerî ölmüştür ve halefi de yoktur. Amcası veya kardeşi halef olamayacağına göre, kıyamete yakın O'nun soyundan birisi ortaya çıkacaktır, demişledir.  

ALTINCI FIRKA: İMAM'IN ALİ B. MUHAMMED EL-HÂDÎ'NİN SAĞLIĞINDA ÖLEN OĞLU MUHAMMED OLDUĞUNA İNANANLAR

Bu fırkanın iddia ettiğine göre; Hasan el-Askerî ve kardeşi Ca'fer gerçekte İmam değillerdir. Asıl İmam, babasının (Ali el-Hâdî) sağlığında ölen Muhammed'dir. 

Bunlara göre, Hasan el-Askerî ve kardeşi Ca'fer babalarından imametleri konusunda herhangi bir nass veya vasiyet bulunmadığı halde imamet iddia etmişlerdir. 

Hasan el-Askerî halef bırakmadan öldüğünden, Ca'fer de fıskı ve günahlarıyla meşhur olduğundan İmam olamaz. 

İmam'ın belli şartlara hâiz olması gerekmektedir. Ali b. Muham- med el-Hâdî'nin, oğlu Ebû Ca'fer Muhammed'i işaret etmesi sonucu Ebû Ca'fer Muhammed'in İmam ve Kâim Mehdî olduğu kabul edilmelidir. 

Ayrıca Ebû Ca'fer Muhammed'in oğlu vardır.

Kimileri de Ebû Ca'fer Muhammed'in ölmediğini, babasının onu korkudan gizlediğini ("gayyebehû") söylemişlerdir. Eğer Muhammed'in imameti, Hasan el-Askerî ve Ca'fer'in imameti gibi bâtıl olursa, geçmiş İmamların da imameti bâtıl olur. Bu ise mümkün değildir, demişlerdir.  

YEDİNCİ FIRKA: HASAN EL-ASKERÎ'NİN, KARDEŞİ CA'FER'İ VASİYET ETTİĞİNDEN HAREKETLE İMAM'IN CA'FER OLDUĞUNA İNANANLAR

Bunlara göre, Hasan el-Askerî halef bırakmadığı için kardeşi Ca'fer'i vasiyet etmiştir. 

Bu fırkanın reisi, Ali b. Tahir el-Hazzaz'dır. Önceleri "Fathiy- ye" fırkasına mensup olan bu kişi, daha sonra insanları Ca'fer'in imametine davet etmiştir.

Hasan el-Askerî'nin, kardeşi Ca'fer ile mücadele içinde olduğu doğrudur. Buna rağmen, "Hasan el-Askerî kardeşini niye vasiyet etmiş" denirse; buna aralarındaki mücadelenin zâhirde cereyan ettiği, hakiki olarak böyle bir mücadelenin olmadığı, ikisinin arasında herhangi bir ihtilâfın bulunmadığı ve anlaştıkları seklinde cevap verilebilir, demektedirler. 

SEKİZİNCİ FIRKA: İMAMETİN CA'FER'E BABASI ALİ B. MUHAMMED EL-HÂDÎ'DEN İNTİKAL ETTİĞİNE İNANANLAR

Bu fırka mensuplarının görüşleri söyle özetlenebilir: Ali b. Muhammed el-Hâdî'nin oğlu Ca'fer, İmam'dır. Ca'fer'e imamet babasından intikal etmiştir.

Hasan el-Askerî'nin imameti yanlıştır. Buna göre imamet büyük oğulun hakkıdır. Hasan el-Askerî geride halef bırakmadan ölünce bunlar, yanıldıklarını anladılar.

Çünkü İmam, yerine bırakacağı oğlu olmadan ölmez veya imamet, çocuğu olmayanda bulunmaz.   Bu bakımdan Hasan el-Askerî'nin imamet iddiası bâtıldır. 

Eğer, "İmamet, Ca'fer'e kardeşi Hasan'dan geçmiştir" denirse, Ca'fer es-Sâdık'ın, "Hasan ve Hüseyin hariç imamet, kardeşten kardeşe geçmez" sözü hatırlatılır. O halde, Ca'fer'e imamet, kardeşinden değil babasından vasiyetle geçmiştir.  

DOKUZUNCU FIRKA: HASAN EL-ASKERÎ'NİN OĞLU OLMADIĞINDAN İMAMETİN CA'FER'E GEÇTİĞİNE İNANANLAR

Bunlar Fathiyye gibi inanırlar. Bu fırkanın fıkıh ve kelamcılarına göre İmam, Hasan el-Askerî'dir.

Babasından vasiyetle İmam olmuştur. Hasan'ın oğlu olmadığından, İmam, kardeşi Ca'fer'dir. İmamet en büyük okula geçer. Bunlar Ca'fer es-Sâdık'ın oğlu Abdullah'ın durumunu inançlarına delil olarak öne sürerler.

Abdullah, babasının ölümünden sonra kısa bir müddet vârisi olarak İmam olmuştu; ancak kendisine halef bırakmadığı için vefat edince imamet, kardeşi Mûsâ el-Kâzım'a geçmiştir. Bu durumda imametin en büyük okula geçmesi kuraldır.

İmam, kendi soyundan gelen halef bıraksaydı, imamet kardeşe geçemezdi. O halde, "imamet, kardeşten kardeşe geçmez" düsturu ihlal edilmemiş olur. İmamet, zarûret halinde kardeşten kardeşe geçebilir, demişlerdir.   (Prof. Dr. Haydar Baş Hasan el-Askeri ve İmam Mehdi eserinden)