Devlet Bitcoin'e el attı

RECEP BAHAR/DETAY HABER

Son bir ayda yüzde 157 oranında değer kazanan Bitcoin'e Türkiye'de artan ilgi, kamu kurum ve kuruluşlarını harekete geçirdi. Türkiye'deki yaklaşık 50 bin Bitcoin yatırımcısının gözü kulağı devletin yapacağı 'Bitcoin tanımı'nda. Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) üçgenindeki müzakerelerden çıkacak 'Bitcoin' tanımı, dijital çağın parasının Türkiye'de nasıl vergilendirileceğini de belirleyecek. Kanunu ve mevzuatı değerlendiren KPMG Türkiye Vergi Bölümü Başkanı Abdulkadir Kahraman, dünyadaki uygulamaları anlattı. Kahraman, Türkiye'de SPK'nın bu tanımı yapmaya yetkili olduğunu söyledi.

"Neredeyse 'dolarizasyon' tanımının yerini 'bitcoinizaszyon'a bırakacağı bir süreç yaşıyoruz" diyen Kahraman, Bitcoin arzının 21 milyon Bitcoin ile sınırlı olduğunu tedavüldeki 16 milyon Bitcoin'in piyasa değerinin ise 317.7 milyar doları aştığını kaydetti. Kahraman Türkiye'de henüz yeni olan Bitcoin işlemleriyle ilgili uygulamalarda Avrupa ve ABD'nin hayli yol aldığını belirterek, dünyadaki mevcut tabloyu şöyle özetledi:

ABD, doğrudan vergilendiriyor

ABD Vergi İdaresi (IRS) tarafından yayımlanan "Sanal Para Rehberi - Virtual Currency Guidance, Notice 2014 - 21" ile yapılan açıklamalara göre, Bitcoin gibi sanal paralar varlık/mal olarak kabul edilmekte. Diğer bir deyişle, Bitcoin ABD'de vergileme açısından varlık veya mal olarak değerlendiriyor. 

Avrupa Birliği'nde Avrupa Adalet Divanı Kararına göre Bitcoin işlemleri para, banknot ve madeni paralara ilişkin işlemlerle ilgili hüküm kapsamında KDV'den muaf. Bitcoin alım-satımı KDV'den muaf olsa da Bitcoin işlemlerinden elde edilen kazanç, 'sermaye değer kazancı veya gelir vergisi' gibi diğer vergilere tabi olabilir ve vergileme AB ülkesine göre değişir. İngiltere'de ise Bitcoin döviz olarak değerlendiriliyor.

Döviz kazanç ve zararlarının tabi olduğu kurallar, Bitcoin işlemleri için de geçerli. Danimarka'da ise sanal para alım - satımları ve sanal para satışlarından elde edilen kazançlar vergiden istisna. Japonya'da Bitcoin satışı, 1 Temmuz 2017 tarihinden itibaren tüketim vergisinden muaf. Ülkede sanal para emtia olarak kabul ediliyor. Sanal para birimleri, 'ödemeleri yaparken kullanılabilen ve dijital olarak aktarılabilen' varlık benzeri değerler olarak tanımlanıyor. Bu nedenle, Bitcoin ticaretinden elde edilen kazançlar işletme kazancına dahil. Buna göre gelir ve sermaye kazançları vergisi amaçlarıyla işleme tabi tutuluyor. Avustralya Vergi İdaresi'ne göre Bitcoin 'para veya yabancı para/döviz' değil, değer artış kazancı elde edilebilecek bir varlık. 

Türkiye'de durum ne?

Abdulkadir Kahraman, Türkiye'deki durumu ise şöyle değerlendirdi: "Konu 'kurumlar vergisi' olunca değerlendirme kolay. Çünkü kurumların elde ettikleri her tür kazanç kurumlar vergisine tabi. Para olarak kabul edilse bile. Bitcoin kazancını elde eden 'gerçek kişi' olduğunda sorun karmaşık hale geliyor. Çünkü Gelir Vergisi Kanunumuz gelir unsurlarını tek tek saymış. Buuna göre yedi gelir unsuru veya türü var. Vergileme için gelirin bunlardan birinin kapsamında olması şart. Diğer taraftan gerçek kişiler açısından GVK'na göre bir ödeme aracı olan paranın (ister yerli ister yabancı olsun) değer artışları vergiye tabi değil. Şimdi karar verilmesi gereken Bitcoin gelirlerinden önce Gelir Vergisi Kanunu'nda elde edilen kazancın niteliği."

Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Merkez Bankası ve SPK'nın konuyu değerlendirdiğini vurgulayan Kahraman, Bitcoin'in 'menkul kıymet', 'emtia' veya 'para' olarak tanımlanması alternatifleri üzerinde durulduğunu belirtti. Kahraman, şunları söyledi: "Sonuç olarak Bitcoin alım satımından elde edilen kazancın vergilendirilmesi 'diğer sermaye piyasası aracı' veya 'gayri maddi hak olması' ile mümkün olacak. SPK yetkisinin kullanıp Bitcoin için 'diğer sermaye piyasası aracı' adlandırmasını yaparsa elde edilen kazançlar Gelir Vergisi Kanunu geçici 67'nci maddesi kapsamında değerlendirilebilecektir. Bu çerçevede SPK'nın Bitcoin'i 'diğer sermaye piyasası araçları' kapsamında alması en doğru yaklaşım görünüyor."