50 milyon insan 'modern köle'

Köleliğin resmen yasaklanmasının üzerinden 200 yıldan fazla bir zaman geçmiş olsa da "modern kölelik" olgusu dünyada hala milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir insan hakları sorunu olmaya devam ediyor. Zorla çalıştırma, borç altında bırakılma, cinsel sömürü, zorla evlendirme, insan kaçakçılığı, çocuk işçiliği ve çocuk istismarı gibi formlarla şekil bulan modern kölelik, dünyanın kronik sorunlarından biri haline geldi. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 2 Aralık'ta ilan edilen Uluslararası Köleliğin Kaldırılması Günü vesilesiyle derlenen verilere göre insanlık tarihi kadar eski olan kölelik, "bireyin temel hak ve hürriyetlerinden yoksun bırakılarak başkasının mülkü" durumuna getirilmesini ifade ediyor. Modern kölelik, antik Mısır ve Roma dönemlerinden bugüne kadar birçok medeniyet tarafından farklı şekillerde kullanıldı. 15 ile 19. yüzyıl arasında en az 13 milyon Afrikalı, Avrupalı tüccarlar tarafından Amerika kıtasına taşındı. İngiltere ve ABD başta olmak üzere birçok ülke 19. yüzyılın başlarından itibaren köle ticaretini yasakladı. Osmanlı'da da 1847'de yayımlanan bir fermanla köle ticareti resmi olarak kaldırıldı.

Modern kölelik varlığını sürdürüyor

Kölelik, dünyada yasal düzenlemelerle her ne kadar yasaklanmış olsa da halihazırda form değiştirerek modern kölelik tanımı ile varlığını sürdürmeye devam ediyor. Hukuken bir karşılığı olmasa da "modern kölelik" bireylerin özgürlüklerinden mahrum bırakılarak şiddet, tehdit, hile ve şantaj gibi yollarla zorla çalıştırılması, zorla evlendirilmesi veya borç altına sokularak istismar edilmesini tanımlayan bir kavram. BM'ye bağlı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Küresel Kölelik Endeksi ve Walk Free Foundation verileri, zorla çalıştırma ve zorla evliliğin son yıllarda arttığını ve 2021'de 10 milyon kişinin daha modern köle durumuna düştüğünü gösteriyor. 2023 yılı itibarıyla dünya genelinde 50 milyondan fazla insan "modern kölelik" koşulları altında yaşamını sürdürüyor. Bu da dünya nüfusunun yüzde 0,6'sına tekabül ediyor. Dünya genelinde zorla çalıştırılan kişi sayısı 28 milyon, zorla evlendirilen sayısı ise 22 milyonu aşmış durumda. Zorla evlendirilenlerin üçte ikisi kadın ve 15 yaş altı. Dünya genelinde 3,3 milyon çocuk zorla çalıştırılıyor. Zorla çalıştırılan her 8 kişiden biri çocuk.
Afrika kıtasında zorla çalıştırma, zorla evlendirme, borç altında bırakılma, cinsel sömürü, insan kaçakçılığı ve çocuk istismarı gibi pek çok şekilde "modern kölelik" yaşanıyor.

160 milyondan fazla çocuk modern köle

Modern köleliğin en savunmasız, kötü ve acımasız çağdaş formlarından birini oluşturan çocuk işçiliği, dünya genelinde hızla artmaya devam ediyor. Çocukların silahlı çatışmalarda kullanılması, çocuk ticareti ve kaçakçılığı ve zorla çalıştırma gibi eylemleri çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri olarak tanımlanıyor. ILO ve BM Çocuklara Yardım Fonunun (UNICEF) raporlarına göre, dünya genelinde 5-17 yaş aralığında 160 milyondan fazla çocuk işçi bulunuyor.
Dünyada her 1000 kişinin yüzde 5,4'ü modern köleliğin kurbanı iken her 4 kurbanından birini çocuklar oluşturuyor. Bu çocukların yaklaşık 80 milyonu özellikle tarım, maden ve tekstil gibi tehlikeli ve ağır şartları olan işlerde çalıştırılıyor.