Anne-baba-evlat-kardeş-arkadaş ve alacaklı hakları

"Annenin hakkın gelince, o da şunun bilincinde olmandır; Hiç kimsenin hiç kimseyi taşıyamayacağı yerde o, seni aylarca taşımıştır. Kimsenin kimseyle paylaşamayacağı, kalbinin meyvesi olan şefkati ve vücut gıdalarını seninle paylaşmıştır.
 
Gözü, kulağı, eli, ayağı, saçı ve derisi, kısaca bütün bedeni ile dünyaya gelişini dört gözle beklemiştir. O sevinçli günü iple çekmiş, bu hayalle nice sıkıntı, acı, ağırlık ve zorluğa katlanmıştır.
 
Nihayet Allah'ın (c.c) kudret eli, seni dünyaya doğru itmiş ve böylece o da, seni şu yeryüzüne çıkarmıştır.
 
Karnının doyması uğrunda kendisi aç, giyinmen uğrunda elbisesiz, kana kana su içmen uğrunda susuz kalmaya, kendisi yoksulluk çekip bin bir fedakarlıkla seni nimetlerle beslemeye, rahat bir uyku uyuman için kendisi uykusuz kalmaya razı olmuş, karnını sana kundak, kucağını sana beşik, göğsünü sana emzik, canını sana siper eylemiş, rahatın uğruna şu dünyanın soğuğuna sıcağına göğüs germiştir.
 
Sende onun fedakarlıkları ölçüsünde ona teşekkür borçlusun. Bunu yerine getirmeye de ancak Allah'ın (c.c) yardım ve tevfikiyle güç yetirebilirsin." Sh:555
 
Baba hakkı
 

 
"Babanın hakkına gelince, o da, şunu iyice bilmendir ki o, senin aslın, sen ise onun dalısın. O olmasaydı sen olmazdın. Sen, kendinde hoşa giden her neyi görürsen, bilesin ki baban, sahip olduğun o nimetin aslıdır.
 
Sende bu nimet ölçüsünde Allah'a (c.c) hamd, babana da teşekkür etmelisin. Buna muvaffak olmak için güç ve kuvvet yalnızca Allah'tandır." Sh:557
 
Evlat hakkı
 

 
"Evladın hakkına gelince, o da, şunu iyice bilmendir ki o, senden bir parçadır. Bu dünya hayatında iyi olsun, kötü olsun adınla birlikte anılır. Ona güzel edep ve terbiye kazandırmak, Rabbinin yolunu göstermek hem kendin, hem de kendisi hakkında Allah'a (c.c) itaat etmesine yardımcı olmakla yükümlüsün.
 
Tüm bunlardan dolayı sevap ve mükafat alırsın. Öyleyse çocuğun konusunda dünyada kendisine süs ve değer vesilesi olacak bir eser üzerinde işleyen bir sanatkar gibi çalış.
 
Çocuğunu güzelce yetiştirerek ve Allah (c.c) için onu terbiye ederek, kendinle onun arasındaki ilişkilerde Allah'a verecek güzel cevabın ve ileri sürecek haklı mazeretin olsun. Bu konuda da güç ve kuvveti yalnız Rabbinden iste." Sh:559
 
Kardeş hakkı
 

 
Kardeşin hakkına gelince o da, şunu iyi bilmendir ki o, senin tutan elin, dayandığın arkan, bel bağladığın kuvvetin, hayat mücadelesinde hazırlığındır.
 
Allah'a (c.c) isyan olacak konularda onu, silah olarak kullanma. Allah'ın (c.c) kullarına karşı bir zulüm aracı yapma. Nefsine karşı galip gelmesi için onu desteksiz, düşmanlarına karşı yardımsız, şeytanlarına karşı korumasız bırakma.
 
Kardeşliğin gerektirdiği hayırlılık ve nasihati, Allah (c.c) yolunda göz, kulak olmayı bir an bile eksik etme.
 
Eğer Rabbine itaat eder, O'na kulluk çağrısına güzelce uyarsa ne ala. Aksi halde sen, onu tercih ederek ve adeta daha değerli görerek Allah'ı (c.c) bırakma." Sh:561
 
Arkadaş hakkı
 

 
"Arkadaş hakkına gelince, elden geldiğince özverili ve onu, kendine tercih edici davranman, buna imkan bulamıyorsan en azından yaptığı iyilikten geri kalmayarak, yaptığı iyiliği karşılıksız bırakmaman, dolayısıyla, sana değer verip, saygı gösterdiği gibi ona değer verip, saygı göstermen, seni koruduğu gibi onu koruman, her iyiliğe ondan önce davranman, senden önce davranacak olsa iyiliğini karşılıksız bırakmaman, layık olduğu sevgi ve dostlukta kusur etmemen, kendisine karşı hayırla muameleyi ve samimiyeti bir borç bilmen, onu koruyup, gözetmen, Allah'a (c.c) kullukta ona yardımcı ve destek olman, Rabbine isyan sayılan hususlarda nefsiyle mücadelesinde ona destek olman.
 
Kısacası, onun için azap değil tam bir rahmet vesilesi olmandır. Bu konuda da başarı için güç ve kuvvet yalnızca Yüze Allah'tandır." Sh:581
 
Alacaklının hakkı
 

 
"Senden alacağını talep eden alacaklının hakkına gelince, o da şudur; Elinde imkanın varsa talebini yerine getirir, borcunu eksiksiz ödersin. Onu geri çevirip de borcunu savsaklamasın. Çünkü Allah Resulü (sav); "Zenginin borcunu savsaklaması zulümdür" buyurmuştur.
 
Elinde imkanın yoksa tatlı dille onun gönlünü alır, sana mühlet vermesi için güzellikle ricada bulunur, insanca geri çevirirsin. Bu konuda da başarı için güç ve kudret yalnızca yüce Allah'tandır." (Sh:589) H: AknAydn