ANALİZ - İnşaatta maliyetler roketledi

MURAT ÇABAS / ANALİZ HABER

Türkiye'de açlık sınırında konumlanmış asgari ücret ve yoksulluk sınırının altında olan memur maaşları sebebiyle vatandaşların ev sahibi olmaları zaten zordu, yükselen maliyetlere dayalı fiyat artışları sebebiyle daha da zorlaştı. Dolar kurundaki yükseliş ve yüksek faiz sebebiyle inşaat sektöründe maliyetler hızla yükselirken, bu durum, konut fiyatlarının da hızla tırmanmasına neden oldu. Bütün bu olumsuz gelişmeler inşaat sektörünü durma noktasına getirdi.

İnşaat maliyetleri yüzde 42.48 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Haziran ayına ilişkin inşaat maliyet endeksi verilerini açıkladı. Buna göre, söz konusu endeks Haziran'da aylık bazda yüzde 2.89, yıllık yüzde 42.48 yükseldi. Böylece maliyette 2015'ten bu yana yaşanan en yüksek yıllık artış gerçekleşmiş oldu. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 4.23 artarken işçilik endeksi yüzde 0.40 düştü. Yıllık bazda malzeme endeksi yüzde 53.7, işçilik endeksi yüzde 19.88 artış gösterdi. Bina inşaatı maliyet endeksi, Haziran'da bir önceki aya göre yüzde 2.85, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 42.49 yükseldi. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 4.15 artarken işçilik endeksi yüzde 0.29 azaldı. Geçen yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 53.90, işçilik endeksi yüzde 20.08 artış kaydetti. Bina dışı yapılar için inşaat maliyet endeksi, Haziran'da aylık bazda yüzde 3.05, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 42.46 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 4.49 çıkarken işçilik endeksi yüzde 0.81 azaldı. Malzeme endeksi geçen yılın aynı ayına göre 53.06, işçilik endeksi yüzde 19.15 artış gösterdi.

Maliyet ve fiyat artışında lideriz

Konut fiyat artışında dünyada lider durumda bulunan Türkiye'de inşaat maliyetlerindeki artış da rekor seviyelere ulaştı. Sektör temsilcileri, döviz kurunun rekor üzerine rekor kırması ve yükselen emtia fiyatları nedeniyle maliyetlerin önümüzdeki dönemde daha da yukarı gidebileceğini belirtiyor. Maliyet artışlarının ise halihazırda zaten çok hızlı artan konut fiyatlarına yeni zamlar olarak dönmesi muhtemel. Hazırlanan raporlara göre, son bir yılda Türkiye'de konut fiyatlarındaki artışın yüzde 32'yi bulduğu belirtiliyor. Siyasilerimiz, yaptıkları açıklamalarla yüksek enflasyonla mücadele ettiklerini ve enflasyonu düşüreceklerini söylüyorlar. Ekonomimizin lokomotif sektörlerinden olan inşaat sektöründeki yüzde 42.48'lik yüksek maliyet artışı, konut fiyatlarındaki yüzde 30'ları aşan artışlar, enflasyonu asla düşüremeyeceklerini gösteriyor.

Konut satışları çakıldı

TÜİK'in Haziran ayına ilişkin konut satış istatistiklerine göre, Türkiye genelinde konut satış sayısı Haziran'da geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 29.1 azalarak 134 bin 731'e düştü. Faizlerin yüksek seyretmesi konut sektöründe ipotekli satışları da vurdu. Haziran'da ipotekli konut satışları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 71.5 azalış göstererek 28 bin 878 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 21.4 olarak gerçekleşti. Ocak-Haziran döneminde konut satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11.5 azalışla 552 bin 810 olarak kayıtlara geçti. Aynı dönemde ipotekli konut satışı yüzde 60,9 azalışla 104 bin 168, diğer satış türleri ise yüzde 25.2 artışla 448 bin 642 oldu. Ülkemizde döviz kurlarındaki artış yabancılara yaradı. Türk vatandaşları için daha pahalı olan konutlar, yabancılar için daha ucuz hale geldi. Türkiye genelinde Haziran'da yabancılara konut satışı geçen yıla göre yüzde 185.3 oranında artarak 4 bin 748 adet olarak gerçekleşti.

Konutta vergiler de uçuyor

Ülkemizde gelir kalemi olarak sadece vergiler, cezalar ve zamlar kaldığı için, konut üzerinden alınan vergilerde de sürekli fahiş artışlar yaşanıyor. 2022 ve 2025 yılları arasında uygulanacak emlak vergi değerleri belirlendi ve çıkan sonuç vatandaşları şok etti. Her dört yılda bir belirlenen Emlak Vergisi'ne temel oluşturacak arsa ve arazi metrekare birim değerleri ile ilgili olarak 2022 yılından itibaren geçerli olacak 2022-2023-2024 ve 2025 değerleri belirlendi ve 30 Haziran 2021 tarihi itibariyle mahalle muhtarlıklarına asıldı. Askıya çıkan değerlerde yüzde 100'den fazla artış yapıldığı görüldü. 2017 yılında belirlenen ve 2018-2019-2020-2021 emlak vergisine temel oluşturan değerlerde de yine böyle artışlar yapılmış ancak açılan ciddi sayıda vergi davası ve vatandaş isyanı sonrasında Emlak Vergisi Kanununa eklenen geçici madde ile sorun giderilmiş açılan davalar vergi mahkemeleri tarafından konusuz bırakılmıştı. Hukukçular, bu fahiş artışa itirazların 7 Eylül'e kadar yapılabileceğini belirtiyorlar.