Büyüyerek küçülüyoruz!

MURAT ÇABAS / ANALİZ HABER

Ekonomik anlamda gerçek bir büyümeden bahsedebilmek için öncelikle üretilen mal ve emeğin toplam rakamından hesaplanan büyüme oranının, fiyatlardaki artış oranını ifade eden enflasyon rakamından daha fazla olması gerekiyor. Enflasyon, büyüme oranından fazla ise, her ne kadar kağıt üzerinde büyüyormuş gibi gözüküyorsa da, gerçekte daralma yaşanıyordur. Maalesef Türkiye ekonomisinin yıllardır durumu bu şekilde… Büyüme rakamları açıklanarak bir başarı hikayesinden bahsediliyor ama enflasyon rakamına göre ciddi bir ekonomik daralma yaşanıyor. Diğer bir ifadeyle büyüme olarak açıklanan rakam, üretim artışından, ekonomik iyileşmeden değil, maliyetlerdeki artışa bağlı fiyat artışlarından kaynaklanıyor. Bu da sanayicilerimizin sıkça dile getirdiği, yatırıma, üretime ve istihdama faydalı olmayan büyümeye yol açıyor.

TÜİK'e göre yüzde 7.6 büyümüşüz!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılının ikinci çeyreğine (Nisan-Haziran) dair büyüme oranını yüzde 7.6 olarak açıkladı. TÜİK verilerine göre, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2022 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 7.6 arttı. Büyüme, beklentilerin üzerinde gerçekleşti. AA Finans Büyüme Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 7.3 büyüyeceğini öngörmüştü. GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2022 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 26.6, hizmet faaliyetleri yüzde 18.1, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 11.0, sanayi yüzde 7.8, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 5.3, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4.1, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 1.9 ve kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 1.7 arttı. Büyümenin ağırlıklı olarak bankacılık faaliyetlerinden kaynaklanması dikkat çekti. En stratejik sektör olan tarımda ve yıllarca lokomotif sektör olan inşaatta daralma yaşandı. Tarım, ormancılık ve balıkçılık yüzde 2.9 ile inşaat sektörü ise yüzde 10.9 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 2.1 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2022 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 7.3 arttı.

GSYH 3.4 trilyon TL oldu

Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2022 yılının ikinci çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 114.6 artarak 3 trilyon 418 milyar 967 milyon TL oldu. GSYH'nin ikinci çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 219 milyar 335 milyon olarak gerçekleşti. Son dört çeyreklik ekonomik büyüklük ise 827.7 milyar dolar oldu. Kişi başı gelir 9 bin 774 dolar oldu. Gelir dağılımındaki uçurum sebebiyle elbette bu gelir hanehalklarına yansımadı.  Yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları, 2022 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 22.5 arttı. Tüketim harcamalarındaki bu artış da yine fiyat artışlarından kaynaklandı.

Emeğin payı azaldı

TÜİK'in verilerine göre, 2022'nin ikinci çeyreğinde işçilerin payı yüzde 32.6'dan yüzde 25.4'e düşerken, sermayenin payı yüzde 49.2'den yüzde 54'e yükseldi. İşgücü ödemeleri, 2022 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 66.4, net işletme artığı/karma gelir ise yüzde 134.7 arttı. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 32.6 iken bu oran 2022 yılında yüzde 25.4 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 49.2 iken yüzde 54.0 oldu.

Büyüme, enflasyon karşısında yok hükmünde!

TÜİK'in verilerine göre Türkiye ekonomisi ikinci çeyrekte yüzde 7.6 büyümüş gözükse de, yine TÜİK'in son olarak açıkladığı yüzde 79.6'lık enflasyona göre bu oran oldukça düşük. Büyümenin üretime ve istihdama gerçek manada katkı sağlayıp sağlamadığını görebilmek için enflasyondan arınmış olan rakamına bakmak gerekiyor. Yüzde 7.6'lık büyümeden yüzde 79.6'lık enflasyon payı çıkartıldığında gerçekte büyümediğimiz ortaya çıkıyor. Ağustos ayı enflasyon verisinin ise 5 Eylül'de açıklanması bekleniyor. Maliyet artışlarından kaynaklanan enflasyon, geliri sürekli eriyen vatandaşları endişelendirmeye devam ediyor. Akademisyenlerin oluşturduğu ENAG'a göre ise yıllık enflasyon yüzde 176.04.

Borca ve ithalata dayalı hormonlu büyüme

TÜİK'in açıkladığı büyüme rakamını finansal açıdan değerlendirdiğimizde ise yine sağlıklı değil, hormonlu bir büyümeye maruz kaldığımız görülüyor. Üretimde kullanılan hammadde ve enerji, yerli kaynaklardan değil, ithalata dayalı. Ayrıca üretim ve tüketim için kullanılan finans da borçla elde ediliyor. Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu'nun (BDDK) verilerine göre, 2022 yılının ilk 6 ayında ticari kredilerdeki artış yüzde 44.2. Yani üretim ve ticari faaliyetler için büyüme rakamından kat kat daha fazla borçlanmaya gitmişiz. Tüketici açısından da durum farklı değil. Devletin cari açığını artıran, şirketlerin ve vatandaşların daha fazla borçlanmasına yol açan hormonlu büyüme uygulaması acilen değiştirilmelidir.