Anayasa paketinde öne çıkan maddeler
30.09.2001 00:00:00
Ailede eşitlik
Teklifin 17. maddesinin öngördüğü değişiklik ile Anayasa'nın 41. maddesine, ailenin "Eşler arasında eşitliğe dayandığı" ibaresi ekleniyor.
Kamulaştırma
Anayasa'nın 46. maddesini değiştiren 18. maddeye göre devlet ve kamu tüzel kişileri kamulaştırmayı, ancak gerçek karşılıkları peşin ödeyerek yapabilecek.
Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakdenve peşin olarak ödenecek.
Çalışma hakkı
Anayasa'nın 49. maddesini değiştiren teklifin 19. maddesine göre, devlet çalışanların yanı sıra "İşsizleri" de koruyacak, çalışma barışını sağlamak için gerekli önlemleri alacak.
Sendikal haklar
Anayasa'nın 51. maddesinde değişiklik öngören teklifin 20. maddesiile sendika kurmadaki bürokratik engeller kaldırılıyor.
Sendika kurma hakkı sadece "Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması" amacıyla sınırlandırılabilecek.
Sendikaların ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyet'in temel niteliklerine ve demokratik esaslara aykırı olamayacak.
Asgari ücret
Anayasa'nın 55. maddesini değiştiren 21. maddeye göre, asgari ücretin belirlenmesinde, "Ülkenin ekonomik durumu"nun yanı sıra "Çalışanların geçim şartları" da dikkate alınacak.
Türk vatandaşlığı
Anayasa'nın 66. maddesini değiştiren 23. madde ile "Yabancı babadan ve Türk anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir" hükmü kadın-erkek eşitsizliği yarattığı gerekçesiyle Anayasa'dan çıkartılıyor.
Siyasi partilerin kapatılması
Teklifin 25. maddesi ile Anayasa'nın 69. maddesi değiştirilerek, siyasi partilerin kapatılması zorlaştırılıyor.
Bir siyasi parti; kapatmaya gerekçe oluşturacak fiiller, o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar ve yönetim organları veya TBMM'deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği, bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği durumda odak haline gelmiş sayılacak.
Anayasa Mahkemesi, temelli kapatma yerine, fiillerin ağırlığına göre, siyasi partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek.
Milletvekili seçilme yeterliliği
Anayasa'nın "milletvekili seçilme yeterliliği" ile ilgili 76. maddesini değiştiren 27. maddeye göre, "Terör eylemlerine" katılanlar milletvekili seçilemeyecek. Yürürlükteki Anayasa'da yeralan ve milletvekili seçilmeyi engelleyen durumlar arasında "İdeolojik ve anarşik eylemlere" katılma yerine, "Terör eylemlerine" katılma yeralacak.
Terör eylemlerinden hüküm giyenler, bu ceza affa tabi tutulmuş olsa bile milletvekili seçilemeyecekler.
Milletvekili dokunulmazlığı
Milletvekili dokunulmazlığına ilişkin Anayasa'nın 83. maddesi teklifin 28. maddesi ile yeniden düzenleniyor.
Buna göre, milletvekili dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına ilişkin işlemler TBMM'ye ulaşma tarihinden itibaren üç ay içinde sonuçlandırılacak. Dokunulmazlıkla ilgili oylama Genel Kurul'da gizli oyla yapılacak.
Milletvekilleri hakkındaki ceza davaları Yargıtay'da görülecek. Bu davalarla ilgili hazırlık soruşturmasının yürütülmesi, hükmün temyizi ve diğer yargılama esasları kanunla düzenlenecek.
Af çıkarma
Teklifin 30. maddesi ile Anayasa'nın TBMM'nin görevlerini düzenleyen 87. maddesi de değiştiriliyor.
Madde ile "Genel ve özel af" kararı alabilmek için TBMM üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun oyunun aranması koşulu getiriliyor. Anayasa'nın 14.maddesinde yeralan ve "Devlete karşı işlenen suçlar" olarak tanımlanan suçlar da af kapsamına alınabilecek.
MGK genişliyor
Teklifin 35. maddesi ile Anayasa'nın MGK'ya ilişkin 118. maddesi de değiştiriliyor.
Buna göre, MGK'da, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı'nın yanı sıra Başbakan Yardımcıları ve Adalet Bakanı da yeralacak.
MGK'da alınacak kararların "...Bakanlar Kurulunca öncelikle dikkate alınacağı" şeklindeki ifade, "...Bakanlar Kurulunca değerlendirilir" olarak değiştiriliyor.
Anayasa Mahkemesi
Anayasa'nın 149. maddesini değiştiren 36. maddeye göre, Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliklerinin iptali kararları ile parti kapatma kararlarını, üçte iki yerine beşte üç çoğunlukla alabilecek.
12 Eylül düzenlemeleri
Teklifin 37. maddesi, Anayasa'nın Geçici 15. maddesinin son fıkrasını yürürlükten kaldırıyor.
Buna göre, 12 Eylül 1980-6 Aralık 1983 döneminde çıkarılan yasalar, Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile Anayasa Düzeni Hakkında Kanun uyarınca alınan karar ve tasarrufların Anayasa'ya aykırılığı önesürülebilecek.
Teklifin 17. maddesinin öngördüğü değişiklik ile Anayasa'nın 41. maddesine, ailenin "Eşler arasında eşitliğe dayandığı" ibaresi ekleniyor.
Kamulaştırma
Anayasa'nın 46. maddesini değiştiren 18. maddeye göre devlet ve kamu tüzel kişileri kamulaştırmayı, ancak gerçek karşılıkları peşin ödeyerek yapabilecek.
Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakdenve peşin olarak ödenecek.
Çalışma hakkı
Anayasa'nın 49. maddesini değiştiren teklifin 19. maddesine göre, devlet çalışanların yanı sıra "İşsizleri" de koruyacak, çalışma barışını sağlamak için gerekli önlemleri alacak.
Sendikal haklar
Anayasa'nın 51. maddesinde değişiklik öngören teklifin 20. maddesiile sendika kurmadaki bürokratik engeller kaldırılıyor.
Sendika kurma hakkı sadece "Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması" amacıyla sınırlandırılabilecek.
Sendikaların ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyet'in temel niteliklerine ve demokratik esaslara aykırı olamayacak.
Asgari ücret
Anayasa'nın 55. maddesini değiştiren 21. maddeye göre, asgari ücretin belirlenmesinde, "Ülkenin ekonomik durumu"nun yanı sıra "Çalışanların geçim şartları" da dikkate alınacak.
Türk vatandaşlığı
Anayasa'nın 66. maddesini değiştiren 23. madde ile "Yabancı babadan ve Türk anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir" hükmü kadın-erkek eşitsizliği yarattığı gerekçesiyle Anayasa'dan çıkartılıyor.
Siyasi partilerin kapatılması
Teklifin 25. maddesi ile Anayasa'nın 69. maddesi değiştirilerek, siyasi partilerin kapatılması zorlaştırılıyor.
Bir siyasi parti; kapatmaya gerekçe oluşturacak fiiller, o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar ve yönetim organları veya TBMM'deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği, bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği durumda odak haline gelmiş sayılacak.
Anayasa Mahkemesi, temelli kapatma yerine, fiillerin ağırlığına göre, siyasi partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek.
Milletvekili seçilme yeterliliği
Anayasa'nın "milletvekili seçilme yeterliliği" ile ilgili 76. maddesini değiştiren 27. maddeye göre, "Terör eylemlerine" katılanlar milletvekili seçilemeyecek. Yürürlükteki Anayasa'da yeralan ve milletvekili seçilmeyi engelleyen durumlar arasında "İdeolojik ve anarşik eylemlere" katılma yerine, "Terör eylemlerine" katılma yeralacak.
Terör eylemlerinden hüküm giyenler, bu ceza affa tabi tutulmuş olsa bile milletvekili seçilemeyecekler.
Milletvekili dokunulmazlığı
Milletvekili dokunulmazlığına ilişkin Anayasa'nın 83. maddesi teklifin 28. maddesi ile yeniden düzenleniyor.
Buna göre, milletvekili dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına ilişkin işlemler TBMM'ye ulaşma tarihinden itibaren üç ay içinde sonuçlandırılacak. Dokunulmazlıkla ilgili oylama Genel Kurul'da gizli oyla yapılacak.
Milletvekilleri hakkındaki ceza davaları Yargıtay'da görülecek. Bu davalarla ilgili hazırlık soruşturmasının yürütülmesi, hükmün temyizi ve diğer yargılama esasları kanunla düzenlenecek.
Af çıkarma
Teklifin 30. maddesi ile Anayasa'nın TBMM'nin görevlerini düzenleyen 87. maddesi de değiştiriliyor.
Madde ile "Genel ve özel af" kararı alabilmek için TBMM üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun oyunun aranması koşulu getiriliyor. Anayasa'nın 14.maddesinde yeralan ve "Devlete karşı işlenen suçlar" olarak tanımlanan suçlar da af kapsamına alınabilecek.
MGK genişliyor
Teklifin 35. maddesi ile Anayasa'nın MGK'ya ilişkin 118. maddesi de değiştiriliyor.
Buna göre, MGK'da, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı'nın yanı sıra Başbakan Yardımcıları ve Adalet Bakanı da yeralacak.
MGK'da alınacak kararların "...Bakanlar Kurulunca öncelikle dikkate alınacağı" şeklindeki ifade, "...Bakanlar Kurulunca değerlendirilir" olarak değiştiriliyor.
Anayasa Mahkemesi
Anayasa'nın 149. maddesini değiştiren 36. maddeye göre, Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliklerinin iptali kararları ile parti kapatma kararlarını, üçte iki yerine beşte üç çoğunlukla alabilecek.
12 Eylül düzenlemeleri
Teklifin 37. maddesi, Anayasa'nın Geçici 15. maddesinin son fıkrasını yürürlükten kaldırıyor.
Buna göre, 12 Eylül 1980-6 Aralık 1983 döneminde çıkarılan yasalar, Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile Anayasa Düzeni Hakkında Kanun uyarınca alınan karar ve tasarrufların Anayasa'ya aykırılığı önesürülebilecek.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
