İhracat Mayısta da ağır yaralı

 

RECEP BAHAR / HABER ANALİZ

 

Türkiye'nin ihracatı, Nisan ayında olduğu gibi Mayısta da yüzde yaklaşık 40 oranında geriledi. Mayıs 2020'de yaptığımız ihracat, Mayıs 2019'a göre yüzde 40.88 azalarak 9 milyar 964 milyon dolara, ithalat ise yüzde 27.69 azalarak 13 milyar 406 milyon dolara geriledi. Nisan ayında ithalat yaklaşık yüzde 3 oranında artış göstermişti. Mayıs ayında ihracat 6 milyar 891 milyon dolar, ithalat ise 5 milyar 135 milyon dolar azaldı. İthalatın tutar olarak daha az gerilemesinde 'petrol, doğal gaz ve ara malı' ithalatının koronavirüs salgını süresince azalsa da kesintiye uğramaması etkili oldu. Mayıs ayında dış ticaret açığı 3 milyar 442 milyon dolar olarak gerçekleşti. Oysa Mayıs 2019'da açık sadece 1 milyar 686 milyon dolardı. Mayıs 2019'da ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 90.9 iken; Mayıs 2020'de bu oran yüzde 74.3'e düştü. 

 

İlk 5 aylık tablo

 

İhracat bu yılın ilk 5 ayında 61 milyar 626 milyon dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın ilk 5 aylık ihracatı ise 76 milyar 730 milyon dolardı. İhracatta 5 aylık periyotta yüzde 19.68 düşüş yaşandı. Fakat benzer bir düşüş ithalatta bu oranda yüksek olmadı. Geçen yılın ilk 5 ayında 87 milyar 86 milyon dolar olan ithalat, bu yılın aynı döneminde yüzde 5.14 azalışla 82 milyar 612 milyon dolara indi. Bu arada son 12 aylık ihracat ise yüzde 8.4 düşüşle 165 milyar 732 milyon dolar oldu. 

 

Kritik soru

 

Peki, ithalat pandemiden kısmen etkilenirken, ihracatta neden yüksek oranlı bir çöküş yaşandı? Türkiye'nin Ocak-Mayıs 2020 dönemi ithalatı analiz edildiğinde 82.6 milyar dolarlık ithalatın 62.8 milyar dolarlık kısmını ham madde ya da ara mallar teşkil ediyor. 11.1 milyar dolarlık da yatırım malları (makine vesaire) bulunuyor. Tüketim mallarının boyutu ise sadece 8.3 milyar dolar... İhracatımızın ise 24.2 milyar doları tüketim, 30.2 milyar doları ham madde (ara mal), 6.7 milyar doları ise yatırım (sermaye) malı... Pandemi süresince tekstil, hazır giyim, bitmiş otomobil gibi tüketim noktaları darbe alınca, Türkiye'nin ihracatı ciddi ölçüde geriledi.

Öte yandan Mayıs ayında takvim etkisinin de ihracata olumsuz şekilde etki yaptığı görülüyor. Nitekim 2020 yılı Mayıs ayının; 1 Mayıs, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı ile Ramazan Bayramını ihtiva etmesi, sokağa çıkma yasakları ve hafta sonu tatilleri göz önünde bulundurulduğunda 2019 yılı Mayıs ayındaki 22 iş günü, 2020 yılı Mayıs ayında 16 iş gününe geriledi. Pandemi sürecinde ihracatımız yıllık bazda gerilemesine rağmen, Mayıs ayında Nisan ayına kıyasla yüzde 10.84 artış gösterdi. 

 

Avrupa pazarları ağır yaralı

 

Nisan ayında olduğu gibi Mayıs ayında da Türkiye'nin ihracatının yarısını gerçekleştirdiği Avrupa pazarı çöktü. En güçlü pazarımız Almanya'ya ihracat yüzde 41.7 azalarak, 1 milyar 578 milyon dolardan 919 milyon dolara indi. ABD pazarına ihracat ise yüzde 1.42 artışla 869 milyon dolardan 882 milyon dolara yükseldi. ABD ilk kez en çok ihracat yapılan ikinci ülke konumuna çıktı. Üçüncü sıradaki Irak'a ihracat yüzde 32.6, İngiltere'ye ihracat yüzde 37.09, Fransa'ya ihracat ise yüzde 45.2 düştü. İran'a ihracat yüzde 76.2 geriledi. Buna karşılık Çin'den yapılan ithalat yüzde 8.81 artışla 1 milyar 863 milyon dolara çıktı. Irak'tan yapılan ithalat ise yüzde 657 artışla 730 milyon dolara yükselmesi dikkat çekti. Rusya'dan yapılan ithalat ise yüzde 38.2 düşüş gösterdi. 

 

Otomotiv geri döndü

 

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Mayıs ayı ihracat rakamlarının dökümünü ortaya koydu. Mayıs ayının ihracat lideri, Nisan ayında 5. sıraya gerileyen otomotiv sektörü oldu. Sektör, 1 milyar 203 milyon dolarlık ihracat ile yeniden ilk sıraya çıkarken, 1 milyar 177 milyon dolar ihracat ile Kimyevi Maddeler sektörü ikinci, 840 milyon 203 bin dolara ulaşan Hazırgiyim sektörü üçüncü oldu. Geçtiğimiz yılın aynı ayına göre Otomotiv sektöründe yüzde 56.3, Kimyevi Maddeler sektöründe yüzde 39.1, Hazırgiyimde yüzde 48.2 oranında düşüş gerçekleşti. Mayıs ayının en güçlü performansına imza atanlar ise yüzde 13.4 artışla 159.6 milyon dolar ihracata ulaşan Yaş Meyve Sebze, yüzde 7.8 artışla 58.2 milyon dolara ulaşan Gemi ve Yat sektörleri oldu. 

 

İhracatçının yol haritası

 

TİM Başkanı İsmail Gülle, yaşanan küresel şokun etkisiyle Türkiye'nin ihracatının Mart ayının ortalarından itibaren geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre aylık bazda düşüşlerle karşı karşıya kaldığına işaret ederek, "Ülkemiz daha önce kriz dönemlerinde ihracatta kaçınılmaz olarak benzer düşüşler yaşamış olsa da, kayıplarını her zaman hızla telafi ederek ihracatta yeni rekorlara ulaşmayı başardı. Normalleşme dönemi ve sonrasında, ihracatta beklentimiz 'normalin de ötesi'. İnanıyoruz ki, salgının sona ermesinin ardından ihracatçılarımız yaşanan bu kaybı fazlasıyla telafi edecektir" dedi. Bu süreçte Türkiye'nin ve ihracatın geleceği için TİM tarafından yürütülen eylem planlarına ilişkin bilgi veren Gülle, ülkemizde tıbbi koruyucu malzemede sorun yaşanmaması hedefiyle başlatılan 'ÜreTİM Seferberliğini'nde günlük 50 milyon maske üretimine ulaşıldığını, büyükelçilerin katılımıyla düzenlenen TİM Export Talks panellerinde Covid-19 süreci ve sonrasında ticaretin yönünün çizildiğini belirtti.