29 Ekim ve Atatürk

Cumhuriyet, halkın egemenliğini kendi elinde bulundurduğu ve bunu, arasından seçtiği milletvekili aracılığı ile kullandığı bir yönetim şeklidir. Cumhuriyette egemenlik, padişah, sultan, kral, kraliçe gibi tek bir kişiye ait değil halka aittir. Halk belirli zaman aralıklarında oy vererek, yine halktan olan yöneticilerini seçer.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk, gençlik yıllarında itibaren ülke yönetiminin tek bir kişi de olmasına karşı olmuştur. Yönetimde halkın söz sahibi olmasını sürekli olarak savunuyordu. Padişahın ve etrafındakilerin umursamadığı, ezilerek ve fakir bir şekilde mücadele veren halkı gözlemlemiş, dini emellerine alet edilen cahil halkı kullanmalarını reddetmiştir.

Atatürk, Cumhuriyet'in kurulmasından iki yıl önce Nutuk'da:

"Teşkilat-ı Esasiye Kanunu-Anayasa:

Madde 1-Egemenlik sınırsız ve koşulsuz olarak ulusundur. Yönetim yöntemi; halkın kendi alın yazısını eylemli olarak kendinin yönetmesi ilkesine dayanır.

Madde 2- Yürütme gücü ve yasama yetkisi, ulusun tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisi'nde belirir ve toplanır." (Nutuk, c.2, 1989, s.752-753).

Mustafa Kemal Atatürk, Erzurum Kongresi sonrasında 22 Aralık 1919 günü Hacı Bektaş Dergâhını ziyaret eder. Zira Hacı Bektaş'ta Bektaşilerin merbut yani bağlı bulundukları Çelebi Cemalettin Efendi ile Hacı Bektaş Dede Postu Vekili Niyazi Salih Baba bulunmaktadır.

Atatürk, Hacıbektaş'a üç kişi ile gelir ve burada 52 kişiden oluşan bir heyet ile toplantı yapar. Bu 52 kişinin 25'i Hacıbektaş'tan, 27'si ise; Amasya, Sivas, Tokat, Tunceli, Muş, Elazığ, Ege ve Arnavutluk'tan gelir.

Mustafa Kemal burada, Cemalettin Çelebi ile görüşerek Kuvva-yı Milliye'ye taraftar olduğuna dair kendisinden kesin söz alır. Böylece buraya gelmedeki maksat artık hâsıl olmuştur.

Mustafa Kemal'in vaziyet ve girişilen milli mücadele hakkındaki açıklamaları Çelebi Hazretlerinin dikkatini celp eder. Hatta Çelebi, daha da ileri giderek Cumhuriyet taraftarı olduğunu üstü kapalı ima etse de, Mustafa Kemal henüz zamanı olmayan bu mühim mesele için müspet veya menfi bir cevap vermekten kaçınır.

Buradan anlaşılıyor ki, Cemalettin Efendi Cumhuriyete taraftar, Salih Baba da hür fikirli, çok ileri görüşlü bir zattır.

Atatürk bu görüşme sonrası Hacı Bektaş'tan ayrılmadan önce, Çelebi ile birlikte Hacı Bektaş Veli'nin türbesini ziyaret eder. Atatürk, Hünkâr Hacı Bektaş Veli Hazretlerinin kabrine kapanır ve 'Evladını önüme rehber eyledim. Meydana çıkıyorum. Yüzümü utandırma' diye dua eder.

Atatürk oradan ayrılırken Cemalettin Çelebi, 'Paşam! Cumhuriyeti ne zaman kuruyoruz?' diye açıkça sorar. Cumhuriyet kelimesini duyan Atatürk heyecanlanır ve Cemalettin Çelebi'ye yaklaşarak, 'Aramızda kalmak kaydıyla en yakın zamanda' cevabını verir. Cumhuriyet ismi ilk olarak orada zikredilmiştir.

Görüldüğü üzere, Atatürk'ün başlattığı bu Milli Mücadele Hacıbektaş'ta yaptığı ziyaretle manevi bir boyut kazanmıştır.

29 Ekim 1923'te ilan edilen Cumhuriyet, milli iradenin tamamen hayata geçmesinin anahtarı olmuştur.

23 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisi açıldıktan üç sene sonra ilan edilen devlet şekli ile yetki tamamen millete geçmiştir.

Cumhuriyette son söz millet tarafından seçilmiş Meclis'tedir. Millet adına her türlü kanunu o yapar, millet egemenliğini devletin idaresine katılmasını ancak zamanında oyunu kullanmakla yapar. (Atatürkçülük, 1993, s.41).

Bunun yanında, Atatürk Ehl-i Beyt soyundan gelen bir liderdir. Padişah ve saltanatta olan yetkileri kendinde toplamak yerine, millet egemenliğine devretmesinde, İslam terbiyesinin etkisi vardır.

Cumhuriyet, egemenliğin tek kişiden alınıp milletin tamamına devredilmesin ve devlet idaresinden doğacak mesuliyetin herkese yayılması olarak okunmalıdır. (Prof. Dr. Haydar Baş, Hoş Geldin Atatürk, s.527-530)

Tüm halkımızın Cumhuriyet Bayramı kutlu olsun.