AB’den Türkiye'ye ‘havuç ve sopa’

27 üye ülkenin katılımıyla 25 Mart'ta video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen Avrupa Birliği (AB) liderler zirvesinde Doğu Akdeniz ve Türkiye ile ilişkiler kapsamından önemli bazı kararlar alındı. AB Liderler Zirvesi'nin bildirisinde Türkiye ile ilgili kısım, zirve toplantısı devam ederken yayımlandı. AB Konseyi Başkanı Charles Michel'in sözcüsü Barend Leyts'in Twitter hesabından paylaştığı 11 maddelik bildiride Türkiye'ye bir yandan iş birliği ve diyalog mesajları verilirken, diğer yandansa yaptırım tehditlerinin yer alması dikkat çekti. Aralık ayında Türkiye'ye, yaptırımlar konusunda Mart ayına kadar süre tanıyan AB liderleri, Türkiye üzerindeki baskıyı sürdürebilmek amacıyla önemli kararları Haziran ayındaki zirveye ertelediler.

Şartlı işbirliği teklifi

Doğu Akdeniz'de istikrarlı ve güvenli bir ortam oluşması ve Türkiye ile karşılıklı faydaya ve iş birliğine dayalı bir ilişki geliştirilmesinin AB'nin stratejik çıkarına olduğunu belirten AB liderleri, son dönemde Doğu Akdeniz'de tansiyonun düşürülmesi, Yunanistan ve Türkiye arasında görüşmelere başlanması ve Kıbrıs'ta Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde yeniden başlatılması kararlaştırılan müzakerelerin memnuniyetle karşılandığını ifade etti. Bildiride, gerginliğin düşürülmesindeki mevcut durumun devamı, Türkiye'nin yapıcı bir tutum sergilemesi ve Aralık ayındaki liderler zirvesinde ifade edilen koşullara uyması durumunda AB'nin "aşamalı, orantılı ve geri dönülebilir" bir şekilde ortak çıkar alanlarında iş birliğine hazır olduğu mesajı verildi. Atılacak adımlarla ilgili ek kararların haziran ayındaki liderler zirvesinde alınacağı kaydedildi. AB Komisyonu, Türkiye ile Gümrük Birliğindeki mevcut sorunların ele alınması için görüşmeleri yoğunlaştırmaya çağrılırken, AB Konseyi'nin de Gümrük Birliğinin modernizasyonu için çalışacağı belirtildi.

Vize serbestisine cılız vurgu

AB'nin kamu sağlığı, iklim ve terörle mücadele gibi ortak çıkar alanlarında Türkiye ile üst düzey diyalogu yeniden başlatmaya hazır olduğunu belirten liderler, AB Komisyonunu bireyler arası temaslar ve hareketlilik konusunda Türkiye ile iş birliğini geliştirmeye davet etti. Türk vatandaşlarına vize kolaylıkları, Türkiye ile AB arasındaki mülteci mutabakatında AB'nin üstlendiği yükümlülükler arasındaydı.

Türkiye provokasyon yapmakla suçlandı

Türkiye'nin provokasyon yapmakla suçlandığı bildiride, Türkiye'yi yeni provokasyonlar ya da uluslararası hukuka aykırı tek taraflı eylemlerde bulunmaktan kaçınmaya çağıran AB liderleri, "Bu tür eylemler karşısında AB'nin kendi çıkarlarını ve üyelerinin çıkarlarını savunmak, bölgesel istikrarı korumak için elindeki araç ve seçenekleri kullanmaktaki kararlılığını bir kez daha teyit ediyoruz" ifadesine yer verdi.

Paranın ucunu da gösterdiler

Türkiye'nin milyonlarca Suriyelinin Avrupa'ya doğru akın etmesine engel olmasının devamı için paranın ucunu göstermeyi de ihmal etmeyen AB liderleri açıkladıkları ortak bildiride, Türkiye'nin 4 milyona yakın Suriyeliye ev sahipliği yapmasını takdir ettiklerini ve AB'nin yardımları sürdürmeye hazır olduğunu kaydetti. Liderler, AB Komisyonu'nu finansmanın devamı için teklif hazırlamakla görevlendirdi. Bildiride ayrıca sınır koruma, yasa dışı göçle mücadele, düzensiz göçmenlerin ve iltica başvurusu reddedilenlerin Türkiye'ye geri gönderilmesi başta olmak üzere göç yönetiminde Türkiye ile iş birliğinin geliştirilmesi gerektiği kaydedildi. Bildiride ayrıca AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Doğu Akdeniz konulu çok taraflı bir konferansın hazırlıklarını ilerletmeye çağrıldı. Bildiri, "Gelişmeleri yakından takip etmeye devam edecek ve partnerlerle koordineli bir yaklaşım arayışında olacağız. AB Konseyi bu konuyu haziran ayında yeniden ele alacak" mesajıyla sona erdi.

Merkel ve Macron'dan kritik Türkiye mesajları   

Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Türkiye ile diyaloğa fırsat verilmesi kararının çıktığı AB Zirvesi sonrasında kritik açıklamalarda bulundular. Merkel, Türkiye ile "derin fikir ayrılıklarına" rağmen diyalogun sürdürülmesinin önem taşıdığına işaret etti, Türkiye'de tüm düzeyde temaslara ihtiyaç olduğunu kaydetti. Türk hükümeti ile Mülteci Mutabakatı kapsamındaki işbirliğinin yararlı olduğunu savunan Merkel, "Yasadışı göçü azalttı. İnsan kaçakçılarının faaliyetini zorlaştırdı. Ve her şeyden önce de birçok sığınmacıya yardımcı oldu" diye konuştu. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Türkiye ile diyaloğa ihtiyaç duyulduğunu savundu. "Türkiye ile açık sözlü ve gerçekçi bir diyaloğu yeniden başlatmak ezlemdir" açıklamasını yapan Macron, "Ankara'nın olumlu ilerlemeler kaydettiğini müşahede ettik. Sözler bundan böyle eyleme dönüşmeli. Bir sonraki aşama: Haziran ayındaki AB Konseyi" görüşünü açıkladı.

Ankara bildiriden memnun

Bu arada Dışişleri Bakanlığı, video konferans yöntemiyle düzenlenen AB Liderler Zirvesi'nin bildirisine yönelik, "Türkiye-AB ilişkilerini olumlu gündem temelinde ilerletme konusunda raporla ortaya konulan çabayı ve Zirve Bildirisine yansıtılmaya çalışılan söylemi memnuniyetle karşılıyoruz." açıklamasında bulundu. Açıklamada, "Türkiye ile AB arasında siyasi, ekonomik ve ticari ilişkilerin durumu" başlıklı raporun değerlendirme bölümünde olumlu gündemin gereği vurgulanmış olsa da birkaç üye ülkenin dar görüşlü iddialarının etkisinde ve Türkiye-AB ilişkilerine tek yönlü bakış açısıyla kaleme alındığının görüldüğü belirtilerek, "Bununla birlikte Türkiye-AB ilişkilerini olumlu gündem temelinde ilerletme konusunda raporla ortaya konulan çabayı ve Zirve Bildirisine yansıtılmaya çalışılan söylemi memnuniyetle karşılıyoruz" ifadelerine yer verildi.