Müsilaj, Marmara'da dipte yoğunlaşıyor

İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yelda Aktan, müsilajın Marmara Denizi'nde dipte yoğun olduğunun göründüğünü, tek hücreli bitkisel canlıların aşırı artışı ve ölümü sonrasındaki ayrışma sürecinde bakteriyel faaliyetlerle birlikte müsilajın zamanla deniz yüzeyine taşındığını bildirdi.
Prof. Dr. Aktan, müsilajın yaklaşık son 20 yıldır ara ara gündeme geldiğini, bazı dönemlerde ise çok yoğun olarak kendisini gösterdiğini söyledi. Marmara Denizi'nin hem insan baskısı hem de endüstriyel faaliyetler yönünden çok yoğun kullanıldığını kaydeden Aktan, kıyısal alanların bundan çok etkilendiğini, yoğun faaliyet sonucunda organik madde girişinin (atıkların) müsilaja neden olduğunu dile getirdi.

Prof. Dr. Aktan, bu duruma tek hücreli canlı fitoplanktonun neden olduğuna dikkati çekerek, "Ekosistemin dengesi bozuldukça, besin tuzları ve organik madde miktarı arttıkça bazı türler aşırı derecede artış gösteriyor. Daha sonra bunların ölümüyle birlikte parçalanma, ayrışma sürecinde ortamdaki bakteriyel faaliyetle birlikte müsilaj ortaya çıkıyor" dedi.

Müsilajın aslında tüm su kolonunda bulunduğu, zaman zaman su yüzeyine çıktığında görünür hale geldiğini vurgulayan Aktan, atık girdisi devam ettiği sürece Marmara Denizi'nin tümünün bundan etkilendiğini kaydetti. Prof. Dr. Aktan, akıntılarla birlikte su hareketlerinin yetersiz olduğu bölgelere yerleşen müsilajın orada daha uzun süre kaldığını, su hareketlerinin olduğu bölgeler ve dinamik ortamlarda ayrışma süreciyle ekosistemin toparlanmasının daha kolay hale geldiğini söyledi.
Müsilajla ilgili kendilerine çok sayıda görüntü geldiğinin altını çizen Aktan, şöyle devam etti:
"Marmara Denizi'nde müsilaj şu anda gelen görüntülerden de görüldüğü gibi dipte yoğun bir şekilde gözleniyor. Tek hücreli bitkisel canlıların aşırı artışı ve ölümü sonrasında meydana gelen ayrışma sürecinde bakteriyel faaliyetle birlikte oluşan müsilaj zamanla deniz yüzeyine taşınıyor. Aslında müsilaja sebep olan bu türleri çok yoğun şekilde tüm su kolonunda görüyoruz. İstanbul Boğazı ise daha dinamik bir sisteme sahip. Akıntılarla daha kolay ve hızlı bir şekilde kendisini toparlayabiliyor. Müsilajın oluşumunda rol oynayan bu canlılar, Marmara Denizi'nin doğal florasında bulunan türler ve bu canlıların hepsi Boğaz'da da var ama orada uzun süre kalıcı olarak artış yapamıyorlar ya da sadece müsilaj denizin daha durgun bölgelerinde, hareketsiz küçük girintilerde birikebiliyor. Boğaz, akışkan dinamik sisteme sahip olduğu için kendisini toparlayabiliyor."

Arıtma tesisleri Marmara Bölgesi için yeterli değil

Prof. Dr. Aktan, yaz mevsiminde havaların ısınmasıyla müsilajın görülme ihtimalinin artacağını dile getirdi. Denizlere atık girişi devam ettiği sürece müsilajın olacağının altını çizen Aktan, "Atıkların kontrol edilmesi lazım. Eylem planında da müsilajla mücadele için birçok doğru karar alındı. Ama önemli olan bunların uygulanması ve sonrasında da denetim... Arıtma tesisleri Marmara Bölgesi için yeterli değil. Bazı belediyelerin arıtma tesisleri için çok yatırım yaptığını görüyoruz ama nüfus yoğunluğuyla karşılaştırıldığında kapasiteleri yetersiz kalıyor" değerlendirmesini yaptı.
Marmara Bölgesi'nin son dönemde oldukça yağış aldığını anlatan Aktan, şu ifadeleri kullandı:
"Bu yağışlar arıtma tesislerine gelen yükü de çok arttırıyor ve kapasitesini aştığı için arıtılmadan girdiler de oluyor. Tabii burada sadece arıtma tesisleri ya da evsel atıkları düşünmemek lazım. Marmara Bölgesi'nde çok fazla tarımsal faaliyetler var, derin deşarj sorunu var. Hepsini bütünsel olarak değerlendirip ona göre alınan kararları sıkı denetimle uygulamak lazım. Adalar civarında gelen müsilaj görüntüleri var. İzmit Körfezi müsilajdan en yoğun etkilenen bölgelerden birisi. Çünkü orada su hareketleri nispeten daha kısıtlı, ortaya çıktığı zaman toparlanması daha uzun sürüyor. Normalde bu tip artışlar aslında her ilkbahar, sonbahar döneminde olağan karşılanır ama Marmara Denizi'nde bu artışlar artık her mevsim meydana geliyor ve çok uzun süreli olarak devam ediyor. Bu da sonuçta tabii ki tüm ekosisteme olumsuz etkiler yapıyor."