Bu enflasyon mu başarı?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Şubat ayı enflasyon verilerini açıkladı. Verilere göre tüketici fiyat endeksi (TÜFE) şubatta yıllık bazda yüzde 55.18 olurken bu rakam son 12 ayın en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçti. Şubat ayında aylık TÜFE enflasyonu yüzde 3.15 oldu. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise 2023 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 1.56, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 5.78, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 76.61 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 120.72 artış gösterdi. TÜİK verilerine göre enflasyon ocak ayında yıllık yüzde 57.68, aylık ise yüzde 6.65 olarak gerçekleşmişti. Buna göre ocak ve şubat aylarında gerçekleşen iki aylık enflasyon toplamı yüzde 9.80 oldu. Bağımsız akademisyenlerden oluşan ENAG da şubat 2023 Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) sonuçlarını açıkladı. ENAGrup Fiyat Endeksi aylık bazda yüzde 7. ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi'ndeki (E-TÜFE) 12 aylık artış oranı ise yüzde 126.91 olarak gerçekleşti. E-TÜFE Ocak ayında yüzde 9.26 artarken, E-TÜFE'deki 12 aylık artış oranı yüzde 121.62 olarak kayda geçmişti. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 93.92, imalatta yüzde 65.68, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 152.11 ve su temininde yüzde 103.60 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 57.05, dayanıklı tüketim malında yüzde 60,34, dayanıksız tüketim malında yüzde 92.95, enerjide yüzde 129.,50 ve sermaye malında yüzde 58.04 artış olarak gerçekleşti.

Enflasyonda rekor bizde

Birçok ülkenin yıllık enflasyonu bizim iki aylık enflasyonumuzdan daha az. Mesela Çin'de yıllık enflasyon yüzde 2.1, İsviçre'de yüzde 3.3, Japonya'da ise yüzde 4.3 seviyesinde. Diğer bazı ülkelerdeki yıllık enflasyonları ise şöyle: "Güney Kore yüzde 5.2, Kanada yüzde 5.9, İspanya yüzde 6.1, Fransa yüzde 6.2, ABD yüzde 6.4, Avusturya yüzde 7.8, Hollanda yüzde 8, Almanya yüzde 8.7, İtalya yüzde 9.2 ve İngiltere yüzde 10." Bu ülkelerde yıllık olarak yaşanan enflasyonun ülkemizde aylık yaşanması, Türkiye olarak ekonomide ne kadar kötü bir durumda olduğumuzu ortaya koyuyor. Avrupa ülkeleri arasında yıllık enflasyonda rekortmen de Türkiye. Biz yıllık yüzde 55.18 enflasyonla mücadele ederken bize en yakın enflasyona sahip ülke yüzde 27.3 ile Moldova. Bu ülkeyi yüzde 26 enflasyonla savaştaki Ukrayna takip ediyor. Bu ülkeleri yüzde 25.7 ile Macaristan, yüzde 21.5 ile Letonya, yüzde 20 ile Litvanya izliyor.

22 yılın en yüksek şubat enflasyonu

Şubat ayında gerçekleşen yüzde 3.15 aylık enflasyon, kayıtlara rekor olarak geçti. Çünkü 2001 yılında bu yana Türkiye ekonomisi 2001, 2008-09, 2018-19 yıllarında olmak üzere üç büyük kriz yaşamış olmasına rağmen şubat aylarında hiç bu kadar yüksek bir enflasyon rakamı görülmemişti. 2022 yılı şubat ayında TÜFE bir önceki aya göre yüzde 4.81 olarak gerçekleşmişti. Bu durum 2022 ve 2023 yıllarında gerçekleşen şubat enflasyonlarının bu krizlerin hiç birinde yaşanmadığını gözler önüne seriyor. Bu açıdan bakıldığında enflasyon konusunda ortada başarıdan dem vurulacak bir durumun olmadığı görülüyor.

Zam şampiyonu sebzeler oldu

TÜİK verilerine göre, tüketici fiyatları bazında şubatta en fazla fiyat artışı yüzde 24.56 ile sebzede, en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 4.4 ile kadın giyiminde gerçekleşti. Geçen ay sebzedeki (patates ve bazı yumru bitkiler hariç) artışı, yüzde 10.47 ile taze meyveler, yüzde 10.35 ile alkolsüz içecekler ve konsantre içeceklerdeki artış izledi. Şubatta ayında fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında, yüzde 10.31 ile dana eti, yüzde 10.25 ile peynir, yüzde 9.60 ile okul öncesi eğitim ve ilköğretim, yüzde 8.24 ile tereyağı, yüzde 8.06 ile orta öğretim ve yüzde 7.89 ile likit hidrokarbonlar aldı. Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 4.4 ile kadın giyiminde gerçekleşti. 

Gıda enflasyonu fukarayı zorluyor

DİSK-AR'ın TÜİK verilerinden derlediği rapora göre, en düşük gelirli yüzde 20'lik gelir grubunun gıda enflasyonu şubatta yüzde 102.3 oldu. En yüksek gelirli yüzde 20'lik grubun gıda enflasyonu ise yüzde 51. Raporda, "TÜİK tarafından yayımlanan resmi ortalama enflasyon oranları farklı gelir gruplarının gerçeğini yansıtmıyor. Resmi ortalama enflasyon oranları düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir" denildi. DİSK-AR'ın hesaplamasına göre, gıda enflasyonu ortalama yüzde 69.3 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 88.3 oldu. Gelir gruplarına göre gıda enflasyonuna bakıldığında ise üçüncü yüzde 20'lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 69.3 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20'lik grubun gıda enflasyonu yüzde 89.3, en yoksul yüzde 20'lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 102.3 olarak gerçekleşti. Dördüncü yüzde 20'lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 68.7 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 51 oldu.